همه چیز در مورد رول بولت
آخرین بروزرسانی: 12 شهریور 1403
دسترسی سریع به عناوین
- مقدمه
- 1. بولت چیست؟
- 2. رول بولت چیست؟
- 3. قسمتهای مختلف رول بولت
- 4. مکانیسم عملکرد رول بولت
- 5. مزایای استفاده از رول بولت
- 6. کاربرد رول بولت
- 7. نحوه عملکرد رول بولت
- 8. انواع مختلف رول بولت
- 9. نصب و انتخاب رول بولت
- 10. انتخاب نوع رول بولت
- 11. تفاوت رول بولت و انکر بولت
- جمعبندی و نتیجهگیری
مقدمه
رول بولت مکانیکی یا انکر بولت میلهٔ فولادی رزوه دار است که با استفاده از مکانیزم مکانیکی و انبساط غلاف خود باعث اصطکاک در دیواره سوراخ بتن میشود و گیرایی ایجاد میکند. انکر بولتها یکی از تجهیزات مهم در سازهها محسوب میگردند. رول بولت مکانیکی یا انکر بولت متشکل از یک شی استوانه ای، مهره، واشر و یک پیچ رولی با رأس مخروطی هستند. بهطورکلی انکر بولتها کاربرد مهمی در اتصال عناصر مختلف در سازه به یکدیگر دارند. رول بولت مکانیکی یا انکر بولت بهمنظور نصب صفحههای فلزی، نصب و ثابت نگهداشتن ماشینها و ابزارهای صنعتی در داخل بتن استفاده میشوند. انکر بولتها باید دارای درجه استحکام و تنش تسلیم بالایی بوده و درعینحال ضدزنگ و ضدخوردگی باشند.
1. بولت چیست؟
بولتها به طولهای مختلفی تولید میگردد و به طور معمول انتهای بولت را بهمنظور افزایش درگیری خم میکنند که باعث میشود شکل ظاهری این محصول عصا مانند شود. بولتها انواع مختلفی دارد که در ادامه به رول بولت که یک نوع پرکاربرد آن است، پرداخته خواهد شد.
2. رول بولت چیست؟
رول بولتها عناصر سازهای هستند که عموماً از جنس فولاد در ردههای مقاومتی مختلف تولید و جهت محافظت در برابر عوامل محیطی و نیاز پروژه و همچنین محل نصب از روکشهای مختلفی چون گالوانیزه گرم، گالوانیزه سرد، روی و …. برخوردار هستند.
همچنین رول بولتها یکی از مصالح ساختمانی پر مصرف هستند که جهت اتصال اجسام مختلف به بتن و مصالح مشابه کاربرد دارند.
رول بولتها وسیلههایی هستند که از آنها برای متصلکردن انواع وسایل و صفحههای فلزی مانند صندلیها، دوربینها، تابلوها و… به زمین، ستون و دیوارهای بتنی، سنگی و سخت استفاده میشود.
رول بولتها متشکل از یک پیچ سر مخروطی، یک استوانه، واشر و مهره هستند. از رول بولتها میتوان در کارهایی مانند وصل کردن کلمپها به دکل و وصل کردن مخازن به زمین استفاده کرد.
جهت اتصال و جوشدادن تیرآهنها، میلگردها، نبشیها و… نیاز به یک صفحه پایه است که این صفحه باید به بتن در پی ساختمان اتصال داده شود.
3. قسمتهای مختلف رول بولت
اجزاء تشکیلدهنده یک رول بولت میتوانند، متناسب با نوع آن متفاوت باشند؛ اما بهطورکلی، میتوان گفت که رول بولت از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
- یک عدد پیچ با یک سر مخروطی و یک سر رزوه شده
• یک بدنه فولادی (استوانه چاکدار، پروانهای و غیره)
• مهره
• واشر فنری
• واشر تخت
جنس رول بولتها عموماً از فولاد است که بنا بر نیاز میتواند بهصورت گرم یا سرد گالوانیزه شده باشد.
4. مکانیسم عملکرد رول بولت
اتصال باتکیهبر افزایش حجم، مبنای عملکرد رول بولت است. مکانیسم عملکرد رول بولت به این صورت است که ابتدا مهره بهصورت دستی و یا براثر وزن قطعه متصل، سفت و کشیده میشود. سپس، براثر کشش ایجادشده، لوله استوانهای یا پروانه رول بولت باز میشود.
این اتصال قدرتمند براثر اصطکاک ایجادشده بین بدنه رول بولت و مصالحی که رول بولت در آن کاشته شده است به وجود میآید. انبساط ایجادشده در انتهای رول بولت باعث میشود که این قطعه بهخوبی با تکیهگاهش درگیر شود. نیروی اصطکاکی ایجادشده همچنین، مانع از دررفتن یا افتادن رول بولت میشود.
5. مزایای استفاده از رول بولت
استفاده از رول بولت مزایای فراوانی دارد که در اینجا برخی از آنها را نام میبریم.
- اطمینان بالا؛ رول بولت به علت جنس فولادی و سازوکار فیزیکیاش مقاومت کششی و خمشی بسیار بالایی دارد. بهاینترتیب میتوان اطمینان حاصل کرد که سازه نصبشده بههیچعنوان نمیافتد یا لق نمیشود.
- سازوکار و نصب ساده؛ نصب رول بولت نیاز به تخصص خاصی ندارد و در کوتاهترین زمان ممکن، نتیجه دلخواه حاصل میشود.
- مقاومت در برابر عوامل شیمیایی؛ به دلیل جنس فولادی رول بولت و روکشهای متنوع آن، این ابزار بهخوبی در برابر عوامل شیمیایی موجود در مصالح مقاوم است و دچار خوردگی نمیشود.
- عدم آسیبرسانی به مصالح؛ رول بولت بههیچعنوان به مصالحی که در آن کاشته شده، آسیبی وارد نمیکند. میتوان مطمئن بود که رول بولت سبب ترکخوردن یا سوراخشدن مصالح نخواهد شد.
6. کاربرد رول بولت
همانطور که گفته شد بهطورکلی از رول بولتها برای اتصال سایر اجسام به بستر استفاده میشود. این موضوع کاربرد بسیار زیادی در صنعت و ساختمانسازی دارد.
اما نحوه استفاده از رول بولت بر روی کاربرد آن تأثیر میگذارد. از رول بولتها در صنعت ساختمان و سازه جهت ایجاد صفحه پایه اتصال بهوفور استفاده میشود.
از رول بولتها در صنایع مکانیکی در تأسیسات و مخازن جهت اتصال مخازن به زمین نیز استفاده میشود. همچنین در تهویهمطبوع نیز برای اتصال به سقف و ستونهای بتنی استفاده زیادی دارند.
رول بولتها در صنایع برق و در دکلهای برقی برای اتصال کلمپها و ساپورتها به دکل مورداستفاده قرار میگیرند.
استفاده از رول بولت در ایجاد ریل و اتصال ریل و گاردریل بسته به نوع ریل حائز اهمیت است.
استفادههای دیگری همچون نصب ساپورتهای تأسیساتی، جرثقیلها، مهار داربست فلزی، نصب تجهیزات و ماشینآلات، نصب ریل راهآهن و مترو و نصب دکلهای برق و مخابرات.
بهطورکلی کاربرد رول بولتها را در دودسته اصلی بهصورت زیر میتوان بررسی کرد:
1.6. کاربرد رول بولت در ساختمانسازی
یکی از مهمترین کاربردهای رول بولتها در ساختمانسازی مربوط به اتصال بستر ستونها یا سایر سازههای فلزی به بتن است. همانطور که میدانید فونداسیون ساختمانها از بتن ساخته میشود و اتصال ستونهای فلزی به بتن نیازمند یک بستر یا صفحه فلزی است. رول بولت سبب میشود این بستر یا صفحه فلزی بهخوبی به بتن اتصال پیدا کند. سپس ستونها و سایر سازهها را با فرایندهای مختلف مانند جوشکاری به این صفحه فلزی متصل میکنند.
به جز این مورد از رول بولتها برای نصب سقف کاذب، نماهای خارجی ساختمان، پارتیشنهای مختلف، نرده، شاسی آسانسور، پلهبرقی و… به بتن استفاده میشود. نحوه استفاده از رول بولتها در همه این موارد تقریباً مشابه است؛ ولی معمولاً برای نصب این موارد به بتن دیگر از صفحه فلزی استفاده نمیشود و بهصورت مستقیم از رول بولتها کمک میگیرند.
2.6. کاربرد رول بولت در صنعت
در بسیاری از صنایع از تجهیزات و ماشینآلات مختلفی استفاده میشود که باید در جای خود فیکس باشند. به همین دلیل معمولاً از رول بولتها در صنعت برای اتصال و فیکس کردن ماشینآلات و تجهیزات مختلف استفاده میشود.
7. نحوه عملکرد رول بولت
نحوه عملکرد رول بولت بدین صورت است که با بستن مهره، پیچ سر مخروطی باعث باز شدن استوانه فلزی چاکدار شده و در نتیجه افزایش قطر، باعث محکمشدن اتصال میگردد.
برای افزایش استحکام اتصال باید قطر مته – جهت سوراخکاری جای رول بولت مناسب با قطر استوانه فلزی انتخاب گردد. همچنین استحکام بتن یا محل نصب نیز تأثیر مهمی در استحکام اتصال دارد.
8. انواع مختلف رول بولت
رول بولت انواع متنوعی دارد که هرکدام از آنها به شکل خاص خودش با سازه پایه درگیر میشود. هرکدام از انواع رول بولت، تحمل وزن متفاوتی دارد و بسته بهاندازه آن میتواند در پروژههای متفاوتی به کار رود. در این قسمت انواع مختلف رول بولت را معرفی میکنیم.
1.8. رول بولت سقفی
یکی از پرکاربردترین انواع رول بولت، نوع سقفی آن است. نام دیگر این ابزار، رول بولت قلابدار یا لوستری است. مورد مصرف عمده این رول بولت برای نصب لوستر است. بااینحال از این وسیله برای نصب پنکه سقفی، تاب، گلدانهای آویز و غیره نیز استفاده میشود؛ بنابراین، میتوان حدس زد که تحمل بار این رول بولت، نسبت انواع صنعتی که در ادامه شرح میدهیم، کمتر است. رول بولتهای سقفی موجود در بازار تا حدود 15 کیلوگرم وزن را میتوانند تحمل کنند.
یک رول بولت سقفی میتواند علاوه بر انبساط یا اصطکاک با مکانیسم چسبندگی نیز به سقف متصل شود. رول بولت سقفی، خود به شاخههای کوچکتر زیر تقسیم میشود.
2.8. رول بولت سقفی پروانهای
بدنه رول بولت پروانهای به هنگام باز شدن به شکل یک پروانه درمیآید و برای پایههای با مقاومت کمتر، مانند گچ، سقف کاذب، کناف، تختههای فیبر و نئوپان مناسب است. درواقع، مکانیسم توزیع بار در این رول بولت، فشار کمتری به مصالح پایه خود وارد میآورد.
3.8. رول بولت سقفی هالوکور
این رول بولت، مناسب سقفها و سازههای بتنی است. یکی از حساسیتهای کار با سازههای بتنی این است که آنها با فشار ابزارهایی مانند رول بولت یا دریل، ممکن است که ترک بخورند. رول بولت هالوکور بهمنظور واردشدن به سازه بتنی، بدون تخریب آن ساخته شده است.
4.8. رول بولت سقفی ضربهای
از این رول بولت بهمنظور اتصال تأسیسات ساختمانی با وزن سبک یا متوسط استفاده میشود. پیچ این رول بولت از داخل نیز دارای رزوه است.
5.8. رول بولت دیواری
از رول بولت دیواری بهمنظور سوراخکردن دیوار و جاگذاری پیچ و رولپلاک استفاده میشود. به طور معمول جنس این نوع رول بولت فلزی یا آهنی است و سر مخروطی شکلی دارد. ابزارهای مختلفی برای کاشت رول بولت دیواری مورداستفاده قرار میگیرند که کوچکترین آنها 5*50 میلیمتر است.
6.8. رول بولت HSA
این رول بولت، محصولی از شرکت هیلتی (Hilti) است که یکی از معتبرترین برندهای تولیدکننده رول بولت در دنیاست. این رول بولت، کاربرد فراوانی در صنعت دارد و نحوه عملکرد آن به این صورت است که ابتدا با ضربه، وارد سوراخ از پیش ایجادشده میشود. در مرحله بعد، مهره آن با استفاده از رزوه خارجی تعبیهشده روی آن بسته شده که باعث میشود، پروانه، درون سوراخ باز شود.
رول بولت HSA را میتوان در عمقهای متفاوتی کاشت. این رول بولت نسبت به دیگر انواع رول بولت تا چهل درصد، تحمل بار بیشتری دارد. همچنین، میتوان آن را با حداقل فاصله با رول بولت کناری نصب و در محدوده بیشتری رگلاژ کرد.
شرکت هیلتی از فولاد با گرید 5.8 در این رول بولت استفاده کرده و آن را از آزمایشهای متعدد کنترل کیفیت، عبور داده است. این آزمایشها شامل تستهای متعدد کششی و برشی هستند. نام دیگر این محصول، رول بولت غلاف کوتاه است.
7.8. رول بولت HSL
معروفترین شرکت تولیدکننده این رول بولت نیز شرکت هیلتی است که انواع متفاوتی از رول بولت HSL را تولید میکند. این رول بولت برای اتصال بارهای متوسط یا کاربریهای دینامیکی مناسب است. در رول بولت HSL برعکس بسیاری از رول بولتهای دیگر، ابتدا سازه فلزی یا پلیت بر روی حفره ایجادشده در داخل مصالح جاگذاری میشود و پس از آن، رول بولت نصب میشود.
این رول بولت فضای کمی را اشغال میکند و مناسب بتنهای بدون ترک و سنگهای ساختمانی است. سر این رول بولت بهصورت یک ششضلعی است به همین دلیل به آن رول سر ششگوش نیز گفته میشود.
1.7.8. انواع رول بولت HSL
- HSL-3B
• HSL-GR
• HSL-3-3K
• HSL-3-G
• HSL-3
نوع HSL-3 این رول بولت برای تحمل بارهای فوق سنگین، مانند مصارف نیروگاهی به کار میرود.
8.8. رول بولت غلاف معمولی
همانطور که از نام این رول بولت پیداست، غلاف این رول بولت به شکل معمول استوانه و با اندازه استاندارد است. این رول بولت بهصورت مکانیکی و انبساطی عمل میکند. انواع مختلف این رول بولت میتوانند، وزنهای متفاوتی را تحمل کنند.
9.8. رول بولت توخالی
استوانه این رول بولت توخالی است؛ بنابراین پیچ آن از داخل رزوه میشود. رول بولت توخالی برای نگهداری از اجسام سبک توصیه میشود. عمق سوراخکاری آن کم است و برای ضخامتهای کم مصالح پایه، کارکرد مناسبی دارد.
10.8. رول بولت پروانهای یا اسپرینگ
رول بولت پروانهای یک تفاوت اساسی با رول بولتهای معمولی دارد و آنهم در نوع باز شدن آن پس از کاشت است. بدنه فولادی این رول بولت پس از بستن مهره به شکل پروانه درمیآید. این رول بولت انواع متنوعی دارد که هرکدام از آنها وزنهای متفاوتی را تحمل میکنند. نوع باز شدن این رول بولت بهگونهای است که سازههای سبک را نیز قادر میسازد که اجسام نسبتاً سنگینی را نگه دارند.
برای اتصال لوستر از سقف کاذب مناسبترین گزینه استفاده از رول بولت پروانهای است. البته به این مهم نیز توجه کنیم که در بازار ایران و عموم مردم این مدل از رول بولت را با نام پیچ پروانهای میشناسند.
1.10.8. انواع مختلف رول بولت پروانهای عبارتاند
- پروانهای معمولی
• پروانهای با پیچ سرگرد
• پروانهای با پیچ قلابدار
نکته دیگری که لازم به ذکر است، ابعاد این مدل از رول بولتها است، ابعاد پیچهای مورداستفاده در آنها از 2 اینچ (حدود 5 سانتیمتر) تا 5 اینچ (حدود 12.5 سانتیمتر) است، همچنین رزوه مورداستفاده در پیچهای پروانهای از نوع دنده اینچی است و معمولاً ¼ اینچ است.
11.8. رول بولت HSC
این رول بولت در لبهها و مکانهایی با فضای کار محدود، مفید واقع میشود. عمق این رول بولت متوسط است و به علت ساختار منحصربهفردش در بلوکهای بتنی باریک و یا حتی ترکخورده، عالی عمل میکند.
12.8. رول بولت HST
این رول بولت نیز با برند هیلتی در کشور ما شناخته میشود. روکش این رول بولت از جنس روی است. بهاینترتیب این رول بولت گزینهای ایدئال برای استفاده در آبوهوای مرطوب است. همچنین، این رول بولت را میتوان در بتنهای ترکدار نیز استفاده کرد. باتوجهبه استحکام و مقاومت بالای رول بولت HST در تحمل بارهای دینامیکی، از آن در سدسازی استفاده میشود.
13.8. رول بولت HKD
عملکرد این رول بولت بهگونهای است که باید قبل از جاگذاری پلیت یا سازه موردنظر، نصب شود. این رول بولت برای نصب، به ضخامت حداقل 100 میلیمتری بتن نیاز دارد. نحوه کاشت آن مستقیم است و در پروژههای صنعتی از آن استفاده میشود.
رول بولت HKD به رول بولت ضربهای نیز معروف است. بیشترین کاربرد آن برای تحمل بارهای متوسط، مانند لولهها، کانالهای تهویه و موارد اینچنینی است. برای نصب آن باید دقت داشت که بتن بدون ترک باشد.
9. نصب و انتخاب رول بولت
نصب رول بولت شامل مراحلی است که آنها را در اینجا شرح میدهیم. تفاوت نصب رول بولتهای مختلف را نیز در خلال متن توضیح خواهیم دارد. به نصب رول بولت کاشت نیز گفته میشود.
1.9. مرحله اول؛ سوراخکاری
نصب رول بولت، نیازمند عملیات سوراخکاری است. به این منظور از انواع دریل و مته استفاده شده تا سوراخ موردنظر در سازه ایجاد شود. در این مرحله باید دقت داشت که سوراخ ایجادشده باید عمق کمتری نسبت به طول رول بولت داشته باشد. دلیل این امر هم این است که باید مقداری فضا برای محکم کردن مهره رول بولت و وسیلهای که میخواهیم به رول بولت متصل کنیم، وجود داشته باشد.
همچنین، باید قطر مته مورداستفاده برای سوراخکاری، دقیقاً برابر با قطر رول بولت باشد. تنها در این صورت است که رول بولت پس از باز شدن، حداکثر اصطکاک را با بتن یا مصالح دیگر خواهد داشت.
2.9. مرحله دوم؛ کاشت رول بولت
پس از سوراخکاری باید ابتدا گردوخاک ایجادشده در سوراخ را خارج کنید. بهترین راه برای این کار، استفاده از جاروبرقی است. سپس با استفاده از ضربه چکش، رول بولت را به درون حفره فروببرید. پیچ رول بولت را تراز کرده و با بستن مهره آن، کشش موردنظر در رول بولت را ایجاد نمایید.
پس از نصب رول بولت سقفی و پیش از اتصال لوستر، بهتر است به مدت یک روز، یک گونی برنج را از رول بولت آویزان کنید. بهاینترتیب از انتخاب و نصب صحیح رول بولت خود مطمئن خواهید شد.
10. انتخاب نوع رول بولت
در انتخاب رول بولت موردنظر خود باید به موارد زیر توجه داشته باشید.
- چه میزان باری را رول بولت میتواند، تحمل کند؟
- بتن یا مصالح شما ترک دارد یا خیر؟
- محیط مورداستفاده مرطوب است یا خیر؟
- تا چه عمقی میتوانید در مصالح خود سوراخ ایجاد کنید؟
- چه تعداد رول بولت لازم است که در کنار یکدیگر نصب شوند؟
درصورتیکه رول بولت انتخابی، متناسب با نیاز شما نباشد، مشکلاتی عدیدهای ممکن است رخ دهد که برخی از آنها عبارتاند از:
- خارجشدن رول بولت
- شکستهشدن صفحه پلیت
- ترکخوردن بتن
- شکستهشدن رول بولت
11. تفاوت رول بولت و انکر بولت
برای بسیاری از افراد، این دوکلمه معانی یکسانی دارند؛ درحالیکه افراد حرفهای در صنعت میدانند که تفاوتهایی در نحوه عملکرد این دو وجود دارد. هدف هر دوی این ابزارها یکی است و آن اتصال یک سازه فولادی به یک سازه ساختمانی به شکل مطمئن است. ازنظر تئوری میتوان گفت که رول بولت نوعی انکر بولت مکانیکی است. درحالیکه در بازار از کلمه انکر بولت بیشتر بهمنظور اشاره به اتصال شیمیایی بین سازه فولادی و سازه بتنی، استفاده میشود.
مکانیسم انکر بولت به این صورت است که پیچ مکانیکی موردنظر با استفاده از انواع چسب انکر بولت یا رزین، درون حفره جاگذاری و محکم میشود. پیوند شیمیایی ایجادشده درون حفره معمولاً از پیوند خود مصالح قویتر است. استفاده از انکر بولت در مقایسه با رول بولت، مزایا و محدودیتهایی دارد که در اینجا به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
- استفاده از انکر بولت، تنش اضافی به پایه کار وارد نمیآورد.
- درصورتیکه کیفیت بتن مشخص نباشد یا پایین باشد، استفاده از انکر بولت مطمئنتر است.
- رزین واردشده به حفره، هوای آن را کاملاً خارج میکند که باعث استحکام بیشتر قطعه فلزی، درون حفره میشود.
- انکر بولت، محدودیت عمق کاشت و قطر سوراخ ندارد.
- با استفاده از انکر بولت شیمیایی، احتمال ترکخوردن مصالح کاهش مییابد.
- انکر بولت انعطافپذیری بیشتری در نصب دارد و میتوان در لبهها و دالهای کمعمق بهخوبی از آن استفاده کرد.
- نصب رول بولت آسانتر است. همچنین، درصورتیکه اشتباهی در نصب رخ دهد، بهراحتی میتوان آن را اصلاح کرد.
- پس از نصب رول بولت، بلافاصله میتوان از آن استفاده کرد؛ درحالیکه انکر بولت ها بین چند ساعت تا یک روز، نیاز به خشک شدن دارند.
جمعبندی و نتیجهگیری
بهمنظور اتصال قطعات فلزی به سازههای بتنی، آجری و یا مصالح مشابه، یکی از گزینههای موجود در صنعت رول بولت است. رول بولت قطعهای فولادی است که از یک پیچ رزوهدار، بدنه استوانهای چاکدار یا پروانهای، مهره و انواع واشر، تشکیل شده است.
نحوه عملکرد رول بولت به این صورت است که ابتدا حفرهای به قطر مشابه قطر رول بولت باید درون سازه بتنی یا پلیت ایجاد شود. در مرحله بعد، رول بولت با فشار درون حفره رفته و در آن تراز میشود. پس از محکم کردن پیچ، بدنه استوانهای یا پروانهای آن باز میشود. با ایجاد کشش مناسب در بدنه رول بولت، اصطکاک لازم برای درگیرشدن آن با سازه پایه به وجود میآید. بهاینترتیب، میتوان باتوجهبه مشخصات رول بولت، قطعه فلزی موردنظر را به سازه پایه متصل کرد.
رول بولت مزایای متعددی مانند اطمینان بالا، عدم آسیبرسانی به سازه پایه، نصب آسان و قیمت مقرونبهصرفه دارد. این مزایا باعث شدهاند که این ابزار در صنایع مختلفی از ساختمانی تا صنایع سنگین و نیروگاههای تولید برق و پالایشگاهها، کاربرد داشته باشد.
رول بولت انواع متنوعی دارد که پرکاربردترین آنها را در این مقاله بررسی کردیم. شرکت هیلتی، یکی از قدیمیترین تولیدکنندگان رول بولت در دنیاست که رول بولتهای HSA، HSC، HKD و HSL آن از پرکاربردترین رول بولتها در صنایع هستند. از دیگر انواع رول بولت هم رول بولتهای سقفی و پروانهای هستند که بیشتر برای آویزان کردن لوستر از سقف و سقف کاذب مورداستفاده قرار میگیرند. در این مقاله، علاوه بر مطالب گفتهشده به تفاوت عملی انکر بولت و رول بولت و مزایا و معایب آنها نسبت به یکدیگر نیز پرداختیم.
جهت آشنایی کامل با “رول بولت” به جزوه “مصالح ساختمانی” در بخش هایپر فایل وبسایت مراجعه فرمایید.