ضوابط طراحی باکس راه پله

مقدمه

راه پله‌ها جزو مهم‌ترین و ضروری‌ترین بخش‌های هر ساختمان به شمار می‌روند و درواقع جزو بخش‌هایی هستند که به هیچ عنوان نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد. راه پله‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین مسیرهای دسترسی به طبقات مختلف، نقش حیاتی در جابجایی افراد ایفا می‌کنند. از این‌رو، طراحی آن‌ها باید به گونه‌ای باشد که استفاده از آن‌ها نه تنها راحت و بدون مشکل باشد، بلکه کاملاً ایمن و مطابق با استانداردهای معتبر طراحی گردد. این مسئله به ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان، افراد کم‌توان و کسانی که با مشکلات جسمی مواجه هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. طراحی صحیح راه پله‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا بدون هیچ‌گونه دشواری یا خطری، به راحتی از آن استفاده کنند.

در ساختمان‌هایی که به دلایلی مانند کمبود فضا یا هزینه، آسانسور وجود ندارد، افراد مجبور هستند تا از راه پله‌ها برای رفت و آمد بین طبقات مختلف استفاده کنند. در چنین شرایطی، کیفیت ساخت راه پله‌ها به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های طراحان و سازندگان تبدیل می‌شود. چرا که در نبود آسانسور، راه پله‌ها تنها وسیله برای جابجایی افراد به طبقات دیگر هستند. بنابراین، طراحی و ساخت این بخش باید به گونه‌ای انجام گیرد که هیچ مشکلی در هنگام استفاده از آن‌ها پیش نیاید و افراد با هر شرایط جسمانی بتوانند به راحتی از آن‌ها استفاده کنند.

در طراحی راه پله‌ها، علاوه بر ابعاد و طراحی مناسب، توجه به مواد و مصالحی که در ساخت آن‌ها استفاده می‌شود نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مصالحی همچون تیرآهن و میلگرد در ایجاد استحکام و دوام راه پله‌ها نقش بسیار زیادی دارند. به همین دلیل، انتخاب مصالح با کیفیت و استاندارد از ضروریات طراحی و ساخت راه پله‌ها به حساب می‌آید. استفاده از مصالح بی‌کیفیت یا نادرست می‌تواند موجب بروز مشکلاتی از قبیل سستی، لغزش یا شکستگی پله‌ها شود که در نهایت می‌تواند خطرات جانی و مالی زیادی به همراه داشته باشد.

در کنار انتخاب صحیح مصالح، توجه به استانداردها و ضوابط طراحی راه پله نیز باید در اولویت قرار گیرد. استانداردها و ضوابط مهندسی، اساس طراحی ایمن و کارآمد راه پله‌ها را تشکیل می‌دهند و رعایت آن‌ها در فرآیند ساخت ضروری است. این استانداردها شامل موارد مختلفی از جمله ابعاد پله‌ها، ارتفاع و عرض آن‌ها، زاویه شیب، ارتفاع و عرض نرده‌ها و موارد دیگر هستند. رعایت این موارد نه تنها موجب افزایش ایمنی می‌شود، بلکه به بهبود عملکرد کلی راه پله‌ها و سهولت استفاده از آن‌ها نیز کمک خواهد کرد.

علاوه بر این‌ها، شرایط محیطی و کاربردی ساختمان نیز باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، در ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری یا صنعتی ممکن است نیازها و الزامات متفاوتی برای طراحی راه پله‌ها وجود داشته باشد. بنابراین، در هر پروژه ساختمانی، طراحی راه پله باید به دقت بررسی شده و به شرایط خاص آن محیط تطبیق داده شود. در برخی موارد، ممکن است نیاز به طراحی راه پله‌های اضطراری، راه پله‌های مخصوص حمل و نقل بار یا حتی راه پله‌های مخصوص دسترسی به سقف یا پشت‌بام وجود داشته باشد که این موضوعات نیز نیازمند توجه ویژه هستند.

در نهایت، کیفیت و استاندارد طراحی راه پله‌ها باید به گونه‌ای باشد که نه تنها در کوتاه‌مدت، بلکه در بلندمدت نیز کارکرد مناسب و ایمن خود را حفظ کنند. بنابراین، در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تر ضوابط طراحی باکس راه پله پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که برای طراحی و ساخت راه پله‌ها باید به چه عواملی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. این موارد به شما کمک می‌کند تا با رعایت تمامی اصول طراحی و استفاده از بهترین مصالح، راه پله‌ای ایمن، کارآمد و مناسب بسازید که در هر شرایطی بتوان از آن به راحتی و با خیال راحت استفاده کرد. پس با ما همراه باشید تا در این مقاله نکات کلیدی در طراحی راه پله‌ها را بررسی کنیم و به شما کمک کنیم تا پروژه‌های خود را با موفقیت و به طور ایمن به پایان برسانید.

1. باکس راه پله چیست؟

باکس راه پله به فضایی از ساختمان اطلاق می‌شود که در آن، با استفاده از پله‌ها، جابجایی عمودی افراد از یک طبقه به طبقه دیگر انجام می‌شود. این فضا معمولاً به صورت یک محفظه یا مکانی محدود در ساختمان طراحی می‌شود که تمامی بخش‌های راه پله در آن قرار می‌گیرند و عملکرد اصلی آن تسهیل دسترسی عمودی است. باکس راه پله، نه تنها به‌عنوان یک مسیر دسترسی در نظر گرفته می‌شود، بلکه طراحی آن باید به گونه‌ای باشد که نیازهای ایمنی، راحتی و زیبایی‌شناسی ساختمان را نیز برآورده کند.

طراحی باکس راه پله جزء اصولی است که باید با دقت بسیار بالا صورت گیرد، چرا که این فضا نقش بسزایی در جریان حرکت افراد در ساختمان ایفا می‌کند. علاوه بر آن، به دلیل قرارگیری این بخش از ساختمان در بخش‌های اولیه که افراد با آن مواجه می‌شوند، اهمیت زیادی در زیبایی‌شناسی و تأثیر بصری آن دارد. طراحی باکس راه پله باید به گونه‌ای باشد که به راحتی با سایر بخش‌های ساختمان هماهنگ شود و همچنین به‌عنوان یک عنصر زیبا در طراحی کلی ساختمان به چشم بیاید.

از دیگر نکات مهم در طراحی باکس راه پله، توجه به مواد و مصالحی است که در ساخت آن به کار می‌روند. انتخاب مصالح باید به گونه‌ای باشد که هم از نظر عملکردی مناسب باشد و هم از نظر زیبایی‌شناسی. از جمله مصالح پرکاربرد در طراحی راه پله می‌توان به سنگ، چوب، فلز و بتن اشاره کرد. هر یک از این مصالح ویژگی‌های خاص خود را دارند که بسته به نیاز و شرایط ساختمان می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. به‌طور مثال، سنگ به دلیل استحکام بالا و ظاهر زیبا می‌تواند انتخاب خوبی برای ساخت پله‌ها و نرده‌ها باشد، در حالی که چوب به دلیل انعطاف‌پذیری و زیبایی طبیعی خود در فضاهای مسکونی و فضاهایی با طراحی کلاسیک‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلزات نیز به دلیل دوام و استحکام بالای خود، به‌ویژه در ساختمان‌های تجاری و مدرن، کاربرد زیادی دارند و بتن به عنوان یک مصالح بسیار مقاوم در طراحی پله‌های مدرن و صنعتی به‌کار می‌رود.

به‌طور کلی، باکس راه پله نه تنها باید به‌عنوان یک مسیر دسترسی ایمن و راحت طراحی شود، بلکه باید به‌عنوان یک عنصر معماری تاثیرگذار در نمای داخلی ساختمان به‌خوبی عمل کند. بنابراین، توجه به جزئیات طراحی و انتخاب صحیح مصالح می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد و زیبایی فضا بگذارد.

یکی از موضوعات بسیار مهم در طراحی راه پله، مسئله ایمنی است. به‌ویژه در فضاهایی مانند باکس راه پله که افراد به طور مرتب از آن عبور می‌کنند، باید توجه ویژه‌ای به تأمین ایمنی و سلامت استفاده‌کنندگان اختصاص داده شود. این فضا به‌عنوان مسیر دسترسی اصلی به طبقات مختلف، باید به گونه‌ای طراحی شود که هرگونه حادثه یا خطر احتمالی برای کاربران آن، به حداقل برسد. یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر که در طراحی باکس راه پله باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای صورت گیرد، سالمندان و کودکان هستند. این گروه‌ها به دلیل ویژگی‌های جسمانی خاص خود، مانند ضعف عضلانی، کاهش تعادل یا توان حرکتی محدود، بیشتر در معرض خطرات مرتبط با استفاده از پله‌ها قرار دارند.

به همین دلیل، طراحی باکس راه پله باید به‌گونه‌ای باشد که نه تنها از نظر ابعادی و ساختاری مناسب باشد، بلکه ویژگی‌های خاص ایمنی نیز در آن رعایت گردد. برای مثال، پله‌ها باید به اندازه کافی عرض داشته باشند تا افراد با هر شرایط جسمانی بتوانند به راحتی از آن‌ها عبور کنند و در عین حال هیچ‌گونه احساس فشاری یا محدودیتی نداشته باشند. همچنین، نرده‌ها باید در ارتفاع و فاصله مناسب طراحی شوند تا از سقوط یا لغزش افراد جلوگیری شود.

برای رسیدن به یک طراحی ایمن و بهینه، رعایت ضوابط و استانداردهای طراحی باکس راه پله ضروری است. این ضوابط شامل اندازه‌ها، فاصله پله‌ها، شیب مناسب، ارتفاع و عرض نرده‌ها، مواد مصرفی و همچنین نورپردازی مناسب هستند. همه این عوامل باید در کنار هم قرار گیرند تا تجربه‌ای ایمن و راحت برای استفاده‌کنندگان فراهم کنند. بنابراین، توجه به ایمنی در طراحی باکس راه پله باید در اولویت قرار گیرد و از کوچک‌ترین جزئیات تا بزرگ‌ترین مسائلی که می‌توانند بر سلامت و راحتی افراد تاثیر بگذارند، باید در نظر گرفته شود.

در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر اجزای مختلف راه پله خواهیم پرداخت تا مشخص شود هر یک از این اجزا چگونه می‌توانند به بهبود ایمنی و عملکرد کلی راه پله کمک کنند.

2. اجزای راه پله

فضای باکس راه پله به‌طور کلی از شش بخش اصلی تشکیل شده است که این بخش‌ها هر کدام نقشی حیاتی در عملکرد و ایمنی راه پله دارند. این اجزا به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند و هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند که در طراحی و ساخت باید به دقت رعایت شوند. در ادامه به معرفی این اجزا و شرح وظایف هر یک پرداخته می‌شود.

1.2. اجزای اصلی راه پله

1. پله: پله‌ها جزو اجزای اصلی و مهم راه پله هستند که نقش اصلی را در جابجایی افراد از یک طبقه به طبقه دیگر ایفا می‌کنند. پله‌ها از مصالح ساختمانی مختلفی مانند بتن، سنگ، فلز یا چوب ساخته می‌شوند و وظیفه اصلی آن‌ها اتصال دو سطح با ارتفاعات مختلف به یکدیگر است. طراحی صحیح پله‌ها باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر راحتی استفاده، ایمنی را نیز تضمین کند.
2. سطح شیب­دار: این بخش که به آن تکیه‌گاه یا شاسی پله نیز گفته می‌شود، اساس و ساختار پله‌ها را تشکیل می‌دهد. سطح شیب‌دار به‌طور مستقیم با پله‌ها در ارتباط است و به‌عنوان پایه یا سکویی برای قرارگیری پله‌ها عمل می‌کند. طراحی این سطح باید به گونه‌ای باشد که استحکام کافی را برای نگهداری پله‌ها فراهم کند و از لغزش یا عدم پایداری جلوگیری کند.
3. پاگرد: پاگرد فضایی است که بین دو سطح پله قرار دارد و معمولاً برای تغییر جهت یا استراحت در طول مسیر استفاده می‌شود. این فضا به‌ویژه در راه پله‌های بلند و در ساختمان‌هایی با چندین طبقه بسیار مهم است. پاگرد نه تنها به افراد امکان تغییر جهت را می‌دهد، بلکه به‌عنوان نقطه‌ای برای استراحت کوتاه در مسیر نیز عمل می‌کند. طراحی مناسب پاگرد باید به‌گونه‌ای باشد که به راحتی افراد بتوانند از آن استفاده کنند و در عین حال فضای کافی برای حرکت در آن وجود داشته باشد.

2.2. اجزای فرعی راه پله

1. خیز پله: خیز به شیب و زاویه‌ای گفته می‌شود که پله‌ها در آن قرار دارند. این عنصر به‌طور مستقیم بر راحتی و ایمنی استفاده از راه پله تاثیر می‌گذارد. هرچه زاویه خیز پله بیشتر باشد، حرکت بر روی پله‌ها دشوارتر خواهد بود، بنابراین باید در طراحی این زاویه توجه زیادی به ابعاد و تناسبات آن انجام گیرد تا افراد به راحتی از پله‌ها بالا و پایین بروند.
2. آب­چکان: به منظور جلوگیری از تجمع آب و رطوبت در سطح پله‌ها، طراحی سطح شیب‌داری برای هدایت آب به سمت خارج از ساختمان ضروری است. این سطح شیب‌دار که به آن آب‌چکان گفته می‌شود، به‌ویژه در مناطق بارانی یا در ساختمان‌هایی که در معرض رطوبت بالا هستند، اهمیت دارد. آب‌چکان باید به‌گونه‌ای طراحی شود که آب به راحتی از سطح پله‌ها خارج شده و از آسیب‌های ناشی از رطوبت جلوگیری شود.
3. نرده: نرده‌ها جزو اجزای ضروری راه پله هستند که به‌منظور ایجاد حفاظ و جلوگیری از سقوط افراد به اطراف راه پله نصب می‌شوند. نرده‌ها باید از استحکام کافی برخوردار باشند تا در صورت وقوع حادثه، از سقوط افراد جلوگیری کنند. این اجزا معمولاً از فلز، چوب یا مصالح مشابه ساخته می‌شوند و طراحی آن‌ها باید مطابق با استانداردهای ایمنی باشد. ارتفاع، فاصله بین میله‌ها و مواد استفاده شده در ساخت نرده‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که ایمنی استفاده‌کنندگان را تضمین کند.

طراحی اجزای مختلف راه پله باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که نه تنها به‌طور مؤثر نیازهای جابجایی افراد را برآورده کند، بلکه تمامی اصول ایمنی و راحتی را نیز در نظر بگیرد. رعایت استانداردها در طراحی پله‌ها، سطح شیب‌دار، پاگرد، خیز پله، آب‌چکان و نرده‌ها می‌تواند به ایجاد فضایی ایمن و کارآمد کمک کند که در عین حال از نظر زیبایی‌شناسی نیز به طراحی کلی ساختمان افزوده شود.

3. انواع راه پله

پله‌ها را می‌توان بر اساس شکل ظاهری و مصالح مصرفی به دو دسته کلی تقسیم کرد. از نظر شکل ظاهری، پله‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و انتخاب نوع پله بستگی به شرایط فضا، نیازهای استفاده‌کنندگان و الزامات طراحی دارد. در ادامه به توضیح انواع مختلف پله‌ها و ویژگی‌های هر یک پرداخته می‌شود.

1.3. پله مستقیم

پله‌های مستقیم به پله‌هایی گفته می‌شود که پیچ و خم ندارند و به‌صورت مستقیم دو سطح با ارتفاعات مختلف را به هم متصل می‌کنند. این نوع پله برای فضاهایی که از نظر مساحت محدودیت ندارند، مناسب است. معمولاً شکل ظاهری این پله‌ها مستطیلی است و عرض کف پله‌ها معمولاً ۳۰ سانتی‌متر طراحی می‌شود. پله‌های مستقیم خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم.

• پله مستقیم یک‌طرفه
  این نوع پله در فضاهایی استفاده می‌شود که طول زیادی دارند و کمبود فضا وجود ندارد. در این نوع طراحی، برای هر 8 پله (طبق ضوابط طراحی)، یک پاگرد در نظر گرفته می‌شود تا امکان استراحت و رفع خستگی برای استفاده‌کنندگان فراهم گردد.
• پله دوطرفه با پاگرد وسط و دو بازو
  این نوع پله یکی از متداول‌ترین انواع است که در بیشتر ساختمان‌ها طراحی می‌شود. در این مدل، دو بازوی پله در کنار هم قرار می‌گیرند و جهت پله‌ها توسط یک پاگرد تغییر می‌کند. در این طراحی، فضای کمتری توسط باکس پله اشغال می‌شود.
• پله دوطرفه با پاگرد وسط و سه بازو
  این نوع پله بیشتر در فضاهایی با ترافیک بالا مانند ادارات یا دانشگاه‌ها استفاده می‌شود. در این طراحی، دو بازوی پله با عرض کمتر در دو طرف قرار می‌گیرند و یک بازوی پله به اندازه مجموع دو بازوی دیگر در وسط ساخته می‌شود. این طراحی به‌ویژه برای ساختمان‌هایی با رفت‌وآمد زیاد مناسب است.
• پله سه‌طرفه با دو پاگرد و سه بازو
  در مواقعی که فضای موجود برای طراحی راه‌پله محدود باشد و اختلاف ارتفاع طبقات زیاد باشد، از پله سه‌طرفه استفاده می‌شود. در این طراحی، فضایی خالی در وسط پله ایجاد می‌شود که می‌تواند در ساختمان‌های کوچک به‌عنوان باکس گل یا در ساختمان‌های بزرگ‌تر و بلندتر به‌عنوان فضای نصب آسانسور استفاده گردد.
• پله چهارطرفه
  پله چهارطرفه شباهت زیادی به پله سه‌طرفه دارد، اما از نظر زیبایی‌شناسی، ظاهری جذاب‌تر و کاربردی‌تر دارد. استفاده از این نوع پله در فضاهایی که طراحی داخلی خاصی دارند، راحت‌تر و ساده‌تر است.

2.3. پله مارپیچ

پله‌های مارپیچ یکی دیگر از انواع رایج پله‌ها هستند که معمولاً برای فضاهای محدود و کوچک طراحی می‌شوند. این پله‌ها از یک ستون مرکزی شروع می‌کنند و کف پله‌ها به‌صورت دایره‌ای به دور آن می‌چرخند. طراحی پله مارپیچ به‌ویژه در ساختمان‌هایی با فضای کم یا برای مقاصد تزئینی کاربرد زیادی دارد. پله‌های مارپیچ خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

• پله با پیچ کامل
  پله‌های با پیچ کامل برای فضاهای کوچک مناسب هستند. در این مدل، یک ستون در مرکز قرار می‌گیرد و کف پله‌ها به دور این ستون می‌چرخند. این نوع پله‌ها معمولاً در فضاهایی که نیاز به بهینه‌سازی استفاده از فضا دارند، طراحی می‌شوند.
• پله با پیچ قائم
  این نوع پله‌ها دارای پیچ عمودی هستند و به‌طور خاص برای فضاهای کوچک استفاده می‌شوند. در طراحی این پله‌ها، گاهی یک پاگرد نیز برای راحتی استفاده‌کنندگان در نظر گرفته می‌شود.
• پله با پیچ تزئینی
  پله‌های با پیچ تزئینی به‌طور عمده برای زیبایی بصری طراحی می‌شوند و فضای زیادی را اشغال می‌کنند. این نوع پله‌ها بیشتر در خانه‌های لوکس و ویلاها مورد استفاده قرار می‌گیرند. طراحی این پله‌ها معمولاً به‌گونه‌ای است که علاوه بر کاربردی بودن، جلوه‌ای هنری و زیبا به فضا می‌دهند.

انتخاب نوع پله مناسب بستگی به ابعاد و شرایط فضای ساختمان، نیازهای ترافیکی و حتی سلیقه شخصی دارد. هر کدام از انواع پله‌ها، چه مستقیم و چه مارپیچ، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. بنابراین، هنگام طراحی راه‌پله باید علاوه بر زیبایی، به کارایی، ایمنی و راحتی استفاده‌کنندگان توجه ویژه‌ای صورت گیرد.

4. اصول طراحی و ساخت راه پله

ضوابط طراحی باکس راه پله به مجموعه‌ای از اصول خاص گفته می‌شود که هر کدام از آن‌ها برای طراحی یک راه پله ایمن، کاربردی و زیبا بسیار ضروری هستند. از مهم‌ترین نکات این اصول می‌توان به اندازه‌گیری اجزای مختلف پله، توجه به ایمنی و قوانین آتش‌نشانی اشاره کرد که به هیچ عنوان نباید نادیده گرفته شوند. در این بخش، به‌طور مختصر به بررسی اصول طراحی و ساخت راه پله خواهیم پرداخت.

1.4. اندازه استاندارد راه پله

در طراحی راه پله، اندازه‌های استاندارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. این اندازه‌ها شامل تعداد پله‌ها، کف پله، ارتفاع پله، شیب و عرض پله می‌شوند که در اینجا هر کدام را به تفصیل بررسی خواهیم کرد:

• تعداد پله‌ها
  تعداد پله‌ها بستگی به اختلاف ارتفاع دو سطح دارد. برای محاسبه تعداد پله‌ها، ابتدا اختلاف ارتفاع دو سطح را اندازه‌گیری کرده و سپس این مقدار را بر ارتفاع استاندارد یک پله تقسیم می‌کنیم. این روش باعث می‌شود که تعداد پله‌ها به درستی محاسبه شده و ارتفاع هر پله در محدوده استاندارد قرار گیرد.
• کف پله
  کف پله به قسمتی از پله گفته می‌شود که پا روی آن قرار می‌گیرد. این بخش باید به اندازه‌ای طراحی شود که فرد بتواند به راحتی از آن عبور کند. معمولاً عرض کف پله‌ها بین 22 تا 40 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. برای محاسبه تعداد کف پله‌ها، تعداد کل پله‌ها را منهای یک می‌کنیم.
• ارتفاع پله
  ارتفاع پله به فاصله عمودی بین دو سطح پله گفته می‌شود. ارتفاع استاندارد پله‌ها معمولاً بین 12 تا 20 سانتی‌متر است. این مقدار به عوامل مختلفی از جمله نوع کاربرد ساختمان، میزان رفت‌وآمد و سن استفاده‌کنندگان بستگی دارد. در ساختمان‌های عمومی و پر تردد، ارتفاع پله معمولاً در محدوده 15 تا 18 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
• شیب پله
  شیب پله ارتباط مستقیم با ارتفاع پله و عرض کف پله دارد. به‌طور کلی، هرچه ارتفاع پله کمتر و عرض کف پله بیشتر باشد، شیب پله کمتر خواهد بود. برعکس، هرچه ارتفاع پله بیشتر و عرض کف پله کمتر باشد، شیب پله بیشتر خواهد شد. برای طراحی پله‌های ایمن، باید شیب پله‌ها در حد استاندارد نگه داشته شود تا خطر لغزش و سقوط کاهش یابد.
• طول کف پله
  طول کف پله به‌طور مجموعی به جمع طول تمام پله‌ها گفته می‌شود. این اندازه به طراحی کل راه پله و فضای مورد استفاده بستگی دارد. طول مناسب کف پله باید به گونه‌ای باشد که عبور و مرور افراد در آن راحت باشد.
• گونه پله
  گونه پله به سطوحی اطلاق می‌شود که در کنار پله‌ها قرار دارند. این بخش‌ها معمولاً از مصالحی مانند چوب، فلز یا بتن ساخته می‌شوند و نقش حفاظتی و تزیینی دارند.
• عرض پله
  عرض پله به فاصله بین دو گونه پله گفته می‌شود و معمولاً در طراحی‌های استاندارد این اندازه 110 سانتی‌متر است. البته این اندازه بسته به کاربری ساختمان می‌تواند تغییر کند. در ساختمان‌های عمومی و با ترافیک بالا، این عرض ممکن است بیشتر در نظر گرفته شود.

2.4. اصول نصب پله

در هنگام نصب راه پله، باید به اصول خاصی توجه کرد تا نصب به درستی انجام شود. این اصول شامل مراحل مختلفی مانند پی‌سازی، نصب صفحه ستونی برای تیرآهن پله و عملیات برشکاری و جوشکاری می‌شود. به‌طور کلی، نصب پله باید به گونه‌ای انجام شود که از نظر ایمنی و استحکام مطمئن باشد. در این فرآیند، استفاده از مصالح با کیفیت بالا و توجه به استانداردهای فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

طراحی و ساخت راه پله یک فرآیند دقیق و نیازمند توجه به جزئیات مختلف است. اندازه‌ها، ایمنی و اصول نصب پله از جمله مسائلی هستند که در هر پروژه طراحی باید به دقت رعایت شوند. در این مقاله با اصول طراحی و ساخت باکس راه پله آشنا شدید و امیدواریم که مطالب ارائه شده برای شما مفید و کاربردی باشد. در نهایت، برای به دست آوردن بهترین نتیجه در طراحی راه پله، همواره باید به استانداردها و ضوابط موجود توجه کرده و نیازهای خاص پروژه را در نظر گرفت.

5. مقررات و ضوابط طراحی باکس راه پله

در طراحی راه پله و باکس‌های آن، رعایت مقررات و ضوابط خاصی بسیار ضروری است تا علاوه بر فراهم کردن امنیت، کاربری ساختمان نیز به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. این ضوابط شامل استانداردهای مختلفی است که به تفصیل در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند.

1.5. فاصله ورودی ساختمان تا ورودی پله‌های فرار

طبق ضوابط آتش‌نشانی، حداکثر فاصله از ورودی ساختمان تا ورودی پله‌های فرار باید 10 متر باشد. اگر این فاصله بیشتر از 10 متر شود، از نظر قانونی مشکل به‌وجود می‌آید و ممکن است مشکلاتی در دریافت مجوزهای لازم برای ساختمان ایجاد شود. بنابراین، لازم است تا در طراحی باکس راه پله، این فاصله رعایت شود.

2.5. تعداد پله‌ها در هر بازو

در طراحی راه پله‌ها، یکی دیگر از نکات مهم این است که در هر بازوی پله نباید بیش از 12 پله وجود داشته باشد. اگر تعداد پله‌ها از این مقدار بیشتر باشد، به‌طور معمول باید یک پاگرد در میان آن‌ها قرار داده شود. پاگردها باعث می‌شوند تا استفاده‌کنندگان در هنگام عبور از پله‌ها بتوانند استراحت کرده و تغییر جهت دهند. این نکته برای حفظ ایمنی و راحتی کاربران در طول زمان بسیار حیاتی است.

3.5. ارتفاع نرده‌های محافظ

حداقل ارتفاع نرده‌های محافظ باید 80 سانتی‌متر باشد. این اندازه‌گیری فارغ از اندازه کلی راه پله و آسانسور باید رعایت شود. همچنین فاصله بین دو نرده عمودی نباید بیشتر از 11 سانتی‌متر باشد. این قوانین برای جلوگیری از سقوط افراد و تضمین ایمنی آن‌ها در هنگام عبور از راه پله طراحی شده است.

4.5. پله‌های خروجی در ساختمان‌های چندطبقه

در ساختمان‌هایی که بیشتر از چهار طبقه دارند، باید حداقل یک پلکان عمومی وجود داشته باشد که تا سطح پشت بام ادامه پیدا کند. این قانون برای ساختمان‌هایی با پشت بام‌های شیبدار یا بام‌هایی که هیچ استفاده‌ای ندارند، صدق نمی‌کند. اما در ساختمان‌های با تعداد طبقات بیشتر، این پلکان به عنوان یکی از مسیرهای اضطراری خروج عمل می‌کند و باید به درستی طراحی و نصب شود.

5.5. مصالح ایمن برای ساخت پله‌ها

کف پله‌ها، پاگردها و لبه‌های پله‌ها باید از مصالح ایمن ساخته شوند. استفاده از مصالح با کیفیت، به‌ویژه مصالح ضد لغزش، باعث می‌شود تا راه پله‌ها در برابر لغزندگی ایمن شوند و خطرات احتمالی کاهش یابد. این مصالح باید ویژگی‌های خاصی مانند مقاومت بالا در برابر حریق و آتش نیز داشته باشند. استفاده از میلگرد، آهن و سایر مصالح مقاوم در برابر آتش به‌ویژه برای پله‌ها و باکس‌های راه پله ضروری است. هرچند این مصالح معمولاً قیمت بالاتری دارند، اما ایمنی بیشتر و طول عمر بالاتری را تضمین می‌کنند.

6.5. پلکان خروجی و نوع طراحی آن

برای ایمنی بیشتر، پلکان‌های خروجی باید به صورت دوربند (خروجی‌های غیرمستقیم) طراحی شوند. این طراحی به افراد امکان می‌دهد تا در مواقع اضطراری از یک مسیر اضافی برای خروج استفاده کنند. این نوع طراحی همچنین به کاهش ترافیک در مواقع اضطراری کمک می‌کند.

7.5. طراحی پله‌ها به صورت رفت و برگشتی

پله‌های خروجی باید به شکل رفت و برگشتی طراحی شوند. این نوع طراحی باعث افزایش ایمنی و کاربری بهتر پله‌ها می‌شود، زیرا افراد می‌توانند در هنگام استفاده از پله‌ها به راحتی مسیر رفت و برگشت را تغییر دهند. این طراحی به ویژه در مواقع اضطراری که نیاز به تخلیه سریع افراد است، بسیار حیاتی است.

8.5. نصب تابلوهای راهنما

در پاگردهای طبقات، نصب تابلوهای نشان‌دهنده شماره طبقات و مسیر خروج ضروری است. این تابلوها باید به‌طور واضح و در محل‌های مناسب قرار داده شوند تا افراد در شرایط اضطراری بتوانند به راحتی مسیر خروج را پیدا کنند. این تابلوها باید مقاوم و با رنگ‌های مشخص و خوانا طراحی شوند.

9.5. ممنوعیت نصب کنتورها در پلکان

طبق ضوابط طراحی باکس راه پله، نصب کنتورهای برق، گاز و سایر تجهیزات مشابه در پلکان ممنوع است. این عمل می‌تواند خطرات امنیتی مانند آتش‌سوزی را افزایش دهد و دسترسی به کنتورها را در مواقع اضطراری مشکل‌ساز کند. بنابراین، برای حفظ ایمنی، باید این تجهیزات را در محل‌های دیگری از ساختمان نصب کرد.

رعایت مقررات و ضوابط طراحی باکس راه پله نه‌تنها برای اطمینان از ایمنی و راحتی استفاده‌کنندگان ضروری است، بلکه موجب افزایش کارایی و بهینه‌سازی فضای ساختمان نیز می‌شود. با توجه به این نکات، می‌توان طراحی‌هایی انجام داد که ضمن رعایت استانداردها، زیبایی و عملکرد مناسب را نیز به ارمغان آورد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

طراحی باکس راه پله یکی از بخش‌های حیاتی و ضروری در هر ساختمان است که نه تنها از نظر ایمنی، بلکه از منظر کارایی و زیبایی نیز باید به‌طور دقیق و مطابق با استانداردهای مشخص طراحی و اجرا شود. این فضا نقش اساسی در تسهیل ارتباط عمودی بین طبقات ایفا می‌کند و باید به گونه‌ای باشد که تمامی افراد، از جمله کودکان، سالمندان و افراد کم‌توان، به راحتی و بدون مشکل از آن استفاده کنند. علاوه بر این، در ساختمان‌هایی که آسانسور ندارند، راه پله‌ها تنها وسیله‌ی جابجایی بین طبقات خواهند بود که اهمیت طراحی صحیح آن دوچندان می‌شود.

یکی از اولین نکاتی که باید در طراحی باکس راه پله در نظر گرفت، توجه به ایمنی و استانداردهای آتش‌نشانی است. طبق ضوابط آتش‌نشانی، فاصله ورودی ساختمان تا ورودی پله‌های فرار باید حداکثر 10 متر باشد تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود. در همین راستا، تعداد پله‌ها در هر بازو نیز باید محدود به 12 پله باشد و در صورت بیشتر بودن، نیاز به نصب پاگرد برای ایمنی بیشتر وجود دارد. همچنین، نصب نرده‌های محافظ با ارتفاع مناسب و رعایت فاصله بین آن‌ها نیز از الزامات ایمنی است که باید به دقت اجرا شود.

یکی دیگر از جنبه‌های حیاتی طراحی باکس راه پله، انتخاب مصالح باکیفیت و مقاوم است. برای جلوگیری از لغزندگی و حوادث ناگوار، انتخاب مصالح مناسب برای کف پله‌ها، پاگردها و لبه‌ها ضروری است. علاوه بر این، مصالح باید در برابر آتش نیز مقاوم باشند تا در شرایط اضطراری، ایمنی کاربران تأمین شود. به همین دلیل، استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش و حریق، هرچند که ممکن است هزینه‌های بالاتری داشته باشد، در درازمدت ایمنی بیشتری را فراهم می‌آورد.

پله‌های خروجی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که امکان دسترسی سریع و ایمن به مسیرهای خروج را برای ساکنان ساختمان فراهم کنند. در ساختمان‌هایی با تعداد طبقات زیاد، طراحی پلکان‌های خروجی باید به شکلی باشد که نه تنها ایمنی را تضمین کند، بلکه فضای مورد نیاز برای رفت و آمد راحت‌تر و سریع‌تر نیز فراهم شود. همچنین، نصب تابلوهای راهنما در پاگردهای طبقات که شماره طبقات و مسیرهای خروج را مشخص می‌کنند، امری ضروری است که باید در تمامی طراحی‌های راه پله در نظر گرفته شود.

در نهایت، طراحی باکس راه پله باید به گونه‌ای باشد که نه تنها از نظر ایمنی و استانداردهای ساختمانی رعایت شده باشد، بلکه به زیبایی و هماهنگی کلی ساختمان نیز افزوده و تجربه کاربری را بهبود بخشد. به‌طور کلی، طراحی راه پله نه‌تنها باید بر اساس ضوابط فنی و ایمنی باشد، بلکه باید به نحوی انجام شود که تأثیرات مثبت آن در زیبایی‌شناسی و کارایی ساختمان نیز ملموس باشد. با رعایت این اصول و استانداردها، می‌توان فضایی ایمن، راحت و زیبا برای ساکنین و کاربران ساختمان فراهم آورد که در مواقع ضروری نیز عملکردی بی‌نقص داشته باشد.

جهت آشنایی کامل با موضوع “ضوابط طراحی باکس راه پله” به “مباحث سوم، چهارم، ششم و آیین‌نامه استاندارد ۲۸۰۰” در پکیج “استانداردهای صنعت ساخت” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید.