نکات کاربردی محوطه سازی

مقدمه

منظور از محوطه‌سازی، تسطیح و آماده‌سازی محوطه ساختمان‌های پروژه، سیستم‌های ارتباطی شامل خیابان‌سازی، پیاده‌روسازی، شبکه‌های جمع‌آوری آب و فاضلاب، آبرسانی، شبکه‌های توزیع نیروی برق و گاز و بالاخره ایجاد فضای سبز است. پیمانکار موظف است باتوجه‌به نقشه‌های اجرایی و برنامه زمان‌بندی اجرای عملیات، نسبت به اجرای مرحله‌به‌مرحله کار اقدام نماید.

تقدم‌وتأخر اجرای قسمت‌های مختلف کار و هماهنگی آن با سایر پیمانکاران پروژه که زیر نظر دستگاه نظارت صورت می‌گیرد، باید توسط پیمانکار رعایت شود تا از دوباره‌کاری‌ها و به‌وجودآمدن اشکالات بعدی جلوگیری شود. در صورت عدم رعایت نکات لازم در اجرای مرحله‌ای کار، پیمانکار مسئول بروز اشکالات بعدی خواهد بود و برای رفع این مشکلات، باید به هزینه خود و زیر نظر دستگاه نظارت عمل نماید. قبل از شروع عملیات اجرایی رعایت نکات زیر توصیه می‌شود.

1. نقاط نشانه و مبدأ و کارهای نقشه برداری

نقاط اصلی نشانه و مبدأ طرح از طریق کارفرما و دستگاه نظارت تحویل پیمانکار خواهد گردید. پیمانکار موظف است که نسبت به حفظ و حراست این نقاط، نهایت دقت را به عمل آورد. تغییرات احتمالی نقاط اصلی با نظر دستگاه نظارت انجام می‌شود. باتوجه‌به ماهیت پروژه، پیمانکار باید به تعداد لازم و کافی نقاط مرجع فرعی تعبیه نماید. نقاط فرعی باید روی پایه‌های بتنی به ابعاد حداقل 10 ×10 سانتیمتر و مستقر در عمق حداقل 70 سانتیمتر علامت گذاری شوند. پایه های بتنی باید رنگ آمیزی و شماره گذاری شده و حداقل 25 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرند.

2. تخریب

ساختمان‌های موجود و قدیمی و سایر مستحدثاتی که در محل پروژه موجود بوده و تخریب آنها برای اجرای طرح ضروری است، باید قبل از تخریب، اندازه‌گیری و صورت‌مجلس گردند. عملیات تخریب باید با نظر و تأیید دستگاه نظارت صورت گیرد. در مورد آثار باستانی قبل از انجام هرگونه عملیات تخریب، باید موافقت کتبی اداره حفاظت آثار باستانی توسط کارفرما کسب شود و عملیات تخریب به شرح فوق، صورت‌مجلس و اجرا گردد. به هنگام تخریب ساختمان‌ها باید اصول بهداشتی و ایمنی کامل رعایت گردد.

3. دفع گیاهان و کندن اشجار

تمامی سطوحی که عملیات خاکی بر روی آنها صورت می‌گیرد یا مناطقی که به‌عنوان منابع قرضه مورداستفاده واقع می‌شود، باید از وجود خاک‌های نباتی، نباتات و درختان کاملاً پاک شود. قطع و ریشه‌کنی درختان، باید به صورتی انجام شود که به تأسیسات و ساختمان‌های مجاور حریم پروژه، صدمه‌ای وارد نیاید.

4. چاه‌ها و قنوات

چنانچه در محوطه و محل تأسیسات، چاه‌های قدیمی فاضلاب یا قنات‌های متروکه وجود داشته باشد که پر کردن آنها ضروری باشد، باید این کار با مصالح مناسب نظیر خاک، شفته و سنگ لاشه انجام شود. درصورتی‌که پر کردن چاه مقرون‌به‌صرفه نباشد، می‌توان نسبت به طوقه‌چینی و مسدودنمودن آن اقدام نمود. در مورد قنات‌های متروکه، اگر عمق قنات حداکثر تا 10 متر باشد، باید به طریق بالا آن را پر و اصلاح نمود، ولی اگر عمق آن بیشتر از 10 متر باشد، باید طبق دستور دستگاه نظارت عمل شود، در این حالت توصیه می‌شود قنات با خاک و مخلوط رودخانه‌ای پر شود، در صورت لزوم می‌توان از شفته‌آهکی نیز استفاده نمود

5. حفظ محوطه از نفوذ و ورود آب

محوطه کارگاه باید از نفوذ و ورود آب‌های سطحی محفوظ نگاه‌داشته شود. اجرای کارهای ساختمانی نظیر بندهای خاکی، آبروها، سنگ‌چین‌ها، لوله‌گذاری‌ها و سازه‌های فنی برای جلوگیری از ورود آب‌های سطحی یا زیرزمینی و بالاخره تأسیسات موقتی برای کنترل آب‌های زائد و آماده ساختن تأسیسات دائمی برای بهره‌برداری، باید طبق نقشه ها و دستورات دستگاه نظارت انجام شود.

6. تأمین آب کشاورزی و آبرسانی شهری

طراحی و اجرای سیستم حفاظت کارگاه، باید چنان باشد که در طول مدت اجرای کارهای ساختمانی هیچ‌گونه وقفه‌ای در امر تأمین آب کشاورزی مزارع اطراف یا مصارف شهری پیش نیاید، در صورت لزوم تغییر مسیرها و تأمین بدون وقفه آنها، باید زیر نظر دستگاه نظارت صورت گیرد.

7. تسطیح محوطه

منظور از تسطیح محوطه رفع پستی‌ها، بلندی‌ها و ناهمواری‌های موجود محوطه تا رسیدن به تراز موردنظر برای شروع کارهای ساختمانی است. بدین منظور پیمانکار باید ابتدا نسبت به برداشت خاک نباتی اقدام نموده و در صورت لزوم خاک‌های نباتی را در محله‌ای موردنظر برای مصارف بعدی و به‌منظور ایجاد فضای سبز، ذخیره و نگهداری نماید. پر کردن نقاط گود مسیل‌ها، شیارها و نظایر آنها، باید با خاک‌های حاصل از خاک‌برداری نقاط بلند و تپه و ماهور صورت گیرد. حمل خاک از خارج کارگاه برای تسطیح محوطه مجاز نمی‌باشد، مگر با تأیید دستگاه نظارت و عدم تکافو و نامناسب‌بودن خاک حاصل از خاک‌برداری‌ها. عملیات تسطیح باید بر اساس نقشه‌های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت صورت گیرد.

عملیات پی‌کنی و گودبرداری محل سازه‌ها و ابنیه فنی پس از تسطیح محوطه صورت خواهد گرفت.

8. زهکشی محوطه

به‌منظور انحراف و خارج نمودن آب‌های ناشی از بارندگی، تثبیت و کنترل سطح آب زیرزمینی تا عمق و تراز معین، مهار سیلاب‌ها در حین اجرای عملیات ساختمانی و پس از پایان کار باید زهکشی محوطه بر اساس نقشه‌های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت توسط پیمانکار انجام شود. در هر مورد مهندس مشاور نحوه زهکشی در حین اجرای عملیات و نیز در طول عمر پروژه را مشخص نموده و پیمانکار باید بر اساس نقشه‌ها و دستورات دستگاه نظارت عمل نماید. پیمانکار می‌تواند روش‌های موردنظر خود را که باعث تسریع و سهولت در کار است، به‌صورت گزینه‌ای به دستگاه نظارت ارائه نماید تا پس از تصویب دستگاه نظارت مورد عمل قرار گیرد.

9. جدول گذاری و آبروسازی

جدول‌گذاری و آب‌رو سازی به‌منظور تقسیم محوطه به خیابان‌های اصلی و فرعی، پیاده‌روها، فضاهای سبز و بالاخره جمع‌آوری سطحی صورت می‌گیرد. در هر مورد جزئیات اجرایی و نحوه اجرای عملیات، باید در نقشه‌های اجرایی و مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد، پیمانکار موظف است پس از تسطیح و رسیدن به رقوم‌های موردنظر نسبت به جدول‌گذاری و آب‌رو سازی اقدام نماید.

از شفته‌آهکی به‌عنوان زیرسازی پیاده‌روها با قشر زیراساس استفاده می‌شود. شفته‌آهکی از خاک محل و از مصالح موجود حاصل از خاک‌برداری ساخته می‌شود. باتوجه‌به نوع خاک محل، دانه‌بندی و میزان رس موجود در آن، آهک به مقدار و کیفیت مناسب به مخلوط اضافه می‌شود.

در نتیجه این اختلاط یون‌های کلسیم موجود در آهک توسط ذرات رس جذب شده و این ذرات به ذرات بزرگ‌تر بدل می‌شوند و در نتیجه میزان حد خمیری خاک رس افزایش می یابد و در مرحله بعدی سخت شدن، با تشکیل آلومینات و سیلیکات کلسیم شفته‌آهکی حاصل می‌شود. هرچه درجه حرارت محیط بیشتر باشد، سخت شد شفته‌آهکی سریع تر صورت می‌گیرد، از این رو توصیه می‌شود شفته‌آهکی در مناطق گرم به کار گرفته شود.

برای اجرای کار باید آهک شکفته با خاک مناسب مورد تأیید کاملاً مخلوط شود. اختلاط باید فوراً پس از ریختن آهک صورت گیرد. عمل اختلاط باید به طور کامل و با وسایل مناسب و مورد تأیید انجام شود. ضخامت شفته‌آهکی باید بر اساس نقشه ها و مشخصات باشد، ولی این ضخامت نباید از 20 سانتیمتر کم‌تر اختیار شود.

درصورتی‌که قشر زیرسازی با شفته از 30 سانتیمتر بیشتر باشد، باید شفته‌ریزی در قشرهای حداکثر 30 سانتیمتری انجام شود. اجرای لایه بعدی باید حداقل دو روز بعد از ریختن لایه زیرین باشد . وجود آهک نشکفته در مخلوط به‌هیچ‌وجه مجاز نبوده و باید هنگام تهیه شفته در این مورد نهایت دقت به عمل آید.

در موارد کم اهمیت و در صورت تأیید دستگاه نظارت برای زیرسازی پیاد ه روها می توان از بلوکاژ استفاده نمود . در این حالت سطح پیاده رو با چیدن قلوه های درشت به ضخامت 20 تا 30 سانتیمتر
پوشانیده می شود و برای پر کردن خلل و فرج آنها و قفل و بست بهتر، شن و ماسه ریزدانه روی قلوه سنگها، پخش و تا تراکم موردنظر کوبیده می شود تا اینکه فضای خالی کاملاً پر شده و یک سانتیمتر
شن و ماسه روی تمامی سطوح را بپوشاند.

10. خیابان سازی (سواره روها)

قبل از شروع عملیات اجرایی و بر اساس نقاط اصلی نشانه  مرجع، پیمانکار باید ابتدا نسبت به پیاده‌کردن مسیر خیابان اقدام نماید. برای انجام این کار باید محور مسیر میخکوبی شده و فاصله میخ‌ها بسته به وضعیت و توپوگرافی محل به طور متوسط 20 متر باشد، در نقاط ذو عارضه و در محل شکستگی‌ها، باید فواصل میخ‌ها را کمتر اختیار نمود. پس از میخکوبی و انجام عملیات ترازیابی، پیمانکار باید این اطلاعات را در اختیار دستگاه نظارت قرار دهد تا پس از تأیید نسبت به شروع عملیات اقدام شود.

قشری از مصالح سنگی یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد چسباننده با ویژگی‌ها فنی مشخص که بر روی بس‌تر خیابان ریخته می‌شود، قشر زیراساس نام دارد.

بسته به شرایط جوی، نوع زمین، امکان دسترسی به مصالح مناسب در منطقه اجرای پروژه و بررسی‌های اقتصادی، روش اجرای کار، تعیین و در مشخصات فنی خصوصی درج می‌شود. انواع روش‌های تهیه و اجرای قشر زیراساس، باید با مندرجات ذیل این بخش و در صورت نیاز به مشخصات بیشتر با مندرجات نشریه شماره 101 دفتر تدوین ضوابط و معیارهای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریز کشور تحت عنوان ”مشخصات فنی عمومی راه (تجدید نظر اول) “ مطابقت نماید.

در هر پروژه باید نوع مصالح رودخانه‌ای، کوهی یا مخلوطی از این دو در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد، در مواردی که حجم مصالح معدن کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده باشد، باید از معادن جدید که مشخصات مصالح آن منطبق با ضوابط و مشخصات موردنظر است، استفاده شود. درصورتی‌که معدن دارای دانه‌های بزرگ‌تر از اندازه موردنظر باشد، باید مصالح از سنگ‌شکن یا سرند عبور داده شود تا مصالح موردنظر به دست آید.

قبل از باز کردن کامل معدن برای بهره‌بردای، باید از انطباق مصالح از نظر کیفیت و کمیت با مشخصات خواسته شده، اطمینان حاصل نمود تا حتی‌المقدور برای مصالح خواسته شده از یک معدن استفاده شود و احتیاجی به تغییر معدن نباشد.

قبل از حمل مصالح به‌پای کار، باید طبق روش T2 حداقل 25 کیلوگرم از مصالح معدن را برای آزمایش‌های مربوط، برداشت نمود. قبل از بهره‌برداری از معدن باید لایه‌های خاک نباتی، مواد لجنی و سایر مواد نامناسب از سطح معدن پاک شود و پس از بهره‌برداری و اتمام کار وضعیت محل به شرایط عادی برگشت‌داده‌شده و سطوح خاک‌برداری شده به‌صورت مورد قبول شیب بندی  گردد.

قبل از اجرا و پخش مصالح زیراساس باید بستر راه کاملاً مهیا، از هرگونه مواد زائد اضافی عاری و طبق پروفیل‌های طولی و عرضی خواسته شده، آماده باشد. ناهمواری‌ها و رواداری سطح خاکریز، نباید از 3 سانتیمتر با شمشمه 4 متری در جهات مختلف تجاوز نماید. مصالح منطبق با مشخصات خواسته شده ، باید به پای کار، حمل و بر روی بستر روسازی به فواصل

مساوی یکنواخت، تخلیه و سپس لایه‌لایه پخش شود. برای کنترل رقوم سطح لایه‌ها قبل از انجام هرگونه عملیات، باید در طرفین راه و به فاصله کافی از محور میخ‌های چوبی یا فلزی به فواصل 15 تا 50 متر بسته به نظر دستگاه نظارت کوبیده شود. جای میخ‌ها باید در محل‌های مناسب چنان انتخاب شود که در طول اجرای کار همواره مورد استفاده دستگاه نظارت، واقع و تا پایان کار مورد حفاظت قرار گرفته و هیچ نوع تغییری در مختصات آنها به وجود نیاید. مصالح باید توسط گریدر یا وسیله مناسب دیگر پخش شود. نحوه عمل باید چنان باشد که پس از تنظیم و کوبیدن ابعاد لایه‌ها با رقوم و شیب‌های خواسته شده کاملاً مطابقت نماید.

11. قشر اساس

لایه‌ای از مصالح سنگی یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد چسباننده نظیر قیر یا سیمان با مشخصات فنی معین که روی بستر راه یا روی قشر زیرا ساس به‌منظور تحمل بارهای وارده ریخته و اجرا می‌شود، اساس نام دارد. بسته به نوع زمین، شرایط جوی، امکان دسترسی به مصالح مناسب و نقطه‌نظرهای اقتصادی، نوع مصالح و روش اجرا، باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد. در صورت نبودن این مشخصات رعایت مندرجات ذیل این بخش الزامی است.

مصالح لازم برای اساس شنی از منابع رودخانه‌ای یا کوهی تهیه می‌شود. از این مصالح باید قبلاً و بر اساس مندرجات این بخش نمونه‌برداری، انجام و مورد آزمایش قرار گرفته و استفاده از آن به تأیید دستگاه نظارت برسد. مصالح مصرفی باید از نوع مصالح مرغوب و عاری از مواد زیان‌آور نظیر مواد آلی و گیاهی باشد

در هر پروژه باید نوع مصالح رودخانه‌ای، کوهی یا مخلوطی از این دو در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد. قبل از برداشت مصالح از معدن، ابتدا باید سطح معدن کاملاً پاک‌سازی شده و از هرگونه مواد اضافی و آلی عاری گردد. به‌هرحال حمل مصالح به کارگاه توسط پیمانکار پس از حصول اطمینان از انطباق مشخصات مصالح با مشخصات خواسته شده و تأیید دستگاه نظارت صورت خواهد گرفت.

قشری که اساس روی آن ریخته می‌شود، باید قبل از پخش کاملاً کوبیده و آماده شود و رقوم آن با نیمرخ‌های طولی و عرضی و نقشه‌های اجرایی کاملاً مطابقت نماید. مصالح اساس باید به‌گونه‌ای همگن و یکنواخت به نحوی در بستر خیابان پخش گردد که پس از کوبیدن و اتمام کار نیازی به کسر یا اضافه‌کردن مصالح نباشد. حداکثر ضخامت هر لایه پس از اتمام عملیات، نباید از 15 سانتیمتر تجاوز نماید. ضخامت کل لایه ها باید به لایه های مساوی تقسیم شود، به طوری که ضخامت هر لایه از 15 سانتیمتر تجاوز ننماید. در محلهایی که دسترسی برای ماشین آلات مشکل باشد، با نظر دستگاه نظارت می توان پخش مصالح را با دست انجام داد. رطوبت مصالح باید کاملاً یکنواخت باشد.

پخش مصالح باید توسط پخش‌کننده‌های مکانیکی یا دیگر وسایل مناسب مورد تأیید دستگاه نظارت انجام شود. عمل پخش مصالح باید یکنواخت، منظم و بدون در هم پاشیدگی صورت گیرد. سطح قشر اساس بعد از سه یا چهار نوبت عبور غلتک استاتیک، باید کاملاً یکنواخت و مسطح باشد. کوبیدن قشر ماکادام با غلتک‌های استاتیک و غلتک‌های لرزشی و استاتیکی می‌تواند صورت گیرد. درصورتی‌که تنها از غلتک استاتیک استفاده شود، وزن غلتک باید حداقل 10 تن اختیار شود. عملیات کوبیدن از کناره مسیر به

سمت محور و در قوس‌ها از داخل به خارج قوس انجام می‌شود. هنگام غلتک‌زنی در هر عبور، باید نیمی از معبر قبلی غلتک‌زنی شود و عمل غلتک‌زنی تا تراکم موردنظر و قفل و بست شدن کامل دانه‌های سنگی و به حداقل رسیدن فضای خالی آنها ادامه یابد.

درهرصورت قشر ماکادام، نباید زیر عبور غلتک، خزش و حرکت داشته باشد. در صورت استفاده از غلتک‌های لرزشی، پس از غلتک‌زنی و تأمین قفل و بست کامل بین دانه‌ها، باید با غلتک سه‌چرخ تا حصول تراکم خواسته شده، عملیات ادامه یابد. پس از اجرای کامل قشر ماکادام و به‌منظور پر کردن فضاهای خالی با ماسه مطابق مشخصات و دانه بندی ذکر شده در این بخش،

باید ماسه در طول شانه مسیر پخش شود. ماسه پاشی با پخش‌کننده‌های مکانیکی یا وسایل دستی مورد تأیید در لایه‌های نازک در سطح مسیر، انجام و عمل غلتک‌زنی با غلتک‌های استاتیک تا جایی ادامه می‌یابد که فضای خالی بین دانه‌های ماکادام کاملاً با ماسه پر شود. این عمل آن‌قدر ادامه می‌یابد تا محلی برای نفوذ ماسه وجود نداشته و قشری از اساس محکم حاصل شود.

12. آسفالت

آسفالت به آن دسته از مخلوط‌های قیر و مصالح سنگی انتخابی اطلاق می‌شود که برای روسازی سطح خیابان‌ها و پیاده‌روها به‌منظور پوشش و محافظت روسازی در مقابل عوامل جوی و جلوگیری از فرسایش سطح آنها مورداستفاده واقع می‌شوند. بسته به نوع و دانه‌بندی مصالح مصرفی، نوع قیر، روش حمل، ریختن، عمل‌آوردن و نهایتاً درجه مرغوبیت، آسفالت دارای انواع مختلفی به شرح زیر است:

الف: آسفالت سرد

آسفالت سرد به مخلوطی از مصالح سنگی و قیر مخلوط یا امولسیون قیری اطلاق می‌شود که اختلاط مصالح آن در حرارت محیط صورت می‌گیرد. در بعضی موارد و بسته به تأیید دستگاه نظارت، قبل از عمل اختلاط قیر مورد مصرف، گرم شده، ولی مصالح سنگی حرارت داده نمی‌شود. تهیه آسفالت سرد به دو صورت با دانه‌بندی پیوسته یا دانه‌بندی باز (غیرپیوسته) صورت می‌گیرد. این نوع آسفالت برای راه‌های با ترافیک سنگین مورد عمل نبوده و برای خیابان‌های کم تردد و پیاده‌روها توصیه می‌شود، بسته به نحوه اختلاط مصالح قیر دو نوع آسفالت سرد ساخته می‌شود:

•  آسفالت سرد پیش‌ساخته

در این روش مصالح سنگی و قیر در حرارت محیط و در کارخانه آسفالت مخلوط می‌شوند.

•  آسفالت سرد ردمیکس

در این روش مصالح سنگی در کنار خیابان، ریسه و قیر مناسب روی آن پاشیده می‌شود و عمل اختلاط در سطح خیابان صورت می‌گیرد.

تراکم لایه‌ها پس از پخش آسفالت صورت می‌گیرد. عمل تراکم به ترتیب با غلتک چرخ آهنی دوچرخ، غلتک چرخ آهنی سه‌چرخ و در پایان با غلتک چرخ لاستیکی یا غلتک ویبره انجام می‌شود. لایه‌ها باید به‌صورت یکنواخت و بدون ناهمواری باشند، میزان رواداری ناهمواری‌ها در طول شمشه 3 متری، نباید در امتداد محور مسیر از 5 میلیمتر و در امتداد عمود بر محور از 8 میلیمتر تجاوز نماید.

پخش آسفالت سرد پیش‌ساخته در درجه حرارت محیط کمتر از 10 درجه سانتیگراد مجاز نیست. نظر به اینکه درجه حرارت مصالح برابر درجه حرارت محیط است، باید این نوع آسفالت در هوای گرم یا معتدل انجام شود و از اجرای آن در هوای سرد خودداری گردد.

به‌منظور دستیابی به آسفالتی باکیفیت و مرغوبیت موردنظر، باید طرح اختلاط توسط آزمایشگاه معتبر و مورد تأیید کارفرما تهیه شود. پیمانکار باید تمامی شرایط لازم برای نمونه‌برداری، ارسال آن به آزمایشگاه و تأمین شرایط برای انجام طرح اختلاط را فراهم نماید. تمامی مصالح سنگی و قیر، باید با مطالعه و بررسی کامل و رعایت تمامی دستورالعمل‌های مندرج در این نشریه و مشخصات فنی خصوصی انتخاب شوند. رعایت نکات زیر برای تهیه طرح اختلاط و ساخت آسفالتی مرغوب الزامی است.

کیفیت مصالح، دانه‌بندی جزءجزء مصالح و مخلوط آنها باید با دانه‌بندی‌های خواسته شده در مشخصات فنی خصوصی و مطالب این نشریه مطابقت نماید. مصالح باید دارای حداقل فضای خالی باشد تا با افزایش درجه حرارت محیط و تراکم اضافی در اثر عبور و مرور و تردد، روزدگی قیر و در نتیجه افت مقاومت پیدا نشود و درعین‌حال این فضای خالی در حدی باشد که موجب نفوذ آب به جسم آسفالت نگردد. به‌علاوه باید:

قیر کافی برای تأمین اتصال بین ذرات و بالابردن دوام آسفالت وجود داشته باشد مقاومت جسم آسفالت به نحوی باشد که بارهای ناشی از ترافیک را بدون هیچ‌گونه تغییر شکل تأمین نماید.

از کارایی لازم برای پخش و کوبیدن سهل و یکنواخت برخوردار باشد.

13. نکات محوطه سازی

• تخریب ساختمان‌های فرسوده

تخریب ساختمان‌های ازپیش‌ساخته شده در فضای موردنظر از ملزومات محوطه‌سازی محسوب می‌گردد. درصورتی‌که ساختمان قدمت تاریخی داشته باشد به‌هیچ‌عنوان نباید بدون کسب اجازه از میراث‌فرهنگی تخریب شود

•  تعیین نقاط نشانه

نقاط مبدأ یا نشانه توسط دستگاه نظارت به پیمانکار داده می‌شود. کارفرما این نقاط را تعیین کرده و پیمانکار باید دقت کافی در حفظ این نقاط را آنگونه که هستند داشته باشد. اگر نیازی به تغییراتی هم باشد مجدد دستگاه نظارت تغییرات را انجام خواهد داد.

• جلوگیری از نفوذ آب

باید برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل محوطه اقدامات لازم را انجام داد. این اقدامات شامل سنگ‌چینی لوله‌کشی و یا ساخت تأسیسات موردنیاز برای کنترل آب‌های زائد مباشند. به هر طریق محوطهٔ کارگاهی باید از نفوذ هر گونه آب، محافظت‌های لازم را داشته باشد.

• زهکشی محوطه

زهکشی به فرایندی گفته می‌شود که در آن سطح آب زیر زمینی تا تراز مشخص کنترل می‌شود و علاوه بر این، اقدامات خارج کردن آب ناشی از بارندگی و مهار کردن مسیر سیلاب زهکشی محسوب می شوند. زهکشی محوطه سازی طبق دستور دستگاه نظارت انجام می‌گیرد.

• زهکشی زیرزمینی محوطه

فرایندی که در آن سطح آب زیر زمینی در ترازی مشخص کنترل و ثابت شود را زهکشی زیرزمینی می‌گویند. انجام این کار برای جلوگیری از نم‌کشیدن ساختمان و نفوذ آب به ساختمان انجام می‌شود. به همین جهت از اقدامات بسیار ضروری و مهم در محوطه‌سازی محسوب می‌شود.

• مسطح کردن محوطه موردنظر

مسطح کردن محوطه همان‌طور که از اسمش مشخص است به معنای صاف کردن فضا به جهت محوطه‌سازی است. در ابتدا خاک نباتی از سطح برداشته می‌شود و نگهداری می‌شود تا بعدتر برای ایجاد فضای سبز از آن استفاده شود. در نهایت هر گونه پستی‌وبلندی و گودال را باید از بین برد و ترازی یک سطح را ایجاد کرد. در صورت وجود چاه باید برای پر کردنش اقدام کرد.

• کف‌سازی محوطه موردنظر

کف‌سازی از مهم‌ترین بخش‌های یک محوطه‌سازی مطلوب است که باید چند خصوصیت را دارا باشد. کف‌سازی محوطه علاوه بر ظاهر و زیبایی باید مصالح با کیفیتی نیز داشته باشد که بتواند رفت‌وآمد را راحت‌تر کند. کف‌سازی از جهت استحکام باید بادوام و محکم باشد و مصالح ساخت متناسب با سیستم آب‌وهوایی انتخاب شوند.

• حفاظت از آب کشاورزی و شهری

در طول پروژه باید دقت داشت که مشکلی برای تأمین آب زمین‌های کشاورزی اطراف و یا آب شهری ساختمان‌های اطراف پیش نیاید. اگر تغییر مسیری در آب نیاز بود حتماً باید اقدامات تخصصی ای انجام شود تا آسیب و مشکلی ایجاد نشود.

• نورپردازی در محوطه

یکی از المان‌های بسیار مهم در محوطه‌سازی هر گونه فضایی نورپردازی آن محوطه است. نورپردازی نقش بسزایی را در زیبایی محوطه ایفا می‌کند. همچنین بسته به نوع استفاده و محل قرارگیری بسیار کاربردی محسوب می‌شود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با ضوابط و قوانبن مربوط به “محوطه سازی” و دانلود ”مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی (نشریه 55) | مصوب سال 1383” به پکیج “استانداردهای صنعت ساخت” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید