شیب‌بندی بام با پوکه معدنی

مقدمه

اگر می‌خواهید پشت‌بام خود را شیب بندی کنید؛ بهترین انتخاب شما از انواع پوکه معدنی، پوکه بادامی است. چرا؟ سقف منازل به دلیل عبور و مرور کمتر، قیرگونی و ایزوگام و همچنین لزوم سبک‌سازی بیشتر جهت کاهش فشار به طبقات پایینی؛ بهتر است از پوکه بادامی که اندازه درشت‌تری نسبت به دیگر انواع پوکه معدنی دارد استفاده شود. مزایای پوکه بادامی برای شیب بندی سقف در ساختمان‌سازی به‌اندازهٔ بزرگ‌تر 20 تا 35 سانتی متری، تراکم کمتر در شیب بندی ایجاد کرده و سقف سبک تر خواهد بود. فشار به ستون ها و دیوار های زیرین کمتر و امنیت منزل در بلاهای طبیعی مانند زلزله بیشتر می شود. حجم بالا و جرم پایین پوکه بادامی که باعث کمتر هدر رفتن انرژی منزل از سقف و ذخیره بیشتر سرما و گرما داخل منزل می شود. عایق بودن پوکه بادامی از صوت که از ویژگی های اصلی پوکه معدنی است، از دیگر مزایای آن در انتخاب برای شیب بندی سقف است.

1. هدف از شیب بندی چیست؟

مهم‌ترین هدف شیب بندی بخش‌های مختلف یک ساختمان، تخلیه آب و هدایت آن به لوله‌های خروجی فاضلاب است. این امر از ساختمان در برابر نفوذ آب محافظت می‌کند؛ زیرا درصورتی‌که هدایت آب به سمت فاضلاب و یا لوله‌های خروج به‌درستی صورت نگیرد، تجمع آب و نفوذ آن در درازمدت موجب تخریب و ویرانی ساختمان می‌شود. بدین منظور در ناحیه موردنظر شیب مناسب را ایجاد کرده و با استفاده از مصالح مناسب آن را اجرا می‌کنند. امروزه پرمصرف‌ترین مصالحی که برای شیب بندی مورداستفاده قرار می‌گیرد، پوکه معدنی است.

2. بهترین نوع پوکه معدنی برای شیب بندی و کف‌سازی ساختمان

انتخاب پوکه معدنی مناسب برای شیب بندی و کف‌سازی ساختمان، مانند طبقات، پشت‌بام یا شیب بندی فضاهای خارجی ساختمان مانند حیاط، پیاده‌رو و … باید باتوجه‌به نوع پوکه معدنی و سایز آن صورت گیرد. به‌عبارت‌دیگر برای شیب بندی هر بخش از ساختمان باید پوکه معدنی با سازی مناسب را انتخاب کنیم. بهترین نوع پوکه ساختمانی که برای شیب بندی مورداستفاده قرار می‌‌گیرد، پوکه معدنی سبک، عایق صوت و حرارت است. این پوکه باید ضریب انتقال حرارتی بین 0.65 تا 0.435 داشته باشد. این پوکه حتما باید وزن پایینی داشته باشد تا موجب افزایش وزن سازه نشده و فشار زیادی بر روی سقف‌ها و ستون‌ها وارد نشود. درصورتی‌که بخواهیم شیب بندی را اصولی و به روشی صحیح انجام دهیم، باید به این نکته‌ها توجه داشته باشیم.

3. پوکه معدنی و شیب بندی پشت‌بام

پوکه معدنی مناسب برای شیب بندی پشت‌بام، پوکه بادامی با سایز 40-20 میلیمتر است. این نوع پوکه علاوه بر سایز مناسبی که دارد، عایق خوبی در برابر حرارت نیز هست که به این سبب از هدررفت انرژی در فصول مختلف جلوگیری شده و موجب عایق بندی ساختمان می‌شود.

شیب بندی و شیب دادن از مسائل جزئیات و اجرایی دقیق بوده که بایستی درست انجام شود . شیب بندی بیشتر جهت حرکت و هدایت آب با ظرفیت کافی در فضاهای خارجی مانند محوطه، پیاده‌رو، حیاط و شیب بندی‌های کوچک به‌مانند شیب بندی پشت‌بام، سرویس‌های آبریز چون حمام، توالت و در مواردی دستشویی و آشپزخانه انجام می‌گردد.

نحوه حرکت آب بایستی طوری باشد که از مبدأ تا مقصد حرکت و کشش آب و یا فضولات بدون مانع و سریع انجام شود . این درصد شیب جهت هدایت و کشش آب کمتر و برای فضولات بیشتر در نظر گرفته می‌شود. درهرحال استاندارد شیب برای فضولات حدود 5 درصد و جهت هدایت آب‌های هرز و مشابه 1 الی 3 درصد است که اگر این موارد رعایت شود اشکال فنی تراکم و گرفتگی در مسیر پیش نخواهد آمد . به‌طوری‌که مشخص است ساختن شیب برای محوطه و مکان‌های مختلف در شیب سازی، به طرق مختلف ممکن است که مهم‌ترین آن‌ها استفاده از بتن سبک پوکه معدنی است.

ارتفاع شیب بندی با طول شیب متناسب است. یعنی اگر طول شیب تا محل سوراخ ناودانی در پشت‌بام طویل باشد مقدار بتنی که برای شیب بندی از مبدأ تا سوراخ ناودانی ریخته می‌شود به‌مراتب بیشتر و مرتفع‌تر از قسمت‌های شیب با طول کمتر خواهد بود. یعنی ارتفاع شیب به نسبت طولانی‌بودن و یا کوتاهی طول شیب بستگی کامل دارد. معمولاً انتهای شیب در نقطه سوراخ و ناودانی صفر و در شروع با درصد طول (که در طول‌های بلند تا 3 درصد است) تعیین می‌گردد و هر چه طول شیب کمتر باشد به همان نسبت درصد شیب آن کم می‌گردد. مثلاً برای طولهایی تا 5 متر3 درصد و طول بین (5/2 تا 3) متر 2 درصد طولهایی تا 2 متر 1.5 درصد درنظر گرفته می‌شود. چنانچه طول ذکرشده بیشتر از5مترباشد سوراخ دیگری برای ناودانی پیش بینی می‌شود. چرا که در موقع بارندگیهای شدید یا خروج آب فراوان وجود سوراخ ناودانی محدود، باعث عدم کشش آب و در نتیجه خسارت خواهد شد. اجرای شیب بندی،  حرکت شیب به طرف سوراخ ناودانی است و محل سوراخ به دو صورت تعبیه می‌گردد.

الف – سوراخ ناودانی در وسط بام یا محوطه: در این حالت به‌این‌ترتیب عمل می‌شود، طول شیب نقاط محاسبه می‌شود. شیب بندی، کف‌سازی، شیب بندی سقف، شیب بندی با پوکه معدنی، کف‌سازی با پوکه معدنی، اجرای پوشش پوکه، پوکه معدنی پوکه معدنی پیام، تعاونی پخش پوکه معدنی پیام

1-به وسیله کرم گذاری و شمشه و شلنگ تراز یا دوربین نقشه برداری ارتفاع چهار گوشه بام یا محوطه تعیین می‌گردد .کرم لایه ای از بتن سبک پر مایه است که به عنوان معیار بکار می رود و باید آنقدر سفت تهیه شود که در مراحل مختلف ادامه کار به هم نخورد.نحوه شیب بندی ساختمان

3- محل سوراخ ناودانی، کرمی مسطح و نازک گرفته می‌شود .

4- بوسیله ریسمان کشیده در بین کرم ها عمل شمشه گیری انجام می‌شود .

5- بوسیله ریسمان کشی بین کرمهای کناری و میانی (یعنی سوراخ ناودانی) شمشه گیری جهت قسمت های مختلف شیب انجام می‌گردد.

6- فاصله بدست آمده بین شمشه ها که لچکی گفته می‌شود با پوکه معدنی پر می‌شود . با شمشه کش کردن سطح بین دو شمشه حاصله سطح شیب بدست می آید .
با تکرار موارد ذکر شده در بالا، سطح شیب بندی بام یا محوطه بدست می آید که آماده مراحل بعدی خواهد بود.

ب: چنانچه ناودانی در گوشه‌ها و یا در قسمت‌های میانی و کناری باشد نوع شیب از وسط پشت‌بام یا محوطه‌سازی به‌طرف خارج خواهد بود که تمامی موارد محاسبه شیب، کرم گیری، شمشه‌گیری و پر کردن فاصله کرم‌ها به همان ترتیب که گفته شد، انجام می‌گردد.

1.3. اصول شیب بندی پشت‌بام با پوکه معدنی

اولین قدم در شیب بندی تعیین محل ناودانی است. محل آن معمولاً در وسط، کنار و یا گوشهٔ پشت‌بام است. باتوجه‌به محل قرارگیری  ناودانی، طول مسیر حرکت آب باران و درصد شیب، کرم گیری می‌شود. پس از عملیات کُرُم گیری لازم است متن‌های ایجاد شده (لچکی) با استفاده از مصالح سبک مانند بتن پومیس یا پوکه معدنی پر شود.

وقتی که ملات ماسه و سیمان را روی بتن پوکه معدنی می‌کشند، ماهیچه سیمانی در گوشه‌ها ایجاد می‌کنند. در شیب بندی پشت‌بام با پوکه معدنی نصب کف‌خواب و عایق‌کاری آن بادقت انجام شود تا کاملاً آب‌بندی شده و از نفوذ رطوبت به زیر سقف جلوگیری شود. قبل از اجرای قیرگونی باید دقت شود که سطح سیمانی کاملاً خشک و تمیز باشد.

2.3. فواید شیب بندی پشت‌بام با پوکه معدنی پوزولانی

شیب بندی با پومیس پوزولان مزایای منحصر به خود دارد. این مزایا در کمتر سنگ‌دانه‌های سبک طبیعی یا مصنوعی دیده می‌شود. برخی از این ویژگی‌ها بدین شرح هستند.

سبکی وزن سنگ‌دانه، سبکی وزن پوکه معدنی پوزولانی در شیب بندی بام ساختمان سبب می‌شود بار مرده ساختمان کاهش یابد.

• کاهش بار مرده ساختمان
• مقاومت فشاری بالا
• عدم جذب آب
• عایق رطوبت، صدا و آتش
• کاهش مصرف سیمان

3.3. انتخاب بهترین پوکه معدنی برای شیب بندی؛ باتوجه‌به عمق کف‌سازی

باید بدانید هر چه عمق شیب بندی کمتر باشد؛ باید از پوکه معدنی‌های ریزدانه استفاده شود؛ به‌عنوان‌مثال برای کف‌سازی در عمق 1 تا 6 ثانتی متر از پوکه عدسی و ماسه ای استفاده نمایید. در ادامه در یک جدول ساده انتخاب پوکه شیب بندی را طبق اندازه و عمق کف‌سازی لیست می کنیم.

عمق شیب بندی یا کف‌سازی (سانتی‌متر)	بهترین پوکه شیب بندی
0-5	پوکه ماسه‌ای – پوکه عدسی
5-10	پوکه نخودی – پوکه بادامی
10-15	پوکه بادامی
بیشتر از 15	پوکه بادامی +5 ثانتیمتر ضایعات

البته کاربرد های پوکه فقط به ساختمان سازی و سبک سازی بتن ختم نمی شود، بلکه از پوکه معدنی در کشاورزی، جاده سازی، تونل سازی و نما سازی پارک ها و آکواریوم ها نیز استفاده می شود. اما واقعا پوکه معدنی چگونه شکل گرفته است؟ یک سنگ سبک، ارزان که به صورت طبیعی از دل آتش فشان ها بیرون آمده و حاوی مقدار قابل توجهی مواد معدنی و خواص کاربردی در ساخت و ساز ها دارد!سوالی که پیش می آید این است، که آیا تفاوت در رنگ پوکه معدنی، بر کیفیت شیب بندی موثر است؟ برای پاسخ مقاله پوکه سفید بهتر است یا سیاه را مطالعه فرمایید. در شیب بندی کف زمین می توان علاوه بر انواع پوکه معدنی، از پوکه صنعتی نیز استفاده نمود.

4. شیب بندی سرویس

خصوصاً حمام به‌طرف کف‌شور است و معمولاً محل کف‌شو در وسط حمام پیش‌بینی می‌گردد، چنانچه ابعاد فضا کم باشد، با کم و یا زیاد کردن بتن سبک پشت موزائیک و یا کاشی موردنظر شیب موردنظر به دست می‌آید و اگر ابعاد فضا بزرگ باشد، دقیقاً عمل شیب بندی به‌وسیله کرم گیری و شمشه‌گیری به‌طرف کف‌شو انجام شده و با پر کردن کرم‌بندی بین شمشه‌های کف با پوکه معدنی و ملات، آماده موزائیک فرش و یا نصب سرامیک می‌گردد.

بدیهی است چنانچه محل موردنظر توالت داشته باشد کاسه توالت در محل خود و پایین‌تر از اطراف نصب می‌شود . به‌طوری که پس از فرش کف، آب به‌راحتی و سریع سرازیر کاسه توالت گردد.

5. پوکه معدنی مناسب شیب بندی طبقات

پوکه‌ای که برای شیب بندی طبقات یک ساختمان مناسب است، پوکه نخودی یا فندقی به علت خاصیت عایق صوتی که دارد، برای شیب بندی طبقات مناسب است؛ زیرا مانع از انتقال سروصدای ساکنین به دیگر طبقات می‌شود. همچنین خاصیت عایق حرارتی این پوکه از هدررفت انرژی جلوگیری می‌کند. مزیت دیگر شیب بندی با این سایز پوکه این است که سایز مناسب آن موجب می‌شود تا به زیر ساخت‌های کار شده در کف ساختمان مانند لوله‌کشی و برق‌کشی آسیبی وارد نشود.

توجه داشته باشید که معمولاً برای شیب بندی ساختمان از پوکه سیاه قروه استفاده می‌شود و از پوکه سفید تبریز برای این کار مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.

6. انتخاب بهترین پوکه برای شیب بندی

برای انتخاب بهترین پوکه برای شیب بندی می‌توان به‌صورت زیر عمل کرد.

• شیب بندی با ضخامت کمتر از 5 سانتیمتر: پوکه عدسی
• شیب بندی با ضخامت 5 تا 10 سانتیمتر: پوکه نخودی یا فندقی
• شیب بندی با ضخامت بیشتر از 10 سانتیمتر: پوکه بادامی

7. کف‌سازی ساختمان

یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در احداث یک سازه، کف‌سازی ساختمان است. کف‌سازی به فرایندی گفته می‌شود که طی آن، سطح زیرین ساختمان با استفاده از مصالح پوشانده می‌شود تا بدین ترتیب سطحی صاف و مقاوم به دست آید و برای استفاده نهایی مناسب باشد. کف‌سازی ساختمان علاوه بر ایجاد یک سطح صاف و قابل‌استفاده، مزایای دیگری نیز دارد. برای مثال می‌توان گفت که کف‌سازی موجب می‌شود تا پوشش ایجاد شده به‌عنوان یک نوع عایق صوتی و حرارتی نیز عمل کند. برای کف‌سازی از مصالح مختلفی مانند پوکه معدنی، آجر، بتن، سرامیک، کاشی، پارکت و … استفاده می‌شود. ما قصد داریم تا پوکه معدنی برای کف‌سازی را مورد بررسی قرار دهیم.

8. بهترین مصالح برای کف‌سازی ساختمان با پوکه معدنی

بهترین پوکه معدنی که برای کف‌سازی مورداستفاده قرار می‌گیرد باید دارای حفره‌های کم و تخلخل پایین باشد. هر چه تخلخل پوکه کمتر باشد، وزن آن بیشتر می‌شود. این افزایش وزن موجب افزایش مقاومت پوکه می‌شود. درصورتی‌که کف‌سازی زیر 5 سانتیمتر باشد باید از پوکه عدسی استفاده کرد و اگر کف‌سازی تا 7 سانتیمتر باشد، باید از پوکه فندقی استفاده شود. برای کف‌سازی بالای 10 سانتیمتر پوکه مناسب، پوکه بادامی است. دقت داشته باشید قبل از انتخاب پوکه، باید از افراد متخصص کمک بگیرید تا عمق کف‌سازی را مشخص کنند. به‌صورت کلی برای کف‌سازی از پوکه‌های معدنی سنگین تر باید استفاده کرد تا مقاومت بیشتری ایجاد شود. مهم‌ترین مسئله‌ای که در کف‌سازی باید مورد توجه قرار بگیرد، افزایش مقاومت و استقامت کف است.

9. مزایای استفاده از پوکه معدنی برای کف‌سازی ساختمان

استفاده از پوکه معدنی برای کف‌سازی ساختمان مزایای فراوانی دارد. به‌صورت کلی به دلیل وزن پایینی که پوکه معدنی دارد، استفاده از آن موجب می‌شود تا وزن کف ساختمان و در نهایت، وزن کلی ساختمان افزایش چندانی پیدا نکرده و سنگین نشود. این ماده همچنین مقاومت و درجه سختی بالایی دارد. بالابودن درجه سختی پوکه معدنی موجب می‌شود تا دوام و مقاومت آن بیشتر باشد، در نتیجه استفاده از آن در کف‌سازی ساختمان، به افزایش طول عمر و دوام کف کمک می‌کند. به‌این‌ترتیب طول عمر سازه بیشتر خواهد بود و دیرتر دچار تخریب می‌شود. دیگر عاملی که موجب می‌شود پوکه معدنی برای کف‌سازی گزینه مناسبی باشد، این است که این ماده به دلیل وجود تخلخل‌های فراوان، خاصیت عایق صوتی و حرارتی دارد. در نتیجه استفاده از آن در کف موجب می‌شود تا صدا حرارت میان طبقات انتقال نیابد. در نتیجه حریم خصوصی ساکنین حفظ شده و همچنین از اتلاف انرژی جلوگیری می‌شود.

10. چرا باید در خرید پوکه معدنی برای کف‌سازی دقت کنیم

در هنگام خرید پوکه معدنی، مانند هر مصالح ساختمانی دیگری باید دقت کافی را به کار گیریم. صنعت ساخت‌وساز صنعتی است که بحث ایمنی در آن بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا در صورت عدم رعایت نکات لازم و در نتیجه عدم تأمین ایمنی، خسارات جانی و مالی زیان باری به وجود خواهد آمد. در  هنگام خرید پوکه معدنی برای کف‌سازی باید دقت کنیم تا پوکه از معادنی استخراج شده باشد که جنس پوکه آنها مرغوب باشد و استحکام و مقاومت کافی برای استفاده در کف‌سازی، ساخت بلوک، شیب بندی ساختمان و … را داشته باشد.

11. استفاده از پوکه معدنی در  مناطق زلزله‌خیز

آیین‌نامه استاندارد ملی توجه ویژه‌ای به نقش پوکه معدنی و سبک‌سازی در ساختمان داشته است. در مناطق زلزله‌خیز، آیین‌نامه‌ها حداقل مقاومت فشاری بتن سبک را به 20 مگاپاسکال محدود می‌کنند. این ویژگی را به راحتی در پوکه معدنی پوزولانی شاهد هستیم.

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله تأکید دارد: با به‌کارگیری مصالح سازه‌ای با مقاومت زیاد و شکل‌پذیری مناسب و مصالح غیرسازه‌ای سبک، وزن ساختمان به حداقل رسانده شود. با این تفاسیر در صنعت سبک‌سازی ساختمان توجه ویژه‌ای به مصرف پومیس شده است.

طبق مبحث مقررات ملی ساختمان، جهت حفاظت ساختمان در برابر تغییرات جوی و حریق، بام‌ھا باید مقاوم ساخته شوند. همچنین از نظر سازه نیز باید طوری طراحی و محاسبه شده باشند که مطابق مقررات آیین‌نامه ٢٨٠٠ بوده و در مقابل زلزله مقاومت لازم را دارا باشند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با  “شیب‌بندی بام با پوکه معدنی” به جزوه “شیب‌بندی بام” و جهت آشنایی بیشتر با قوانین و ضوابط مربوط به این مقاله به “مبحث چهارم: الزامات عمومی ساختمان | ویرایش سال ۱۳۹۶” در پکیج “مباحث مقررات ملی ساختمان” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید