دستورالعمل کارآموزی کارشناسان رسمی چیست؟
آخرین بروزرسانی: 6 مرداد 1403
مقدمه
بهمنظور اجرای ماده 19 آئیننامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1397/11/28 رئیس قوه قضائیه، دستورالعمل کارآموزی کارشناسی رسمی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه به شرح زیر تصویب و ابلاغ گردید:
1. دستورالعمل کارآموزی کارشناسی رسمی دادگستری
بخش اول- تعاریف
ماده 1- اصطلاحات مندرج در این دستورالعمل، در معانی زیر به کار رفته است:
الف- مرکز: مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده
ب- کمیسیون: کمیسیون کارآموزی و آموزش کارشناسان رسمی مرکز
پ- کمیته کشوری: کمیتههای تخصصی کارشناسی رسمی
ت-کمیته استانی: کمیته استانی کارشناسی رسمی
ث- کمیسیون استانی: کمیسیون کارآموزی و آموزش استانی کارشناسان رسمی
بخش دوم- کمیسیون آموزش و کارآموزی
ماده 2- کمیسیون دارای رئیس، یک دبیر و 4 الی 8عضو است که به پیشنهاد معاونت و از بین کارشناسان فعال عضو مرکز که دارای شرایط ذیل باشند، از سوی رئیس مرکز منصوب میشوند. شرایط اعضای کمیسیون عبارت است از:
الف- دارابودن پروانه فعال؛
ب- فقدان محکومیت قطعی انتظامی درجه 4 به بالا طی سه سال گذشته؛
پ- عضویت در سامانه شفافیت عملکرد مرکز؛
ت- مشارکت داوطلبانه و تبرّعی در انجام وظایف و مأموریتهای مرکز؛
ث- انجام منظم تکالیف معاضدتی و کارشناسیهای کشیک؛
تبصره 1- کمیسیون میتواند به تعداد مورد نیاز عضو مشاور داشته باشد. این افراد با دعوت رئیس کمیسیون و بدون حق رای در جلسات حضور می یابند.
تبصره 2- محکومیت قطعی انتظامی درجه 4 به بالا و یا غیبت هر یک از اعضا برای 3 جلسه متوالی یا 6 جلسه متناوب در سال، موجب سلب عضویت میشود و معاونت ظرف یک ماه عضو جایگزین را معرفی میکند.
ماده 3- دبیرکمیسیون وظیفه پیگیری و اجرای مصوبات کمیسیون را بر عهده دارد.
ماده 4– کمیسیون انجام وظایف زیر را بر عهده دارد:
الف- سیاستگذاری در حوزه کارآموزی کارشناسی رسمی
ب- تعیین ضوابط و تدوین شیوهنامههای مرتبط با این دستورالعمل
پ- تعیین هزینههای دوره کارآموزی با هماهنگی معاونت کارشناسان رسمی و معاونت امور مالی و منابع انسانی
ت- هماهنگی با واحد فناوری اطلاعات جهت ایجاد صفحه شخصی کارآموز در سامانه کارآموزی مرکز
ث- نظارت بر عملکرد کمیسیونهای استانی
ج- سایر امور ارجاعی از سوی معاونت کارشناسان رسمی و رئیس مرکز
ماده 5- بهمنظور اجرای امور مربوط به کارآموزی در هر یک از استانها، کمیسیون استانی ذیل هیأت مدیره استانی تشکیل میشود و تحت نظر آن فعالیت می کند. اعضای کمیسیون از بین کارشناسان رسمی عضو مرکز استانی، توسط هیأت انتخاب میشوند. مدت فعالیت اعضای کمیسیون حداقل یک و حداکثر سه سال و تا پایان دوره هیأت مدیره میباشد.
تبصره 1- رئیس کمیسیون، به پیشنهاد هیأت مدیره و توسط رئیس کمیسیون کشوری در مرکز تعیین میشود. رئیس وظیفه تعیین دستور جلسات، دعوت از اعضا برای جلسات، تنظیم صورتجلسات و ثبت در دفاتر و سایر امور دفتری و اداری و ارائه مصوبات کمیسیون به هیأت مدیره و کمیسیون کشوری را در مرکز ظرف مدت حداکثر یک هفته از تاریخ تصویب در کمیسیون بر عهده دارد.
تبصره 2- کمیسیون در مواردی که ضروری تشخیص دهد میتواند برای انجام امور خود یک دبیر انتخاب کند. در این صورت بخشی از اختیارات رئیس کمیسیون با تصویب هیأت مدیره به دبیر قابل تفویض خواهد بود. کمیسیون میتواند یک یا چند مشاور از غیر اعضای مرکز داشته باشد. مشاور کمیسیون با پیشنهاد رئیس کمیسیون و توسط هیأت مدیره تعیین میشود.
ماده 6- کمیسیون استانی حداقل 3 و حداکثر 7 عضو دارد. تعداد و اعضای هر یک از کمیسیونها توسط هیأت مدیره از بین اعضای مرکز استان که دارای شرایط ذیل باشند، تعیین میشوند. رئیس کمیسیون استانی به پیشنهاد هیأت مدیره و با تأیید کمیسیون کشوری انتخاب خواهد شد و صدور حکم وی بر عهده رئیس کمیسیون کشوری است. هیأت مدیره یا معاونت کارشناسان مرکز میتوانند به ترتیب بنا بر پیشنهاد کمیسیون استانی یا مرکزی هریک از اعضای کمیسیون را عزل کنند اما عزل رئیس صرفا در اختیار معاونت کارشناسان مرکز است.
- دارابودن پروانه فعال؛
- تمرکز فعالیت در همان استان؛
- فقدان محکومیت انتظامی درجه 4 و بالاتر؛
- عضویت در سامانه شفافیت عملکرد مرکز؛
ماده 7- وظایف کمیسیون استانی عبارتند از:
الف- اجرای سیاست ها، مصوبات، تصمیمات و سایر امور ارجاعی از سوی کمیسیون کشوری
ب- برگزاری دورههای آموزشی کاربردی
پ- برگزاری همایش ها و جلسات سخنرانی
ت- احراز شرایط و رسیدگی به امور راجع به کارشناس سرپرست
ث- حل اختلاف بین کارشناس سرپرست و کارآموز
ج- ارزیابی تکالیف کارآموز و ارجاع آن به کمیته تخصصی استانی
چ- بررسی و رسیدگی به درخواست مطروحه توسط کارآموز
ح- تصمیم گیری در خصوص مرخصی کارآموز
سوم- شروع و پایان کارآموزی
ماده 8- کارآموزی شامل مراحل زیر است:
الف) انتخاب کارشناس سرپرست
ب) انجام تکالیف ظرف مدت 12 ماه
پ) ارزیابی پایان دوره
ت) تحلیف
ماده 9- پس از احراز صلاحیت و اعلام اسامی پذیرفتهشدگان آزمون کارشناسی رسمی توسط واحد سنجش و ارزیابی، برای هر یک از پذیرفتهشدگان در سامانه کارآموزی مرکز پروفایل شخصی و پرونده آموزشی تشکیل میشود و پیامک تعیین کارشناس سرپرست به متقاضی ارسال می شود. پذیرفتهشدگان موظفند تا 2 ماه پس از دریافت پیامک، با مراجعه به سامانه نسبت به انتخاب کارشناس سرپرست خود اقدام نمایند. دوره کارآموزی، پس از تأیید کارشناس سرپرست شروع میشود.
تبصره- عدم مراجعه بدون عذر موجه پذیرفته شده در موعد مقرر به منزله انصراف تلقی خواهد شد.
چهارم- تکالیف کارآموزی
ماده 10- تکالیف کارآموز به شرح زیر است:
الف- شرکت در دوره آموزشی-کاربردی عمومی به مدت 20 ساعت
ب- شرکت در دوره آموزشی- کاربردی تخصصی به مدت 30 ساعت
پ- ارائه مجموعاً 10 گزارش کارشناسی مربوط به صلاحیتهای پایه رشته کارشناسی مربوطه، در پروندههای مختومه با تأیید کمیته استانی
ت- کارورزی نزد کارشناس سرپرست به مدت 12 ماه
ث- حضور در دادگاههای حقوقی و کیفری، دادسرا و اداره اجرای ثبت طی مدت 10 ماه هر ماه 2 روز (مجموعاً 20 روز)
ج- سایر تکالیف به تشخیص کمیسیون.
ماده 11- دوره آموزشی- کاربردی عمومی شامل سرفصلهای زیر است:
الف- قانون کارشناسان رسمی و آییننامه اجرایی آن و آیین نامه اجرایی مرکز؛
ب- مسئولیت مدنی و انتظامی کارشناسان رسمی؛
پ- تخلفات انتظامی کارشناسان رسمی؛
ت- فرایند کارشناسی؛
ث- شیوه تدوین گزارش کارشناسی؛
ج- مکاتبات اداری با مراجع قضایی و غیر قضایی؛
ماده 12- سرفصلهای دوره آموزشی- کاربردی تخصصی در هر یک از رشتههای کارشناسی توسط کمیته کشوری تعیین میشود.
ماده 13- کارآموز مکلف به حضور در محاکم به صورت 2 روز در ماه و طی 10 ماه و ارائه 9 فقره گزارش به شرح جدول زیر است:
ردیف | مرجع | مدت (ماه) | تعداد روز | تعداد گزارش |
1 | دادگاه حقوقی | 2 | 4 | 2 |
2 | دادگاه کیفری | 2 | 4 | 2 |
3 | دادسرا | 2 | 4 | 2 |
4 | اجرای احکام مدنی | 2 | 4 | 2 |
5 | اداره اجرای ثبت | 2 | 4 | 1 |
مجموع | 10 | 20 | 9 |
ماده 14- کارآموز مکلف است 10 گزارش کارشناسی در موضوعات و پروندههای مختومه مرتبط با صلاحیت پایه رشته ارائه دهد.
پنجم- کارشناس سرپرست و تکالیف کارآموز نزد وی
ماده 15- کارآموز مکلف است به مدت 12 ماه نزد کارشناس سرپرست به عنوان کارورز فعالیت کند. کارآموز مکلف است در امور کارشناسی که به کارشناس سرپرست ارجاع میشود طبق صلاحدید سرپرست با او همکاری کند.
ماده 16- انتخاب کارشناس سرپرست با پیشنهاد کارآموز از بین کارشناسان دارای شرایط موضوع ماده 17 و با اخذ موافقت کارشناس سرپرست و تأیید کمیسیون استانی صورت میگیرد.
ماده 17- شرایط کارشناس سرپرست عبارت است از:
الف) در حوزه قضایی کلانشهرها، حداقل ۵ سال و در حوزه قضایی سایر مراکز استانها، ۴ سال و در سایر حوزههای قضایی، ۳ سال سابقه کارشناسی رسمی.
ب) عدم سابقه تخلف انتظامی درجه ۳ یا بالاتر در ۳ سال اخیر
ماده 18- کارآموز میتواند تغییر کارشناس سرپرست را با ارائه دلایل موجه از کمیسیون استانی، تقاضا نماید. کارشناس سرپرست نیز میتواند با ارائه دلایل از ادامه همکاری با کارآموز اعلام انصراف نماید و در هر دو صورت کارآموز مکلف است کارشناس سرپرست دیگری را انتخاب و معرفی کند.
ماده 19- وظایف کارشناس سرپرست به شرح زیر است:
الف) آموزش کارآموز جهت آشنایی با وظایف و اختیارات کارشناس از قبیل مسئولیت کارشناس، مقررات انتظامی، جهات رد کارشناس، نحوه تدوین گزارش کارشناسی، نحوه اجرای قرار کارشناسی و…
ب) نظارت بر عملکرد کارآموز و تأیید تکالیف
ت) ارائه گزارش آغاز فعالیت کارآموز نزد وی و نیز گزارشهای ۶ ماهه از عملکرد و حسن رفتار کارآموز به کمیسیون استانی
ث) اعلام تخلف یا سوء رفتار کارآموز به کمیسیون استانی
ششم- ارزیابی پایان دوره
ماده 20- بهمنظور سنجش آموختههای کارآموز پس از انجام کلیه تکالیف کارآموزی و احراز صلاحیت علمی وی جهت اخذ پروانه کارشناس رسمی دادگستری، ارزیابی پایان دوره برگزار خواهد شد.
ماده 21- کارآموز موظف است ضمن اعلام خاتمه تکالیف کارآموزی، تقاضای خود مبنی بر شرکت در ارزیابی پایان دوره را ظرف مدت یک ماه پس از اتمام تکالیف کارآموزی به کمیسیون استانی تسلیم نماید.
تبصره- کارآموز مکلف است گواهی حضور در محاکم و گزارش های تهیه شده از پروندههای موضوع ماده 13 و آخرین گواهی ۶ ماهه کارشناس سرپرست موضوع بند (ت) ماده 19 دستورالعمل را به همراه تقاضای خود در سامانه بارگذاری نماید.
ماده 22- کمیسیون استانی ضمن بررسی فرم اعلام خاتمه تکالیف کارآموزی و مدارک ارائه شده از سوی کارآموز، انجام کلیه تکالیف را تأیید و بعد از احراز عدم بدهی، مجوز شرکت در ارزیابی پایان دوره، توسط رئیس کمیسیون استانی صادر میشود.
ماده 23- ارزیابی پایان دوره شامل ارزیابی گزارشهای کارآموز و آزمون شفاهی بوده و توسط کمیته تخصصی استانی صورت میگیرد.
تبصره- کمیته تخصصی در ارزیابی پایان دوره در خصوص صلاحیت علمی و عملی کارآموز جهت اخذ پروانه و همچنین صلاحیتهای پایه اعطایی، مطابق ماده 12 دستورالعمل گروهها و کمیتههای کارشناسی رسمی و ارتقای صلاحیت کارشناسان رسمی عضو مرکز و ضوابط مربوطه تصمیمگیری میکند. در صورت عدم موفقیت کارآموز در ارزیابی پایان دوره، دوره کارآموزی تجدید خواهد شد.
ماده 24- هر کارآموز میتواند حداکثر در ۳ ارزیابی پایان دوره شرکت کند.
ماده 25- کارآموز در طی دوره، در صورت وجود دلایل موجه به تشخیص کمیسیون استانی میتواند از ۲ دوره مرخصی ۲ ماهه استفاده نماید. مرخصی بیشتر، پس از پیشنهاد کمیسیون استانی، منوط به تأیید کمیسیون می باشد.
تبصره- ایام مرخصی جزو دوره کارآموزی محسوب نمیشود.
هفتم- تحلیف
ماده 26- کارآموزی که مدارک وی به تأیید معاونت کارشناسان رسمی مرکز نیز رسیده باشد، در حضور رئیس مرکز یا نماینده وی سوگند یاد کرده و سوگندنامه و صورتجلسه تحلیف و تعهد به انجام امور معاضدتی به تشخیص مرکز یا مقامات قضایی را امضا میکند. پس از انجام تحلیف، کارشناس رسمی دادگستری محسوب شده و به وی پروانه اعطا میشود. متن سوگند نامه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
به خداوند متعال سوگند یاد میکنم در امور کارشناسی که به من ارجاع میگردد خداوند متعال را حاضر و ناظر دانسته به راستی عقیده خود را اظهار نمایم و نظریات شخصی را در آن دخالت ندهم و نظر خود را نسبت به موضوع کارشناسی به طور کامل اظهار نمایم و هیچ چیز را مکتوم ندارم و بر خلاف واقع چیزی نگویم و ننویسم و ذیل سوگندنامه را امضاء مینمایم.
این دستورالعمل در 26 ماده و 8 تبصره به پیشنهاد مشترک معاونتهای کارشناسی و برنامهریزی و توسعه حقوقی مرکز در تاریخ 1400/05/13 به تصویب رئیس مرکز رسید.
2. قانون کارآموزی کارشناسان رسمی دادگستری
در اجرای بند (ط) تبصره ماده ۱۵ قانون کارشناسان دادگستری و ماده ۵۵ آییننامه اجرائی آن ضوابط و مقررات مربوط به نحوه کارآموزی کارشناسان رسمی دادگستری به شرح ذیل میگردد:
ماده ۱– متقاضیان کارشناسی رسمی دادگستری پس از طی مراحل پذیرش (آزمون کتبی و شفاهی تأیید صلاحیتهای اخلاقی) و اعلام نتیجه قطعی از سوی شورایعالی موظف به طی دوره کارآموزی هستند.
ماده ۲– متقاضیان پذیرفته شده در آزمون به شرح فوق دوره کارآموزی خود را همراه کارشناس راهنما حداقل ده سال کار در رشته مورد پذیرش کارشناس داشته و دارای پروانه معتبر کارشناسی است و توسط هیئتمدیره کانون مربوطه تعیین میشود طی خواهند نمود.
ماده ۳- دوره کارآموزی پذیرفتهشدگان در کلیه رشتهها مدت رشتهها مدت یک سال شمسی میباشد و از تاریخ اعلام پذیرش کتبی کارشناس راهنما آغاز و ملاک پایان زمان کارآموزی گزارش نهایی کارشناس موصوف است.
* تبصره: چنانچه کارآموز در مدت یک سال نتواند موفقیت لازم را کسب نماید همچنین درصورتیکه به علت وجود عذر موجهی نتواند دوره کارآموزی خود را به اتمام رساند هیئتمدیره کانون با بررسیهای لازم تصمیم مقتضی اتخاذ مینماید.
ماده ۴- کارآموزان موظف به اجرای برنامه آموزشی و کارآموزی ابلاغی توسط کانونهای مربوطه و کارشناس راهنما هستند.
ماده ۵– کارشناسی راهنما موظف است هر سه ماه یکبار وضعیت کارآموز تحت راهنمائی خود را طبق دستورالعملی که توسط شوای عالی به تصویب رسیده و توسط کانونها در اختیار کارشناس راهنما قرار میگیرد گزارش نماید و در پایان دوره کارآموزی گزارش نهائی خود را حاوی اظهارنظر در خصوص نحوه کارآموزی و تأیید و یا عدم تأیید مراتب به کانون مربوطه تسلیم نماید.
ماده ۶– گزارش نهائی کارشناس راهنما حداکثر ظرف مدت یک ماه در هیئتمدیره کانون مربوطه مطرح و در صورت تأیید ضمن درج در صورتجلسه هیئتمدیره به کمیسیون مشورتی تعیین صلاحیتهای علمی و فنی رشته مربوطه و در صورت عدم تشکیل کمیسیون در کانون ذیربط برای طرح در کمیسیونهای مشورتی صلاحیتهای علمی و فنی شورایعالی به دبیرخانه شورایعالی ارسال میگردد.
ماده ۷– دبیرخانه شورایعالی پروندههای دریافتی از کانونها را به کمیسیونهای مربوطه ارجاع و کمیسیونها موظف به تعیین صلاحیتهای کارشناس معرفی شده در چارچوب نظامنامه مصوب شورایعالی نسبت به اعطا صلاحیت اقدام و مراتب پس از تأیید نماینده شورایعالی در هر گروه کارشناسی برای اقدامات بعدی از طریق دبیرخانه شورایعالی به کانون مربوطه ارسال میگردد.
ماده ۸– در صورت موفقیت کارآموز و پایان دوره کارآموزی و اعلام نتیجه توسط کارشناس راهنما و طی مراحل بعدی هیئتمدیره کانونها مراسم اتیان سوگند را با حضور ریاست دادگستری استان و یا نماینده قانونی وی وفق مفاد ماده ۱۷ قانون برگزار مینمایند.
ماده ۹– در رشتههایی که کانونها فاقد کارشناس باسابقه ده سال باشند رعایت شرط ده سال برای کارشناس راهنما الزامی نبوده و کارشناس راهنما از بین رشتههای مرتبط به تشخیص هیئتمدیره کانونها انتخاب میشوند.
ماده ۱۰– در رشتههای جدید که برای اولینبار کارشناس پذیرفته شده، پذیرفتهشدگان دوره کارآموزی خود را به مدت ۳ ماه و طبق برنامهای که کانونهای مربوطه تنظیم مینمایند از کارشناسان رشتههای مرتبط تحتنظر کانون استان طی خواهند نمود.
ماده ۱۱– هر نفر کارشناس راهنما همزمان میتواند تا چهار نفر کارآموز داشته باشد و در صورت وجود شرایط خاص با تصویب هیئتمدیره کانون مربوطه میتواند این تعداد افزایش یابد.
ماده ۱۲– بهمنظور انجام کارآموزی و آموزشهای لازم کانونها میتوانند متناسب با خدماتی که ارائه میشود با رعایت بند “ج”
ماده ۳۰ قانون کانون مبالغی پس از تصویب مجمععمومی از کارآموزان کارشناسی دریافت نمایند.
ماده ۱۳– کارشناس راهنما ضمن آشناکردن کارآموزان به قوانین و آییننامهها و ارکان و ضوابط و مقررات کارشناسی و همکاری در انجام کارشناسیهای ارجاعی از مراجع قضائی و متفرقه به کارشناس تکلیف نماید در پایان دوره یکساله کارآموزی گزارش مبسوطی (بهصورت تز) از آموختههای خود را در کتابچهای تهیه و به کارشناس راهنما ارائه نماید که در صورتپذیرش آن از آموختههای خود را در کتابچهای تهیه و به کارشناس راهنما ارائه نماید که در صورتپذیرش آن همراه فرم تکمیل شده و گواهی پایان کارآموزی به هیئتمدیره تسلیم گردد.
ماده ۱۴– کارشناس راهنما بااحساس مسئولیت مطالب موردنیاز منجمله اصول کارشناسی، چگونگی حضور در مراجع قضایی، نحوه مطالعه پرونده، انواع قرار و موارد رد کارشناسی را به کارآموز عملاً بیاموزد.
ماده ۱۵– کارشناس راهنما در هر ماه در دو مورد موجبات شرکت کارآموز را در عرصه دعوی فراهم نماید در صورت عدم ارجاع کارشناسی به این تعداد کارشناس راهنما میتواند از همکاری کارشناسان دیگر استفاده نماید.
ماده ۱۶– کانونها میبایست کلاسههای آموزشی مرتبط با امر کارشناسی را تشکیل تا کارآموزان در جریان مطالب موردنظر قرار گیرند حداقل دروسی که باید ارائه شود به شرح زیر است:
۱۶-۱- آئین نگارش و ادبیات حقوقی و فنی تخصصی رشته مربوط
۱۶-۲- کلیات حقوقی مرتبط با کار کارشناسی و آشنائی با مراجع قضائی و شبه قضائی و صلاحیتهای آنها
۱۶-۳- تکالیف و مسئولیتهای کارشناسی (انتظامی – کیفری – مدنی)
۱۶-۴- مواد قانونی مرتبط با امور کارشناسی در قانون مدنی، قانون آئین دادرسی مدنی و کیفری تدریس شود .
۱۶-۵- به لحاظ اهمیت اخلاق حرفهای تدریس آن در کلاسههای متشکله به میزان ساعات موردنیاز موردتوجه قرار گیرد .
۱۶-۶- کارشناس راهنما ضرورتاً کارآموز را با چگونگی حضور در مراجع قضائی و شبه قضائی آشنا سازد و در بازدید محل موضوع کارشناسی شرکت دهد تا نسبت به نحوه بازدید میدانی وقوف لازم داشته باشد.
۱۶-۷- بهمنظور حصول اطمینان کارشناس راهنما نسبت میزان یادگیری کارآموز از مطالبی که در دوره کارآموزی آموخته قبل از صدور گواهی نهایی به نحو مقتضی کارشناس راهنما سؤالاتی از کارآموز بهعمل آورد .
۱۶-۸- بهمنظور وحدت رویه در کارآموزی، هیئتمدیره هر کانون جلسات همفکری از کارشناسان راهنما تشکیل خواهد داد.
این نظامنامه در ۱۶ بند و دو تبصره در جلسه شورایعالی به تصویب رسید.
جمعبندی و نتیجهگیری
جهت آشنایی کامل با “دستورالعمل کارآموزی کارشناسان رسمی” به فایل پاورپوینت “فایل پاورپوینت قانون کارشناسان رسمی دادگستری” و جهت آشنایی بیشتر با قوانین و ضوابط مربوط به این مقاله به “نظامنامه کارآموزی کارشناسان رسمی دادگستری مصوب شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری | مصوب سال 1397” و ” دستورالعمل کارآموزی کارشناسان ماده 187 | مصوب سال 1400″ در پکیج “قانون کارشناسان رسمی دادگستری” در بخش گنجینه فایل وبسایت مراجعه فرمایید.