سقف تیرچه بلوک چیست؟

مقدمه

مطمئناً بارها نام این نوع سقف ساختمانی را شنیده‌اید؛ چراکه سقف  تیرچه‌بلوک یکی از متداول‌ترین و همچنین رایج‌ترین سقف‌های ساختمانی است که از گذشته تاکنون همچنان توسط ساختمان‌سازها مورداستفاده قرار می‌گیرد. دلیل نام‌گذاری سقف تیرچه‌بلوک به این شکل، این است که در پیاده‌سازی و اجرای این سقف ساختمانی، از تیرچه‌ها به‌عنوان تیرهای فرعی استفاده می‌شود درصورتی‌که بلوک‌ها تنها برای پرکردن فضاهای خالی بین تیرچه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. ازاین‌رو به این سقف ساختمانی، سقف تیرچه‌بلوک می‌گویند. ازآنجایی‌که سقف تیرچه‌بلوک جزء دال‌های یک‌طرفه است دارای بار مرده است که برای کاهش بار مرده آن از بلوک‌های بسیار سبکی که داخل آن‌ها با استفاده از سفال و یا فوم پرشده است استفاده می‌شود. می‌توان گفت که تیرچه‌ها در دو نوع بتنی و فولادی طراحی و تولید می‌گردند درصورتی‌که بلوک‌ها نیز در دو نوع سفالی و فوم‌های پلی‌استایرن در بین تیرچه‌ها تولید و مورداستفاده قرار می‌گیرند.

1. بلوک چیست؟

بلوک به قطعه‌ای مستطیلی شکل با ابعاد 40×20×25 گفته می‌شود که از جنس بتن یا سفال است. بلوک‌ها، تحمل فشار و بار زیاد را ندارند و به راحتی شکسته می‌شوند. در صورتی که بار سقف بیش از اندازه زیاد باشد یا این‌که دهانه بزرگی داشته باشد، باید از بلوک ارتفاع 25 سانتی‌متری استفاده کرد.
گاهی اوقات در سقف‌هایی که باید ضخیم‌تر باشد و نیاز به محاسبات بیشتری دارد، برای سهولت کار بلوک‌های دو تکه به کار برده می‌شود. به این صورت که با استفاده از قرار دادن بلوک‌ها بر روی یکدیگر، ارتفاع آن‌ها به 35 سانتی‌متر می‌رسد. بلوک‌ها چون به صورت کام و زبانه هستند، با روی هم قرار دادن آن‌ها، یک محصول یکپارچه به‌دست‌ می‌آید.

2. مزایا و ویژگی‌های بلوک‌ها

هر چه بلوک مورد استفاده وزن کمتری داشته باشد، بار مرده سقف کمتر شده و تیرچه‌بلوک استحکام بیشتری خواهد داشت. بلوک‌ها دارای یک سطح بالایی و یک سطح پایینی هستند که سطح بالایی بتن، شامل همین بلوک‌ها می‌شود. سطح زیرین بتن نیز مخصوص گل‌کاری، گچ‌کاری و سفیدکاری است. نکته مهم دیگر در مورد بلوک‌ها این است که خاصیت مکندگی آن‌ها باید بین 13 تا 20 درصد باشد زیرا بیشتر از این مقدار، باعث مکیده شدن همه‌ی آب ملات می‌شود و در نتیجه فاسد شدن آن را به همراه دارد.

3. تاریخچه ساخت تیرچه‌بلوک

می‌توان گفت این روش یا سقف تیرچه‌بلوک یک چشم‌انداز نو در صنعت ساختمان‌سازی به وجود آورده است. سیستم تیرچه‌بلوک حدود هفتاد سال است که به این صنعت وارد شده است. در ایران سابقه استفاده از تیرچه‌بلوک و کاربرد آن به چهل سال قبل برمی‌گردد. اگر معماری بناهای پنجاه سال قبل ایران را مشاهده کرده باشید متوجه خواهید شد که اکثر سقف‌های آن‌ها به صورت طاق ضربی درست شده است.

با گذشت زمان و پیشرفت علم در رشته‌های مهندسی عمران و ساختمان، روش سقف طاق ضربی کم‌کم منسوخ شده است و جای آن را تیرچه‌بلوک گرفته است. مزایا آن باعث شده است که امروزه در بیشتر ساختمان‌ها برای سقف‌سازی از آن استفاده شود‌.

در ابتدای ورود سقف‌های تیرچه‌بلوک، به دلیل استفاده از بلوک‌های سیمانی سنگین، بار سقف بیش از حد سنگین می‌شد. از طرفی استفاده از بلوک‌های سیمانی هم مقرون‌به‌صرفه نبود در نتیجه به دنبال رفع این مشکل، یونولیت جایگزین بلوک‌های سیمانی شد. یونولیت مورداستفاده نیز ایراداتی مانند پخش دود بسیار غلیظ در هنگام آتش‌سوزی داشت، در نهایت برای ازبین‌بردن این مشکل یونولیت جای خود را به فوم‌های نسوز داد.

4. تیرچه‌بلوک چیست؟

سقف تیرچه‌بلوک شامل تعدادی تیر T شکل است که در کنار هم گذاشته می‌شود. تیرچه‌بلوک در واقع به یک دال یک‌طرفه اطلاق می‌شود. عناصر اصلی تشکیل‌دهنده: شامل تیرچه و بلوک یا همان یونولیت، میل‌گرد حرارتی، افت، میل‌گرد منفی و تن‌پوششی یا درجا است.

در سیستم تیرچه‌بلوک، از این روش، به‌عنوان تیر فرعی استفاده می‌شود. همچنین در این سیستم، یونولیت‌ها به‌عنوان پرکننده به کار می‌روند و نقش سازه‌ای ندارند. در بین مصالح ساختمانی، تنها فولاد تحمل نیروی کششی را دارد. استفاده از بتن و دیگر مصالح ساختمانی تأثیری در این نیروی کششی ندارد. نوع معمولی این روش توسط میل‌گردهایی مهار می‌شوند که شامل میل‌گرد خرپا نمره 6 یا 8، میل‌گرد کف‌پا یا اصطلاحا میل‌گرد کششی 6 تا 16، میل‌گرد فوقانی خرپا و میل‌گرد فشاری نمره 6 یا 8 می‌شوند.

5. سقف تیرچه‌بلوک

سقف تیرچه‌بلوک، یکی از رایج‌ترین روش‌های ساخت سقف در ساختمان‌ها است. در این روش، از تیرچه‌های بلوکی به‌عنوان عناصر اصلی سازه سقف استفاده می‌شود. این تیرچه‌ها از بلوک‌های بتنی با ابعاد استاندارد تشکیل شده و در سطح سقف به همراه بالشتک‌های مخصوص برای حمایت از کف سقف قرار می‌گیرند.

1.5. مزایای استفاده از سقف تیرچه‌بلوک در ساختمان‌ها عبارت‌اند از:

• سرعت اجرا: استفاده از بلوک‌های بتنی به‌عنوان تیرچه‌های سقف، امکان اجرای سریع و ساده‌تر از سقف را فراهم می‌کند. بلوک‌های بتنی ابعاد استانداردی دارند و در زمان کوتاهی می‌توانند در ساختمان قرار گیرند.
• هزینه‌های کاهش‌یافته: استفاده از این روش به صورت بلوکی در ساخت سقف، هزینه‌های ساخت و نصب سازه را کاهش می‌دهد. بلوک‌های بتنی از مواد ارزان‌تری نسبت به مواد ساختمانی دیگر تولید می‌شوند و قیمت پایین‌تری دارند.
• امکانات بالا: به علت طراحی و ساختار خاص خود، امکانات بالایی از جمله مقاومت بالا در برابر بارهای زنده و مرده، عمر طولانی، عایق‌بندی صوتی و حرارتی مناسب، انطباق با استانداردهای ساختمانی و… را داراست.
• انعطاف‌پذیری: سقف تیرچه‌بلوک به دلیل ساختار خاص خود، انعطاف‌پذیری بالایی دارد و در مواقع نیاز به تغییرات یا اصلاحات در ساختمان قابلیت را داراست.

6. تیرچه ساختمان

تیرچه، یکی از مهم‌ترین عناصر ساختمانی است که برای ساخت انواع سازه‌ها استفاده می‌شود. تیرچه‌ها به‌عنوان عناصر اصلی سازه‌های بتنی و فولادی به کار می‌روند و در بسیاری از ساختمان‌ها، از جمله خانه‌ها، اداری‌ها، تجاری‌ها، صنعتی‌ها و… استفاده می‌شوند.

1.6. مزایای استفاده از تیرچه در ساختمان‌ها عبارت‌اند از:

• مقاومت بالا: به علت موادی که از آن ساخته شده است، مقاومت بالایی در برابر بارهای زنده و مرده دارد. این ویژگی موجب می‌شود تا سازه‌ها را از بارهای سنگین و نیروهای خارجی محافظت کند و سازه‌های پایدار و ایمن ایجاد کند.
• انعطاف‌پذیری: به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت تغییر شکل، امکان طراحی و ساخت سازه‌های پیچیده و متنوع را فراهم می‌کند. این ویژگی به مهندسان امکان می‌دهد تا ساختمان‌ها با طرح‌ها و شکل‌های مختلف را بسازند.
• سرعت اجرا: استفاده از آن به‌عنوان عنصر سازه‌ای در ساختمان‌ها، سبب افزایش سرعت اجرا و کاهش زمان ساخت می‌شود. تیرچه‌ها به صورت آماده در کارخانه‌ها تولید می‌شوند و در محل ساختمان قرار می‌گیرند، که این امر باعث افزایش سرعت و کاهش زمان ساخت سازه‌ها می‌شود.

7. انواع سقف تیرچه‌بلوک

به‌طورکلی، انواع سقف‌های تیرچه‌بلوک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• سقف‌های با تیرچه بتنی: در این نوع سقف‌ها به‌عنوان عناصر اصلی سازه به کار می‌روند. این تیرچه‌ها به‌صورت مستقیم بر روی میل‌گردهای فولادی یا پیش‌تنیده قرار می‌گیرند و با بتن‌ریزی بالای آنها، سازه سقف شکل می‌گیرد. از جمله انواع سقف‌های با روش فوق می‌توان به سقف تیرچه بتنی پیش‌تنیده، سقف بتنی بدون پیش تنیدگی، بتنی سبک، بتنی پنلی و… اشاره کرد.
• سقف‌های با تیرچه فولادی: در این نوع سقف، به‌عنوان عناصر اصلی سازه به کار می‌روند. به عبارتی با استفاده از اتصالات فولادی به یکدیگر متصل می‌شوند و با روکش کردن آنها با پنل‌های گچی یا سایر مصالح، سازه سقف شکل می‌گیرد. از جمله انواع سقف‌های با تیرچه فولادی می‌توان به سقف متحرک، فولادی گچ‌بری، فولادی چندلایه و… اشاره کرد.

هر کدام از این دو نوع سقف، مدل‌های متنوعی دارند که باتوجه‌به نوع و اندازه ساختمان، نیازها و متغیرهای دیگر، انتخاب می‌شوند. انتخاب نوع سقف مناسب برای ساختمان، به عواملی مانند بودجه، کاربری ساختمان، شرایط آب‌وهوایی، امکانات ساختمان متفاوت باشد.

1.7. انواع میل‌گرد به‌کاررفته در تیرچه‌بلوک

میل‌گردهای مورد استفاده در تیرچه‌های معمولی دارای انواع مختلفی هستند. در زیر به اختصار به توضیح هر کدام از این میل‌گردها می‌پردازیم.

• میل‌گرد خرپا

این نوع میل‌گرد طوری طراحی شده است که آرماتورهای قسمت بالا و زیر سقف تیرچه‌بلوک را به هم متصل می‌کند. به‌طورکلی میل‌گرد خرپا، نقش مهارکنندگی را ایفا می‌کند و در نهایت باعث زیادشدن میزان مقاومت کششی و فشاری آرماتور می‌گردد. معمولاً ارتفاع خرپاها به 16 سانتی‌متر می‌رسد. اصولا در سقف‌هایی که بار زیادی دارند از خرپا استفاده می‌شود.

• میل‌گرد کف پا

تعداد میل‌گردهای کف پایی که معمولاً در سقف‌های تیرچه‌بلوک مورد استفاده قرار می‌گیرند، حداقل دو عدد است. همچنین قطر این نوع میل‌گردها بین 8 تا 16 میلی‌متر است. در تیرچه‌هایی که ضخامت بتن پاشنه آن‌ها از 5.5 سانتی‌متر بیشتر باشد، می‌توان میل‌گردهای کششی با قطر 20 سانتی‌متر به کار برد. گاهی اوقات برای پایین آوردن هزینه و نیز پیوستگی بیشتر اجزای تیرچه‌بلوک از میل‌گرد آجدار به جای میل‌گرد کششی استفاده می‌شود.

• میل‌گرد بالایی

از میل‌گرد بالایی می‌توان جهت بیشتر کردن تحمل نیروی فشاری خرپا در مرحله باربری استفاده کرد. قطر این نوع میل‌گرد معمولاً بین 6 تا 12 میلی‌متر متغیر است. عموما قطر میل‌گردها بر اساس فاصله جوش‌های میل‌گرد عرضی، ارتفاع خرپا، ضخامت بتن پوششی، نوع میل‌گرد، طول دهانه و فاصله تیرچه‌ها تعیین می‌شود که بر قیمت میل‌گرد در نهایت اثر گذار است.

8. انواع تیرچه‌بلوک

به‌طورکلی انواع سقف‌های تیرچه‌بلوک به دو دسته سقف‌های بتنی و سقف‌های فولادی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این دو نوع سقف، از لحاظ اجرایی، کاربردی و همچنین بلوک مورد استفاده، مدل‌های متنوعی دارند.

• تیرچه بتنی 

در کشور ما رایج‌ترین سقف‌های تیرچه‌بلوک، از نوع بتنی هستند که با قالب فلزی (موقت) یا سفالی (دائمی) ساخته می‌شوند.

تیرچه بتنی، به‌نوعی المان ازپیش‌ساخته شده اطلاق می‌گردد که از بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل شده است. برای ساخت باید آرماتورها به یک خرپا با مقاومت ایستایی بالا متصل شوند.

در واقع سقف‌های غیر فولادی، کمکی به استحکام و مقاومت سقف نمی‌کنند و تنها باعث بالارفتن بار مرده سقف یا دال می‌شوند؛ بنابراین برای استحکام سقف تیرچه‌بلوک بتنی، باید فولاد جایگزین بتن ناحیه کششی شود. ازاین‌رو فقط بتن پاشنه تیرچه، در قسمت‌هایی که قرار است فولادهای کششی را در خود جای دهد، در سقف ریخته می‌شود. این نوع سقف‌ها از لحاظ اقتصادی کاملاً به‌صرفه هستند و روزبه‌روز مصرف آن رواج بیشتری پیدا می‌کند.

• تیرچه کرومیت یا فلزی

فلزی از یک تسمه ورقه‌ای با دو بال در قسمت‌های تحتانی و فوقانی ساخته شده‌اند. روش کرومیت باعث بالارفتن سرعت اجرای سقف ریزی می‌شود. از این رو می‌توان گفت جهت استفاده در پروژه‌هایی که نیاز به سرعت بالا دارند، مناسب هستند. طول آن تقریبا 6 متر است و وزن آن‌ها، به 10 کیلو گرم هم می‌رسد.

• تیرچه صنعتی

صنعتی یا مکانیزاسیون، از خرپای فلزی تشکیل شده‌اند. در این روش، میل‌گردهای برشی توسط نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی وصل شده‌اند. طول و عرض تیرچه‌های صنعتی از عوامل مؤثر بر قیمت آن‌ها است. در واقع قیمت نهایی آن‌ها بر اساس میزان طول و عرض برش خورده محاسبه می‌شود.

• تیرچه های پیش تنیده

بعضی از تیرچه‌های بتنی دارای مقطع سپری شکل هستند و به صورت از پیش تنیده شده به بازار عرضه می‌شوند که به آن‌ها پیش تنیده می‌گویند. میل‌گردهای تحتانی در این نوع از قبل، توسط دستگاه‌های مخصوص کشیده شده‌اند و تا هنگامی که بتن کاملاً سخت شود، در همان حالت قرار می‌گیرند.

9. نحوه قرارگیری و اجرای سقف تیرچه‌بلوک

طرز قرارگیری تیرچه‌بلوک به این صورت است که تعدادی تیر T شکل به صورت موازی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. بتن درجا، در بالای سقف قرار می‌گیرد و باعث اتصال به یکدیگر می‌شود. تیرچه‌هایی که به کار می‌روند، شامل، بدون فندوله و فندوله‌دار هستند. ریختن بتن بر روی آن، باعث یکپارچه شدن اجزای سقف تیرچه‌بلوک می‌شود.

برای این‌که بتوان یک سقف مطمئن و خوب اجرا کرد، ابتدا باید تیرچه‌ها روی پل‌های اصلی، در ترازهای مشخص کارگزاری شوند. پل‌های اصلی همان تیرهای فلزی هستند. در این مرحله، فاصله بین آن‌ها، توسط بلوک‌های توخالی پر می‌شوند. بعد از نصب میل‌گردهای تکمیلی، با توجه به نقشه‌های اجرایی، نوبت به بتن ریزی دال سقف می‌رسد. مرحله بعدی شامل شمع‌بندی، یعنی ایجاد تکیه‌گاه موقت می‌شود. در این مرحله به محض این‌که تیرچه‌ها و بلوک‌های انتهایی بین دو تکیه‌گاه اصلی قرار گرفتند، عملیات شمع‌بندی و قالب‌بندی صورت می‌گیرد.

مراحل شمع‌بندی توسط چهار تراش که عمود بر تیرچه هستند، صورت می‌گیرد. در عملیات قالب‌بندی، آرماتورهای اصلی تیرچه باید به اندازه 10 تا 15 سانتی‌متر با تیرهای اصلی درگیر شوند. نکته مهم در مورد روش فوق این است که تیرچه‌های با جان باز، قبل از یکپارچه شدن، قادر به تحمل بار سقف نیستند.
در زیر به طور مختصر به توضیح مراحل اجرای تیرچه بلوک می‌پردازیم.

1.9. بتن‌ریزی

عملیات سقف ریزی یک امر مهم و ضروری در پروژه‌های ساختمان‌سازی و عمرانی است. در زیر به چند مورد از اصول و قواعد مهم در هنگام بتن‌ریزی اشاره‌ای کوتاه می‌کنیم.

•  تعیین میزان لرزش بعد از بتن‌ریزی
•  ایجاد شناژ افقی بر روی دیوار باربر
•  جداسازی قالب
•  عدم جوش آرماتورها به تیرهای فلزی
•  قرارگیری در حوضچه‌های آب

اگر قالب مورداستفاده فلزی باشد، بعد از سخت‌شدن بتن را از قالب جدا کرده سپس به مدت چند روز داخل حوضچه‌هایی از آب قرار می‌دهند. در مورد قالب‌های سفالی نیز این مسئله وجود دارد که همیشه همراه تیرچه باقی می‌ماند و قابل‌جداشدن نیست. درهرصورت چه قالب فلزی باشد چه سفالی، قبل از ورود به بازار بهتر است چند روزی در حوضچه‌های آب قرار بگیرند.

2.9. ایجاد سقف کاذب

درصورتی‌که بخواهیم سقف کاذب ایجاد کنیم، حتماً باید قبل از بتن‌ریزی میل‌گردهای L شکل را از سوراخ بلوک‌ها به‌عنوان آویز عبور دهیم. توصیه می‌شود برای ساخت سقف کاذب از میزگردهای شاخه‌ای استفاده شود؛ زیرا با استفاده از میزگردهای شاخه‌ای، نتیجه مطلوب‌تری حاصل می‌شود.

3.9. کارگذاشتن میل‌گردهای حرارتی به‌منظور توزیع بار 

با گذشت زمان سقف‌های تیرچه بلوک، دچار نشست می‌شوند و شاهد ترک‌هایی در سقف خواهیم بود. به منظور حل این مشکل، باید قبل از بتن‌ریزی، از آرماتورهای دارای حداقل قطر 6 سانتی‌متر استفاده کرد. این آرماتورها در امتداد طول آن به فاصله 50 سانتی‌متر از مرکز بلوک‌ها و عمود بر تیرچه به فاصله 30 سانتی‌متر به عنوان آرماتور افت و حرارت به کار می‌روند.

4.9. کارگذاشتن میل‌گرد کلاف

کارگذاشتن میل‌گرد کلاف به این منظور است که در دهانه‌های بزرگ، تیرچه به صورت تکی عمل نکند. همچنین برای ایجاد یکپارچگی سقف از کلاف عرضی استفاده می‌شود. میل‌گرد کلاف و انواع آن باعث استحکام و مقاومت بیشتر سقف می‌شود.

5.9. کار گذاشتن میل‌گرد منفی

همواره در هنگام طراحی تیرچه باید دو نکته اساسی زیر را در نظر بگیرید:

• اتصال به تیر فلزی یا بتنی مفصل انجام شود.
• اتصال به تیر فلزی یا بتنی گیردار صورت بگیرد.

اگر اتصال‌ها به صورت مفصل انجام شود، آرماتور به عنوان آرماتور دوخت محاسبه می‌شود و میل‌گرد حداقل 8 و حداکثر 12 سانتی‌متر کافی است. در صورتی که تیرچه 15 سانتی‌متر در داخل تیر بتنی فرو رود، دیگر نیازی به آرماتور دوخت نیست.
اگر اتصال با تیر فلزی یا بتنی گیردار انجام شود، در این حالت نیاز به طراحی آرماتور ممان منفی است.

6.9. مزایای استفاده از تیرچه بلوک

این روش باعث شده است که استفاده از آن روزبه‌روز در حال گسترش باشد. در این سیستم سقف ریزی، نقش تیر فرعی را دارند و بلوک‌ها به‌عنوان پرکننده بین تیرچه‌ها به کار می‌روند. در سیستم تیرچه بلوک، از بلوک‌های توخالی بتنی، سفالی یا فوم استایرن برای پر کردن فضای خالی بین آن‌ها استفاده می‌شود.
این سقف به صورت پیش ساخته در کارخانه‌ها تولید می‌شوند.

از دیگر مزایا تیرچه بلوک این است که می‌توان در انواع ساختمان‌های آجری، اسکلت فلزی و بتنی از سیستم تیرچه بلوک استفاده کرد. یکی دیگر از مزایا، استفاده از نیروی انسانی کمتر است زیرا در کارخانه‌های کاملاً صنعتی و با کیفیت بالا تولید می‌شوند. همچنین استفاده از بلوک‌های توخالی، سبب کاهش مصرف بتن می‌شود و این امر از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه خواهد بود.

10. مزایا و معایب تیرچه‌بلوک

سیستم سقف ریزی به سبک تیرچه‌بلوک دارای مزایا و ویژگی‌های کاربردی بسیاری است. در زیر به چند مورد از مزایا اشاره می‌کنیم.

•  مقاومت زیاد در برابر انواع عامل‌های طبیعی مانند باد و زلزله
•  دارا بودن وزن سبک و حمل‌ونقل و جابه‌جایی راحت
•  کاهش مصرف دیگر مصالح ساختمانی مانند گچ و سیمان
•  کاهش مصرف فولاد یا آرماتور در مقایسه با میزان تحمل بار سقف
•  دارای خواص عایق حرارتی، صوتی و رطوبتی
•  امکان اجرای هم‌زمان چند سقف
•  مقاوم‌بودن در دمای بالا و آتش‌سوزی
•  کاربرد تیرچه‌بلوک در انواع پروژه‌های ساختمانی و عمرانی

معایب استفاده از سقف تیرچه‌بلوک

سیستم سقف تیرچه‌بلوک در کنار تمام ویژگی‌ها و مزایایی که دارد، دارای یک سری ایرادات کوچک است. از معایب این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

•  عدم امکان اجرای آن در سقف‌های مثلثی و قوسی شکل
•  در مقایسه با انواع سقف دال بتنی و کامپوزیتی صلبیت لازم را ندارد.
• امکان شکستن اجزای تیرچه‌بلوک مانند پاشنه تیرچه
•  نداشتن ایمنی کافی به علت استفاده از میل‌گردهای تکه شده و جوش‌خورده
•  در صورت وقفه در کار، احتمال ناهماهنگی بین اجزای تیرچه بلوک

11. ضوابط و محدودیت‌های کلی سقف تیرچه بلوک

• سیستم تیرچه‌ای شامل ترکیبی یکپارچه از تیرچه‌های متساوی الفاصله

(قرار گرفته در یک راستا و یا دو راستای عمود بر هم) و یک دال فوقانی است.

• فاصله آزاد تیرچه‌ها نباید بیشتر از 75 سانتی متر باشد.
• عرض تیرچه‌ها نباید کمتر از 10 سانتی متر و ارتفاع کل آن ها نباید بیشتر از 3/5 برابر حداقل عرض آن ها باشد.
• حداقل فاصله افقی بین دو سطح قائم بلوک‌های مجاور در طرفین یک تیرچه که در مقابل یکدیگر نصب می‌شوند، نباید کمتر از 6/5 سانتی متر باشد.
• ضخامت دال بتنی فوقانی نباید از یک دوازدهم فاصله آزاد بین تیرچه‌ها و نه از 5 سانتی متر کمتر اختیار شود.
• حداکثر دهانه مورد پوشش سقف (در جهت طول تیرچه پیش‌ساخته خرپایی) با تیرچه‌های منفرد نباید از 8 متر بیشتر شود.
• سقف‌های اجرا شده با تیرچه و بلوک در مواردی که بار یکنواخت روی سقف عمل نماید.

عملکرد بسیار مناسبی دارند، در صورت وجود بار منفرد سنگین یا متحرک و یا مرتعش، بکار بردن سقف تیرچه‌بلوک توصیه نمی‌شود.

در سقف‌های تیرچه‌بلوک، بار متمرکزی که ممکن است روی کف وجود داشته باشد.

• بار ناشی از چرخ اتومبیل‌ها در پارکینگ‌ها و یا بار خطی ناشی از وجود تیغه‌های آجری روی تیرچه‌ها است.
• در مورد پارکینگ‌ها، به‌کارگیری سیستم تیرچه و بلوک معمول اساساً توصیه نمی‌شود.
• درصورتی‌که الزامی در کار باشد توصیه می‌شود تا ضخامت دال بتنی (روی بلوک‌ها) حداقل 8 سانتی متر در نظر گرفته شود.
• و مقاومت دال در برش سوراخ‌کننده (برش پانچ) برای بار چرخ کنترل گردد.
• در محاسبه تیرچه‌ها برای بار متمرکز، یا می‌توان کف را با استفاده از یکی از روش‌های کلاسیک تحلیل کامل نمود.
• و یا بار را با تقریب خوبی بین سه تیرچه مجاور یکدیگر به طور مساوی توزیع کرد.
• درصورتی‌که طول تیرچه‌ها بیش از 4 متر باشد، یک یا چند کلاف میانی (تیر عرضی) در جهت عمود بر تیرچه‌ها تعبیه شود.
• لوله‌ها و مجراهایی که در داخل دال قرار داده می‌شوند.
• نباید به مقدار قابل‌توجهی مقاومت سیستم را کاهش دهند.
• ضخامت دال باید به‌اندازه حداقل 2/5 سانتی متر بیشتر از ارتفاع کل لوله‌ها و مجراها باشد.
• در سقف‌های تیرچه‌بلوک با تیرچه خرپایی می‌توان مقاومت برشی تأمین شده توسط بتن در تیرچه‌ها را 10 درصد بیشتر از مقاومت برشی اسمی تیر های بتنی در نظر گرفت.

سقف تیرچه‌بلوک در ساختمان‌های اسکلت فلزی

1. در سقف‌های تیرچه‌بلوک برای ساختمان‌های اسکلت فلزی بهتر است تیرها به‌صورت لانه‌زنبوری باشد.
2. تا بتن دو طرف پل بتواند از آن‌ها عبور کند و به هم برسد.
3. توجه داشته باشید که اگر ضخامت پل از ۲۵ سانتی‌متر بیشتر باشد.
4. باتوجه‌به ضخامت بتن روی بلوک که ۵ سانتی‌متر است، باید اختلاف سطح این دو با زاویه ۲۵ درجه ریخته شود.
5. اگر دهانه سقفی در سقف‌های تیرچه‌بلوک از ۳ متر بیشتر باشد.
6. موقع بلوک چینی درست وسط دهانه عمود بر جهت تیرها باید فاصله ۱۰ سانتی‌متری ایجاد کرد که به آن کلاف عرضی می‌گویند.
7. همچنین در اینجا باید دو میل‌گرد به قطر ۱۰ میلی متر قرارداد، یکی در بالا و یکی در پایین.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

سقف‌های تیرچه‌بلوک یا دال از متداول‌ترین روش‌های سقف کاری در ایران به شمار می‌آیند. در دهه‌های اخیر، استفاده از این نوع سقف بندی در پروژه‌های بزرگ ساختمانی داخل کشور، گسترش زیادی پیدا کرده است.
در بین انواع این سقف‌ها، مدل کرومیت به دلیل سبکی و غیر قابل‌اشتعال بودن، بیشترین مصرف را دارد. به‌طورکلی سقف تیرچه‌بلوک، شامل تیرچه، یونولیت یا کامپوزیت و میل‌گردهای حرارتی است.
تیرچه همان خرپای فولادی و پاشنه بتنی است. بلوک‌ها هم وظیفه پرکردن فاصله بین آن‌ها را بر عهده دارند. زیاد بودن مزایا تیرچه‌بلوک باعث توسعه بیشتر کاربرد روش فوق که از ابتدا به آن پرداختیم در صنایع بزرگ عمرانی شده است. در این مقاله به معرفی تیرچه‌بلوک و کاربردهای آن پرداختیم. امیدواریم موردتوجه شما واقع شده باشد.

جهت آشنایی کامل با ضوابط و قوانبن مربوط به “سقف تیرچه بلوک” و دانلود ”سقف‌های تیرچه بلوک (استاندارد 2909) | مصوب سال 1395” به پکیج “استانداردهای صنعت ساخت” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید