استفاده از تکنیک‌های روانشناسی برای موفقیت؛ راهنمای عملی و کاربردی

مقدمه

ذهن انسان در تلاش است با دورنگه داشتن او از خطرات و پدیده‌های ناشناخته‌ای مثل مسیر پرچالش موفقیت، همه چیز را امن و آرام نگه دارد. برای شروع و ادامه‌دادن مسیر موفقیت به ذهنی نیاز داریم که سازگار و همراه باشد، نه اینکه ما را محدود و منصرف کند. روان‌شناسی موفقیت باهدف سازگارسازی ذهن و مغز و هموارکردن سفر موفقیت ایجاد شده است؛ در ادامه، این موضوع به‌صورت کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

1. منظور از روان‌شناسی موفقیت چیست؟

روان‌شناسی موفقیت مبتنی بر مدیریت ذهن بوده و راهکارهای رسیدن به هدف و خواسته‌های مختلف را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. بر همین اساس، مدیریت مغز و ذهن به‌عنوان مقدمه روان‌شناسی موفقیت در نظر گرفته شود.

روان‌شناسی موفقیت وظیفه دارد فرایند دستیابی به اهداف را ساده و سریع کند. به‌خاطر ارتباط تنگاتنگی که بین روان‌شناسی و موفقیت شکل‌گرفته، می‌توانیم آن را قدرتمندترین ابزار موفقیت بنامیم. در ادامه بااهمیت روان‌شناسی موفقیت آشنا خواهید شد.

2. اهمیت روان‌شناسی موفقیت

ابزارهای زیادی وجود که در مسیر موفقیت می‌تواند مفید واقع شود؛ اما روان‌شناسی و روش علمی تنها ابزاری است که توانسته نظر کمپانی‌های بزرگ، رهبران و افراد موفق را به خود جلب کند. اما علت این موضوع چیست؟ کمپانی‌های بزرگ میلیون‌ها دلار را صرف تحقیقات علمی متعدد کرده‌اند تا بازدهی کارکنان آنها افزایش یابد، عملکرد مدیران بهبود پیدا کند و سودآوری بالاتری داشته باشند.

در روان‌شناسی موفقیت به تمام عوامل مؤثر بر موفقیت توجه می‌شود. یعنی عواملی مثل اعتمادبه‌نفس، موانع و چالش‌ها، استرس، اضطراب، افسردگی، اراده، انگیزه، مسائل مالی، روابط و… با استفاده از ابزار قدرتمند علم بررسی شده است. در ادامه به مهم‌ترین مطالعات موجود در این زمینه می‌پردازیم.

3. آیا مطالب روان‌شناسی موفقیت تضمینی هستند؟

ذهن انسان همیشه عطش قطعیت دارد و زمانی که نسبت به یک موضوع مطمئن شود، احساس آرامش خواهد داشت. به همین خاطر انسان‌ها در طول تاریخ به دنبال یک راهکار قطعی برای دستیابی به اهداف خود بوده‌اند. یافته‌های علمی کمک می‌کند موانع را کنار بزنید و زودتر به اهدافتان برسید؛ اما دنیای علم هنوز نتوانسته راهکار تضمینی و قطعی ارائه کند.

آیا قطعی نبودن راهکارهای علمی به معنی ضعیف‌بودن آنهاست؟ به‌هیچ‌وجه! روش علمی یکی از قدرتمندترین ابزارهایی است که انسان توانسته به آن دست پیدا کند و با استفاده از آن به سؤالات مختلف جواب محکم، مبتنی بر علم و منطبق با واقعیت دهد.

4. تکنیک‌های روان‌شناسی موفقیت

در این بخش به اصلی‌ترین تکنیک‌های روان‌شناسی موفقیت می‌پردازیم:

۱– طرز فکر رشد را یاد بگیرید

در حال حاضر ارتباط قابل‌توجهی بین روان‌شناسی موفقیت و طرز فکر رشد شکل‌گرفته است و این ارتباط روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شود. طرز فکر رشد برای اولین‌بار در دهه ۱۹۸۰ توسط دکتر کارول دوک ارائه شد. این ذهنیت نحوه نگرش فرد نسبت به توانایی‌های خود را توضیح می‌دهد. به‌صورت کلی دو نوع طرز فکر داریم:

الف) طرز فکر ایستا

افراد دارای طرز فکر ایستا، خودشان را در انجام کارهای مختلف خوب یا بد می‌دانند و این را ذاتی فرض می‌کنند. مثلاً زمانی که فردی می‌گوید من در یادگیری ریاضی خوب هستم یا من نمی‌توانم ریاضی را یاد بگیریم، می‌توان گفت این شخص طرز فکر ایستا دارد.

خصوصیات افرادی که طرز فکر ثابت دارند:

• تلاش این افراد کم است.
• می‌خواهند خودشان را اثبات کنند.
• در رفتار آنها فریب و تقلب مشاهده می‌شود.
• رشد خیلی کمی را تجربه می‌کنند.
• عمل‌گرا نیستند و اقدام نمی‌کنند.
• روی موانع متمرکز نمی‌شوند.
• مسئولیت کارهایشان را نمی‌پذیرند.

ب) طرز فکر رشد

نقطه مقابل طرز فکر ایستا، طرز فکر رشد است. افرادی که این طرز فکر را در خود تقویت کرده‌اند به‌خوبی می‌دانند که نمی‌توان یک‌شبه به موفقیت دست پیدا کرد. این افراد هوش، توانایی، استعداد و یادگیری را قابل‌بهبود می‌دانند و در این راستا تلاش می‌کنند.

خصوصیات افرادی که طرز فکر رشد دارند:

• همواره درحال‌رشد و توسعه هستند.
• استعداد کم خود را با تلاش جبران می‌کنند.
• تحمل شکست بالایی دارند.
• برای خود چالش تعریف می‌کنند.

در طرز فکر رشد اینکه احمق به نظر برسیم کاملاً طبیعی و بخشی از مسیر موفقیت است. این ذهنیت شما را به سمت چالش‌های جدید هل می‌دهد، مهارت‌ها و توانایی‌ها را قابل‌بهبود می‌داند و شما را به اهدافتان نزدیک می‌کند. فرقی نمی‌کند موفقیت را چطور تعریف کنید، درهرصورت به طرز فکر رشد نیاز دارید

۲– اطرافتان را با افراد موفق پر کنید

اگر می‌خواهید طرز فکر موفقیت را در خود تقویت کنید، لازم است افرادی که با آنها در ارتباط هستید را با وسواس بیشتر انتخاب کنید. شما از نظر اجتماعی، ارتباطی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی در جایگاه ۵ نفر اطراف خود قرار خواهید گرفت و خیلی بعید است از آنها بالاتر بروید.

ممکن است توقع داشته باشید سطح درآمدتان از اطرافیانتان بالاتر برود؛ اما این بعید به نظر می‌رسد. در واقع معمولاً زمانی به نتیجه خواهید رسید که در رفتار و تلاش شما تغییر ایجاد شود. ارتباط با افراد موفق مسیر تغییر را هموار کرده و تلاش شما را افزایش می‌دهد.

اگر اطرافیان شما در جایگاه مالی و اجتماعی پایین‌تر از شما قرار دارند، از اعتمادبه‌نفس پایین‌تری برخوردار هستند یا اهل تلاش و رشد نیستند، این شما را بی‌انگیزه و ناامید خواهد کرد. ما با استفاده از روان‌شناسی موفقیت می‌خواهیم هم خودمان و هم این موانع را بشناسیم و این همان چیزی است که اهدافمان را دست‌یافتنی‌تر می‌کند.

مطالعه کتاب‌های افراد موفق، گوش‌دادن به صحبت‌های افراد ثروتمند و مطالعه زندگی‌نامه رهبران و اساتید بزرگ یکی از مؤثرترین راه‌های تغییر اطرافیان است. اگر می‌خواهید ذهنیتتان را رشد دهید، تلاشتان را بیشتر کنید و سریع‌تر به اهدافتان برسید، این راهکار مؤثر را امتحان کنید.

۳– سرسختی را تمرین کنید

در سفر موفقیت شکست‌ها و موانع مختلفی را تجربه خواهید کرد که عبور از آنها نیازمند سرسختی و حل مسئله است. سرسختی یا استقامت یعنی مدیریت شرایط پرچالش را یاد بگیرید و در مسیر موفقیت بتوانید با شکست مواجه شوید.

آنجلا داکورث روان‌شناس، مفهوم سرسختی را ترکیب پشتکار و اشتیاق در مسیر هدف بیان کرده و آن را موردمطالعه قرار داده است. این مفهوم توضیح می‌دهد که اگر در یک مسیر استقامت داشته باشید، توانایی‌تان برای مقابله با فرسودگی افزایش می‌یابد.

ترکیب اشتیاق و پشتکار به افراد استقامت ذهنی داده و این امکان را فراهم می‌کند که زمان مواجهه با شکست، چالش و سختی، بهترین تصمیم را بگیرید و در نهایت موفق شوید. پیشنهاد می‌شود سخنرانی آنجلا لی داکورث روان‌شناس در TED را مشاهده کنید، در این ویدئو مفهوم Grit یا سرسختی توضیح داده شده است.

۴– هدف مشخص داشته باشید

اهدافتان را مشخص و تا جایی که امکان دارد آن را شفاف کنید. مهم نیست که هدفتان بزرگ باشد یا کوچک، فقط از یک روش استاندارد برای تنظیم هدف استفاده کنید. سیستم هدف‌گذاری SMART با وجود تمام محدودیت‌هایی که دارد، کمک می‌کند هدفتان را بهتر بشناسید.

سیستم هدف‌گذاری SMART: باید هدفی را مشخص کنید که خاص، قابل‌اندازه‌گیری، در دسترس، مرتبط و زمان‌دار باشد. هدف‌گذاری در مسیر موفقیت به شما جهت داده و انگیزه لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد.

۵– مسئولیت‌پذیر باشید

زمانی که به شخصیت خودتان اعتماد داشته باشید، در راستای اهداف خود محکم‌تر گام برمی‌دارید. برای اینکه اعتمادبه‌نفس خود را تخریب نکنید، لازم است برای حرف‌هایتان احترام قائل باشید و مسئولیت اعمال و رفتار خود را بپذیرید.

تا کنون شده به خودتان بگویید “این هفته باید طبق یک برنامه غذایی سالم پیش بروم” اما به‌جای تهیه مواد غذایی سالم، تمام روز را در شبکه‌های اجتماعی بگذرانید؟ یا اینکه به خودتان بگویید می‌خواهم یادگیری زبان انگلیسی را شروع کنم و تصمیم بگیرید هر روز ۵ لغت جدید را به‌خاطر بسپارید. حفظ لغت را شروع می‌کنید؛ اما بعد از دو روز همه چیز را رها کرده به روزمرگی برمی‌گردید.

لطفاً مسئولیت‌پذیرتر باشید. زمانی که به قول و قرارهای خودتان با خودتان بیشتر اهمیت دهید:

• مسئولیت‌پذیرتر خواهید شد و عزت‌نفس و قاطعیت شما افزایش می‌یابد.
• میزان رضایت از زندگی‌تان افزایش می‌یابد.
• طرز فکر رشد در شما تقویت می‌شود.
• راحت‌تر از پس موانع و چالش‌ها برخواهید آمد.

۶– خودآگاه‌تر باشید

خودآگاهی یعنی توانایی‌های خود را بشناسید، منابعی که در اختیار دارید را بشناسید، نسبت به اتفاقاتی که در ذهنتان رخ می‌دهد آگاه باشید و روی شرایط محیطی تسلط خوبی داشته باشید. درصورتی‌که سطح خودآگاهی شما پایین باشد، در مسیر رسیدن به اهداف، چالش بیشتری را تجربه خواهید کرد.

اغلب مردم معتقدند که خودآگاهی بالایی دارند، اما یافته‌های علمی نشان می‌دهد که تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد خودآگاه هستند.

۷– از یک مربی کمک بگیرید

یکی از بهترین روش‌های کسب موفقیت، استفاده از تجربیات افراد موفق است. اهمیت کمک‌گرفتن از مربی بر هیچ فردی پوشیده نیست. برای انتخاب یک مربی خوب به موارد زیر توجه داشته باشید:

• مربی باید علاوه بر دارابودن شایستگی، ذهنیت صحیح و مهارت‌ کافی، نسبت به اصول اخلاقی، پایبندی داشته باشد.
• اگر مربی باتجربه باشد، احتمالاً راهنمایی‌های هوشمندانه و درست‌تری را ارائه خواهد کرد.
• یک مربی خوب، موفقیت شاگردان را مثل موفقیت خودش می‌داند و تا انتهای مسیر در کنار آن‌هاست.
• درصورتی‌که مربی الهام‌بخش باشد و یک رابطه محترمانه، صمیمی و مبتنی بر اعتماد ایجاد کند، اثرگذاری بیشتری حاصل خواهد شد.

۸- ریسک‌پذیری را تمرین کنید

اگر می‌خواهید موفقیت‌های بیشتری را تجربه کنید، باید ذهنتان را به ریسک‌های جدید و جسورانه عادت دهید. به همین خاطر باید سبک زندگی‌تان را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که نسبت به زندگی روزمره سایر افراد متفاوت باشد.

اگر در زندگی‌تان تغییر ایجاد کنید، موقعیت‌ها و فرصت‌های متفاوتی را تجربه خواهید کرد و در نتیجه موفقیت‌های بیشتری را رقم خواهید زد.

۹- از گذشته خود درس بگیرید

برای گذشته‌‌تان احترام قائل باشید، آن را مرور کنید و از آن درس بگیرید. اما حواستان باشد که این نباید تبدیل به نشخوار فکری شود، فقط آن را بررسی کرده و سپس رها کنید. در این مورد نباید وسواس‌گونه رفتار کنید یا اینکه اجازه دهید به نگرانی ختم شود.

برای اینکه سیستم‌های مغزی شما، زمان بررسی موضوعات هیجانی، به‌صورت مطلوب فعالیت کند، نباید در احساسات و عواطف خود غرق شوید. به همین خاطر می‌توانید با استفاده از مدیتیشن، تنفس عمیق و تکنیک‌های تمرکز، زندگی در لحظه را تمرین کنید.

۱۰- آماده ارتباطات جدید باشید

تأثیر ارتباطات در موفقیت بر هیچ‌کس پوشیده نیست. اگر می‌خواهید سطح بالایی از دستاورد را تجربه کنید، به همکاری با سایر افراد نیاز خواهید داشت. در واقع باید بتوانید خیلی خوب به دیگران گوش دهید، پیامتان را به‌صورت شفاف بیان کنید و به شکل مطلوب همدلی کنید.

پس از اینکه مهارت ارتباط مؤثر را در خود تقویت کردید، لازم است پا را یک پله فراتر بگذارید و سراغ شبکه‌سازی مؤثر بروید. شبکه‌سازی وسیع‌تر از ارتباطات سطحی بوده و ایجاد روابط معنادار، ارزشمند و پربازده را امکان‌پذیر می‌کند و این موضوع در مسیر موفقیت امری حیاتی است.

۱۱- مدام در حال یادگیری باشید

موفقیت یک مسیر دائمی است، اما ذهن ما تمایل دارد همه چیز را سریع‌تر سروسامان دهد و تکلیف اهدافمان را مشخص کند. برای اینکه ذهنمان را در مسیر پیشرفت نگه داریم، لازم است به‌صورت پیوسته در حال یادگیری باشیم و آموخته‌های جدید را عملی کنیم.

این کنجکاوی سبب می‌شود آموخته‌های قبلی به‌صورت مداوم مرور شود، ذهن در مسیر رشد نگه داشته شود و در نهایت از دیگران پیشی بگیریم.

۱۲- برای بهترین شدن، بهترین‌ها را مطالعه کنید

اگر می‌خواهید در یک زمینه خاص مثل فوتبال بهترین باشید، لازم است زندگی‌نامه بهترین و موفق‌ترین افراد این حیطه را به‌صورت دقیق مورد بررسی و مطالعه قرار دهید. مطالعه زندگی افراد موفق نگرش شما را تنظیم می‌کند و اراده و سرسختی شما برای رسیدن به هدف را بیشتر می‌کند.

این اصل شاید ساده به نظر برسد؛ اما زمانی که روی یک حیطه خاص متمرکز شوید و زندگی رهبران بزرگ در آن زمینه را مطالعه کنید، اثر آن را در نگرش، رفتار و تصمیم‌های خود خواهید دید. من با گوش‌دادن به صحبت‌های افراد موفق چیزهایی را یاد گرفتم که بعید می‌دانم در کلاس‌های دانشگاهی یا کتاب‌های کسب‌و‌کار بتوانم آنها را پیدا کنم.

۱۳– در لحظه حال زندگی کنید

برای تجربه دستاوردهای گسترده در زندگی به تمرکز و بازدهی نیاز دارید و این از طریق ذهن‌آگاهی و زندگی در لحظه به دست می‌آید. زندگی در لحظه یعنی نهایت لذت و استفاده را از لحظه حال ببرید؛ اما به این معنی نیست که گذشته را نادیده بگیرید یا آینده را فراموش کنید.

۱۴– اعتمادبه‌نفس خود را بهبود دهید

اعتمادبه‌نفس نامناسب اتفاقاتی را رقم می‌زند که برای هیچ فردی خوشایند نیست. افرادی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند، اگر با اولین مانع برخورد کنند و شکست بخورند، با ناامیدی کنار خواهند کشید. برای عبور از موانع نیاز به اعتمادبه‌نفس بالا دارید.

زمانی که مهارت کافی داشته باشید و از درون عمیقاً به خودتان و توانایی‌هایشان باور داشته باشید، می‌توانید رفتارهای شگفت‌انگیزی را رقم بزنید.

۱۵– مثبت‌اندیش‌تر باشید

بیشتر قدردان باشید، گفتگوهای ذهنی مثبت ایجاد کنید و با ساختن یک شخصیت شکرگزار، تفکر و نگرش خود را مثبت کنید. نگرش مثبت ذهنتان را به کار می‌اندازد و دریچه‌های جدیدی را به روی شما باز می‌کند.