نکات نظارتی اجرای ایزوگام

مقدمه

ایزوگام، نام بازرگانی گونه‌ای عایق آمادهٔ ضد نم و رطوبت برای پوشاندن پشت‌بام، استخر و مانند آن است.
ایزوگام پوششی است برای عایق کردن که برای جلوگیری از رخنه و نفوذ آب به‌کار می‌رود، و از فرآورده‌های نفتی بدست می‌آید. ایزوگام پوشش مقاومی از قیر و الیاف مصنوعی است که با گرما بر بستر بام چسبانده می‌شود و از نفوذ آب و رطوبت به محیط زیر خود جلوگیری می‌کند. عمر ایزوگام بطور میانگین ۱۰ سال است. ایزوگام پدیده‌ای است صنعتی و متکی به دانش، آزمودگی(تجربه) و فناوری در راستای ایمن سازی سازه‌ها در برابر نم و رطوبت پیش آمده از بارش برف و باران.

1. ایزوگاه چیست؟

ایزوگام یک پوشش مقاوم و عایق رطوبتی است که برای عدم نفوذ رطوبت در هر سطحی اجرا می‌شود. عایق ایزوگام از قیر، الیاف تیشو، الیاف پلی‌استر، گاهی فویل آلومینیومی و مواد پلیمری دیگری تشکیل شده که قیر مهم‌ترین ماده تشکیل‌دهنده آن است. ایزوگام به‌وسیله گرما در محل موردنظر اجرا و چسبانده می‌شود.

این متریال به‌صورت رول‌هایی با عرض 1 متر و طول 10 متر به ضخامت حدود 4 میلی‌متر در انواع تک و دولایه، قیر خالص یا دمیده، ساده یا با روکش آلومینیومی در بازار وجود دارد. رول‌های دولایه دارای دو قشر الیاف تیشو و پلی‌استر جهت نگهداری و مسلح کردن لایه قیری هستند. به طور متوسط وزن هر رول ایزوگام حدود 40 کیلوگرم است.

نمونه حاوی قیر خالص از دوام و کیفیت بالاتری نسبت به دمیده‌ها برخوردار است. رول‌های دارای پوشش آلومینیومی نیز به دلیل انعکاس نور، جلوگیری از گرم‌شدن عایق در تابستان و تأثیر مثبت در آب‌شدن برف‌ها، مناسب بام هستند.

به‌طورکلی کاربرد ایزوگام در عایق کاری رطوبتی برای مکان‌هایی مانند پشت‌بام، استخرها، پی و دیواره‌ها و هر سطحی که نباید رطوبت در آن نفوذ کند قابل‌استفاده است. از دیگر اطلاعات مهم که باید درباره عایق ایزوگام بدانید عمر مفید آن است. درصورتی‌که ایزوگام از نوع باکیفیت باشد و به‌خوبی اجرا شود دارای عمر متوسط 10 تا 15 سال است.

از دلایل عمده استفاده از ایزوگام به‌عنوان یک عایق رطوبتی، می‌توان سرعت بالا، عدم نیاز به ایجاد آتش جهت نرم کردن قیر و کم‌بودن آلودگی زیست‌محیطی را نام برد.

2. نحوه و روش‌های اجرای ایزوگام 

نحوه و روش اجرای ایزوگام برای هر قسمتی از ساختمان که قرار است اجرا شود از یک‌روند ثابت پیروی می‌کند. به‌طورکلی در نصب ایزوگام چند گام باید به ترتیب انجام شود تا در نهایت ایزوگام از کیفیت خوبی برخوردار شود.

در این بخش مرحله‌به‌مرحله نحوه اجرای ایزوگام را بررسی کرده و توضیح می‌دهیم.

1.2. شیب بندی سطح

ازآنجایی‌که هدف از ایزوگام جلوگیری از نفوذ رطوبت به سطح زیرین است، اگر شیب بندی به‌درستی انجام نشده باشد آب در یک نقطه باقی‌مانده و به‌مرورزمان راهی برای نفوذ به سطح پیدا می‌کند.

لذا نکته مهم در کفسازی‌های مرتبط با آب، اجرای اصولی شیب بندی است. اجرای اصولی شیب بندی بام و سایر فضاهای ساختمان یکی از کارهای بااهمیت پیش از اجرای قیرگونی و ایزوگام است

در واقع شیب بندی باید طوری انجام شود که به‌هیچ‌عنوان آب بر روی سطح جمع نشود. البته برای اطمینان خاطر از این مسئله بهتر است که در مکان‌هایی مانند اطراف ناودان، چاهک‌های آبرو و زیر کولرها، قبل از نصب ایزوگام اصلی، یک یا دولایه ایزوگام نصب گردد تا از نفوذ احتمالی آب جلوگیری شود.

2.2. زیرسازی

اگر قرار باشد روی سطوحی که کفسازی اجرا شده ایزوگام کار کنیم باید زیرسازی مناسب انجام شود. برای مثال درصورتی‌که سطح موزاییکی باشد باید ابتدا روی سطح را دوغاب ریخته و سپس از مشتق قیری در حلال نفتی استفاده شود. یا اگر سطح کار سیمانی بود از مشتق قیری محلول در حلال نفتی استفاده می‌گردد.

به دلیل اینکه امکان شکستن ایزوگام در گوشه‌ها وجود دارد حتماً پیش از ایزوگام کاری محل برخورد کف و دیوار ماهیچه‌ای شود. بعد از پیاده‌سازی زیرسازی لازم است سطح کاملاً خشک شده و از تمیزشدن آن اطمینان حاصل کنید.

3.2. گرفتن درز و شکاف‌ ها

باتوجه‌به اینکه هر گونه درز و ترک زیر سطح ایزوگام می‌تواند باعث شکستگی و ترک‌خوردن آن شود، لازم است تا سطح موردنظر کاملاً یکدست شده و عاری از هرگونه درز و شکاف باشد. برای پر کردن درز و شکاف‌ها می‌توان از مصالحی مانند ماسه، سیمان، پوکه معدنی یا دیگر مصالح پرکننده استفاده کرد. هدف از انجام این مرحله بهتر چسبیده شدن ایزوگام روی سطح است.

4.2. تمیز کردن سطح

در مرحله بعد باید سطحی که قرار است عایق‌کاری روی آن انجام شود به طور کامل با آب‌وجارو تمیز شود به‌طوری‌که هیچ گردوغبار و آلودگی بر روی سطح باقی نماند. این مرحله برای نصب ایزوگام اهمیت بالایی دارد و باید آن را به‌خوبی انجام دهیم.

همچنین باید تمام اشیایی که در سطح هستند؛ مانند منبع آب، کولر و غیره در پشت‌بام برداشته شده تا اجرای ایزوگام به‌صورت آزادانه و بدون اشیای مزاحم انجام شود.

5.2. آماده کردن رول ایزوگام

حالا که سطح، آماده ایزوگام شده ابتدا رول‌های ایزوگام را بازکرده و لایه پلاستیکی که روی سطح آن است را جدا می‌کنیم. درصورتی‌که میزان چروک بودن رول‌ها زیاد بود، برای باز کردن رول‌ها و جلوگیری از پاره شدن آن‌ها از مشعل استفاده می‌شود.

6.2. نصب ایزوگام 

نصب و چسباندن ایزوگام آخرین مرحله از اجرای آن است. در این مرحله پس از باز کردن رول ایزوگام و برش آن باتوجه‌به سطحی که قرار است ایزوگام شود، لایه‌های ایزوگام را با استفاده از حرارت شعله روی سطح می‌چسبانیم.

در این مرحله لازم است که لایه ایزوگام را به سمت دو طرف صاف کنیم تا در حین چسبیدن به سطح، چین‌وچروک و هوای اضافه در آن ایجاد نشود. نحوه اجرای ایزوگام به این صورت است که هر دولایه که در امتداد هم قرار می‌گیرند باید 10 سانتی‌متر همپوشانی داشته و با استفاده از حرارت شعله به‌خوبی به یکدیگر وصل شوند.

اطمینان از اینکه لایه ایزوگام به‌خوبی روی سطح چسبیده شده نیز نکته قابل‌توجهی است که نباید از آن غافل شد.

دقت داشته باشید که تمام سطح لایه ایزوگام توسط شعله حرارت داده شده و به سطح موردنظر چسبانده شود. در بعضی موارد به دلیل صرفه‌جویی در مصرف گاز و تسریع کار توسط نصاب، این کار ناقص انجام می‌شود. در این صورت بر اثر سوراخ‌شدن یا پارگی قسمت کوچکی از ایزوگام، سطح وسیعی در معرض نفوذ رطوبت قرار می‌گیرد.

حرارت بیش از اندازه نیز موجب ازبین‌رفتن لایه قیری و بیرون‌زدن الیاف تیشو می‌گردد. محل درز رول‌های ایزوگام باید توسط حرارت کاملاً به هم چسبانده شده و آب‌بندی گردد.

3. مزایا ایزوگام

• در برابر یخ‌زدن مقاوم است.
• جلوگیری از نفوذ آب به لایه‌های پایین سقف
• قابل‌استفاده در تمام شرایط آب‌وهوایی
• هیچ چین و چروکی باقی نمی‌ماند که سبب نفوذ آب شود
• نصب سریع
• قیمت ارزان
• قابل‌اجرا در تمامی محیط‌ها

4. معایب ایزوگام

• رنگ اول آنها رنگ سیاه است که می تواند جذب کننده گرما باشد.
  و درصورتی‌که عایق مناسب با آن مورد استفاده قرار نگرفته باشد، ممکن است این مواد از طریق گرما یا اشعه ماوراء الطبیعه آسیب ببینند، این جذب گرما می تواند منجر به ایجاد بیش از حد گرما در ساختمان شود.
• ایزوگام‌ها بهتر است دارای فویل باشند برای کمک به حفاظت از سقف از گرمای خورشید.
  نداشتن فویل سبب میشود بیشتر درجه حرارت ساختمان را افزایش دهد و یا به سقف آسیب برساند.
• اگر سقف شما احتمالاً آب زیادی را نگه دارد و یا بعد از بارش باران آب‌های ایستاده را جمع‌آوری نکنید و یا کف و یا سقف شما شیب درستی نداشته باشد از عمر ایزوگام شما کاسته خواهد شد.

5. نکات نظارتی ایزوگام

• ورق‌های ایزوگام باید باهم ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر همپوشانی داشته باشند
• هیچ درز بازی زیر ایزوگام وجود نداشته باشد. مثلاً در محل اتصال ایزوگام‌ها به همدیگر هیچ درزی نباشد و کاملاً به‌هم‌چسبیده باشند.
• مقدار پیشروی ایزوگام روی زمین رعایت شده باشد (۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر)
• روی ایزوگام را بررسی کنید تا تمام قسمت‌های آن به کف چسبیده باشد و اصطلاحاً طبله نکرده باشد.

یک سطل آب روی ایزوگام بریزید و شیب آن را چک کنید. شیب ایزوگام اگر درست اجرا شده باشد، اصلاً نباید آب روی آن بماند.

6. نکات پس از اجرای ایزوگام

• پس از اجرای عایق ایزوگام باید حتی‌المقدور از رفت‌وآمد روی آن خودداری گردد.
• همچنین دقت شود که اجسام تیز مانند پیچ و قطعات فلزی روی سطح عایق نباشد که در اثر فشار، در سطح فرورفته و باعث سوراخ‌شدن عایق می‌شود.
• در سرویس‌ها باید بلافاصله پس از ایزوگام و تست آن، سطح با یک‌لایه سیمان نازک و با عیار بالا پوشانده شود تا حین کاشی‌کاری و سرامیک، سطح آسیب نبیند.
• در بام درصورتی‌که لایه محافظی مانند موزائیک روی ایزوگام در نظر گرفته شده، اجرا شود.
• به‌طورکلی باید از هر کاری که باعث خراشیده‌شدن و زخمی‌شدن عایق شود، خودداری کرد. همچنین از ریختن مواد نفتی (نفت و گازوئیل) روی سطح عایق خودداری شود.

7. نکات اجرای ایزوگام

تا اینجا به طور کامل با نحوه اجرای ایزوگام آشنا شدیم و گفتیم ایزوگام سرویس بهداشتی و پشت‌بام چگونه انجام می‌گیرد. در این بخش قصد داریم تمام نکات اجرای ایزوگام را عنوان کنیم.

البته دقت کنید که بسیاری از نکاتی که در ادامه برای اجرای ایزوگام عنوان می‌کنیم را باید در روش قیرگونی نیز به کار ببرید.

1)  پیش از عایق‌کاری باید سطح کار از مواد اضافی مانند گچ پاک شده و قسمت‌های زبر و تیز گوشه نیز باید اصلاح شوند.

2) عایق‌کاری نباید در شرایط جوی بارانی یا سرد (کمتر از 5 درجه سانتیگراد) انجام شود چرا که در این حالت به دلیل مرطوب بودن سطح ناشی از بارندگی یا سرد شدن سریع قیر چسبندگی سطح با لایه عایق کم می‌شود.

3) یکی از اتفاقاتی که در عایق‌کاری رخ می‌دهد تبله کردن عایق یا اصطلاحاً تاول زدن سطح کار است که به دلیل خیس بودن زیرسازی و یا عدم درزبندی لبه‌ها و نفوذ رطوبت زیر سطح عایق است و باید آن را در نظر بگیریم.

4) برای جلوگیری از ترک و شکست عایق، باید قبل از ایزولاسیون نسبت به اجرای ماهیچه سیمانی به ضخامت حداقل 5 سانتی‌متر در محل تقاطع کف و دیوارها اقدام شود.

5) برای سوراخ نشدن عایق باید زیرسازی مناسب مانند ملات ماسه سیمان لیسه‌ای روی سطح اجرا شود.

6) در اجرای پلاستر زیر قیرگونی یا ایزوگام از سیمان تیپ 1 استفاده شود چرا که وجود مقدار بیشتر آهک در سیمان‌های تیپ 2 و پوزولانی باعث خورندگی آهک روی قیر می‌شود.

7) در عایق‌بندی سرویس‌های بهداشتی ابتدا باید محل کاسه توالت با ملاتی که از ماسه نرم و سیمان تشکیل شده اندود شود. سپس با فشار دادن کاسه توالت بر روی آن، سطح ملات را به شکل کاسه درآورد و پس از خشک‌شدن ملات عایق‌کاری انجام شود.

8) جهت جلوگیری از نفوذ آب به گوشه‌های چارچوب درب حمام و سرویس‌ بهداشتی باید قبل از ایزولاسیون، یک لایه آجری یا سیمانی به ارتفاع چند سانتی‌متر اجرا شود. در واقع یعنی عایق در قسمت درب ورودی روی زمین تمام نشده و مقداری بالاتر بیاید.

9) در عایق‌کاری چند لایه، باید لایه‌‌ها به‌صورت متوالی و عمود بر هم قرار گیرند.

10) در سطوح شیبدار باید عایق‌بندی از پایین‌ترین قسمت شروع شده و به بالاترین نقطه ختم شود.

11) هنگام عایق‌کاری سرویس‌ها به روش قیرگونی باید پس از بریدن اضافه لوله فاضلاب از کف، داخل سیفون پر از آب شود تا در صورت ریزش احتمالی قیر، مسیر لوله دچار گرفتگی نشود. در مورد توالت فرنگی نیازی به برش لوله فاضلاب نبوده و این کار بعد از فرش کف هنگام نصب کاسه انجام می‌گیرد.

12) لازم است از ایزوگام باکیفیت و دارای مهر استاندارد استفاده شود. البته با افزایش چگالی الیاف تیشوی داخل ایزوگام و کیفیت قیر به کار رفته قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.

13) در مناطق معتدل و گرمسیر از ایزوگام پلیمری پلاستیکی (BPP) یا قیر دمیده (BOF) و در مناطق سردسیر از ایزوگام پلیمری الاستیکی (BPE) با دوام و انعطاف پذیری بالا استفاده شود. نوع BPP با قیر 60-70 خالص و کیفیت بالاتر از نوع BOF تولید می‌شود.

14) کیفیت ایزوگام با دست کشیدن روی قسمت فاقد پوشش تا حدودی قابل تشخیص است. در ایزوگام‌های باکیفیت کم، بجای استفاده از پلیمر یا قیر مرغوب از پودرهای معدنی یا مواد غیر پلیمری استفاده می‌شود و چسبیدن ذرات سیاه روی دست نشانه کیفیت پایین ایزوگام است.

15) برای تست کیفیت ایزوگام مخصوصاً در مناطق سردسیر می‌توان یک تکه کوچک از عایق را برش داده و آن را تا دو ساعت داخل فریزر قرار داد. خم کردن عایق تا زاویه حدود 120 درجه نباید منجر به ترک و شکست در محل خم گردد.

16) لازم است تمام سطح لایه ایزوگام توسط شعله حرارت داده شده و به سطح موردنظر بچسبد. البته در بعضی موارد به دلیل صرفه‌جویی در مصرف گاز و تسریع کار توسط نصاب، رول ایزوگام باز شده و تنها بخشی از آن با حرارت به محل موردنظر چسبانده می شود که در این حالت بر اثر سوراخ‌شدن یا پارگی قسمت کوچکی از عایق، سطح وسیعی در معرض نفوذ رطوبت قرار می گیرد.

17) حرارت بیش از حد باعث ازبین‌رفتن لایه قیری و بیرون‌زدن الیاف تیشو می‌گردد.

18) در هنگام نصب، محل درزها باید به‌وسیله حرارت کاملاً به هم چسبانده شود چرا که محل درز رول‌های ایزوگام، مستعد نفوذ رطوبت است.

19) عایق پشت‌بام باید حداقل تا وسط ارتفاع جان پناه امتداد یافته و روی دیوار بر گردانده شود. اتمام لایه عایق روی کف به دلیل احتمال نشت رطوبت از کناره‌ها مجاز نیست.

20) استفاده از میخ برای محکم کردن لایه‌های عایق‌کاری دیوارها مجاز نیست.

21) در محل تقاطع لایه‌های عایق کف و دیوار، حتماً باید عایق کف زیر عایق دیوار قرار بگیرد.

22) باتوجه‌به اینکه نشت رطوبت از دور لوله‌های فاضلاب سرویس‌ها،داخل کفشورها و کانال‌های کولر کاملاً شایع است. در عایق‌کاری این قسمت‌ها باید نهایت دقت انجام گیرد.

23) در محل آبروها ابتدا باید لایه اول عایق در داخل لوله اجرا شود. در ادامه بعد از نصب کف خواب گالوانیزه یا پلاستیکی، لایه دوم روی آن اجرا می گردد. در واقع عایق رطوبتی در محل کفشورها کاملاً در داخل آن اجرا شده و بریدن عایق در لبه کفشور مجاز نیست.

24) عایق‌کاری پای ستون‌ها، روی کرسی چینی و پای تمام دیوارهای متصل به زمین ضروری است.

25) پس از تکمیل عملیات عایق‌کاری حتماً باید نسبت به تست آن با روش غرقاب به مدت 24 ساعت اقدام شود.

26) برای جلوگیری از پارگی یا سوراخ‌شدن عایق‌بندی، تا جایی که امکان دارد بلافاصله بعد از اجرای قیرگونی یا ایزوگام و تست آن، لایه نازک کاری نهایی اجرا شود.

جمع‌بندی ونتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با  “نکات نظارتی اجرای ایزوگام” به جزوه “اجرای ساختمان با مصالح بنایی” و جهت آشنایی بیشتر با قوانین و ضوابط مربوط به این مقاله به “مبحث پنجم: مصالح و فرآورده‌های ساختمانی | ویرایش سال ۱۳۹۶” در پکیج “مباحث مقررات ملی ساختمان” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید.