همه چیز در مورد تجهیز کارگاه؛ برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت بهینه

مقدمه

به زبان ساده منظور از تجهیز کارگاه ساختمانی تمامی کارها و تدارکاتی است که به‌صورت موقت برای دوره اجرای پروژه الزامی است.

تجهیز صحیح کارگاه یکی از مهم‌ترین مسائل در پیشرفت و کیفیت اجرای پروژه است. به‌طوری‌که اگر طرح مناسب و برنامه‌ریزی مدون این بخش به‌درستی انجام پذیرد، عملیات اجرایی بسیار سریع‌تر و بهتر جلو خواهد رفت.

در حالت کلی تجهیز کارگاه‌ یکی از موارد مهم در پروژه‌ها است. به‌عنوان نمونه وجود سازه‌ای موقتی که پرسنل بتوانند در آن استراحت کنند امری الزامی است. چرا که شاید تا پایان پروژه نیاز باشد کارگران در محل پروژه حضور داشته باشند.

بدیهی است که تجهیز کارگاه شامل دو بخش ثابت و مستمر است. در بخش ثابت، اتاق‌ها، محل‌های استقرار، دفاتر، آزمایشگاه و غیره ساخته شده و بخش مستمر به تأمین غذا، لباس، پرداخت اجاره و پول آب و برق و غیره اختصاص دارد.

پس تجهیز ثابت در ابتدای کار بوده و تمام می‌شود؛ ولی تجهیز مستمر تا پایان کار ادامه دارد.

1. تجهیز کارگاه

تجهیز مناسب کارگاه یکی از مباحث مهم و تأثیرگذار در پیشرفت کار و کیفیت اجرای پروژه است، به‌طوری‌که می‌توان گفت در صورت طرح مناسب و برنامه‌ریزی مدون این بخش، روند عملیات اجرایی کارگاه سریع‌تر و بهتر پیش خواهد رفت. در یک تعریف کلی، تجهیز کارگاه عبارت است از کلیه اقدامات و تدارکاتی که به‌صورت موقت برای دوره اجرای پروژه ضروری است. ساخت ساختمان‌های موقت موردنیاز بسته به حجم پروژه شامل اتاق‌ها پرسنل کارفرما، محل استقرار دستگاه نظارت مقیم، اتاق جلسات، دفتر کار پرسنل اجرایی پیمانکار و اتاق‌های کارگری، انبار، حمام و سرویس‌های بهداشتی، ایجاد راه‌های دسترسی به پروژه، تأمین آب، برق، گاز و تلفن، مصالح و ماشین‌آلات موردنیاز و… از مهم‌ترین عناصر تجهیز کارگاه به شمار می‌روند.

لذا توجه به اهمیت این بخش و جهت جلوگیری از تغییرات آتی مکرر پس از پیشرفت پروژه، لازم است تا تجهیز بر اساس طرح منطقی و جانمایی مناسب انجام شود. تجهیز بدون طراحی اولیه، قطعاً در آینده کارگاه را دچار مشکل کرده و بخشی از منابع کارگاه را معطوف خود خواهد کرد. جانمایی غیر‌اصولی اتاق‌ها، عدم اختصاص محل مناسب دپوی مصالح، کمبود امکانات باتوجه‌به حجم کار و مسائلی ازاین‌دست به‌عنوان مهم‌ترین مشکلات تجهیز کارگاه به شمار می‌روند.

طراحی این بخش باید بادقت انجام شده و در پروژه‌های بزرگ، نقشه اجرایی تجهیز پس از ترسیم، مورد تأیید کارفرما و دستگاه نظارت قرار گیرد.

1.1. تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان

تجهیز کارگاه در شرایط عمومی پیمان به معنای عملیات، اقدام‌ها و تدارکاتی است که باید به‌صورت موقت برای دوره اجرا انجام شود. تا آغازکردن و انجام‌دادن عملیات موضوع پیمان، طبق اسناد و مدارک پیمان میسر شود.

ماده 28 شرایط عمومی پیمان در مورد شرایط و نکات تحویل کارگاه صحبت می‌کند.

2. مواردی مهم در تجهیزکارگاه

• شمالی یا جنوبی بودن محل پروژه
• اتاق‌های پرسنل و کارفرما
• محل استقرار دستگاه نظارت مقیم
• اتاق جلسات
• دفتر کار پرسنل اجرایی پیمانکار و اتاق‌های کارگری
• انبار
• حمام
• سرویس‌های بهداشتی
• ایجاد راه‌های دسترسی به پروژه
• تأمین آب، برق، گاز و تلفن
• مصالح و دستگاه‌های لازم و غیره

3. تجیزکارگاه در شرایط عمومی پیمان (ماده 28)

کارفرما متعهد است که کارگاه را بی‌عوض و بدون معارض تحویل پیمانکار دهد.

اجرای کار در زمین‌ها و محل‌های تحویلی، مستلزم اخذ پروانه یا پرداخت حقوقی از قبیل عوارض شهرداری، حق ریشه و مستحدثات و مانند اینها باشد، کارفرما متعهد است به تحصیل پروانه ساختمان و پرداخت وجوه مزبور است.

تبصره 1.اگر در اسناد و مدارک پیمان، تامین تمام یا قسمتی از زمین موردنیاز برای تجهیز کارگاه به عهده پیمانکار گذاشته شده باشد، طبق شرایط پیش‌بینی شده در پیمان عمل می شود.

تبصره 2. در صورتی که محل تحویل شده به پیمانکار معارض پیدا کند و موجب توقف اجرای تمام یا قسمتی از کار شود، آن قسمت از کار که متوقف شده است، مشمول تعلیق می گردد و طبق ماده 49 رفتار می شود.

ب) کارفرما بعد از مبادله پیمان، تاریخ تحویل کارگاه را که نباید بیشتر از 30 روز از تاریخ مبادله پیمان باشد، به پیمانکار اعلام می‌کند. پیمانکار باید در تاریخ تعیین شده در محل کار حاضر شود و طی صورت‌جلسه‌هایی، اقدام به تحویل‌گرفتن کارگاه بنماید. درصورتی‌که حداکثر 30 روز از تاریخ تعیین شده برای تحویل‌گرفتن کارگاه حاضر نشود، کارفرما حق دارد که طبق ماده 46 ، پیمان را فسخ کند.

در صورت‌جلسه‌های تحویل کارگاه باید حدود و موقعیت زمین‌ها و محل‌هایی که در آنها موضوع پیمان اجرا می‌شود و نقاط نشانه با مشخصات آنها، محور عملیات و محل منابع تهیه مصالحی که باید در کارگاه تولید گردد، درج شود.

اگر تحویل کارگاه به طور یکجا میسر نباشد کارفرما باید کارگاه را به ترتیبی تحویل دهد که پیمانکار بتواند عملیات موضوع پیمان را طبق برنامه زمانی تفصیلی انجام دهد. در این حالت نیز مهلت کارفرما برای تحویل دست‌کم اولین قسمت کارگاه که برای تجهیز کارگاه و شروع عملیات موضوع پیمان لازم است حداکثر 30 روز است.

ج) هرگاه کارفرما نتواند کارگاه را به ترتیبی تحویل دهد که پیمانکار بتواند کار را طبق برنامه زمانی تفصیلی انجام دهد، و مدت تأخیر در تحویل کارگاه بیش از یک ماه شود، کارفرما به‌منظور جبران خسارت تأخیر در تحویل کارگاه، هزینه‌های اضافی ایجاد شده برای پیمانکار را که طبق رابطه زیر محاسبه می‌شود پرداخت می‌کند، مشروط بر اینکه با تأیید مهندس مشاور، پیمانکار در محل‌های تحویل شده تأخیر غیرمجاز نداشته باشد.

اگر در مدت تاخیر از 30 درصد مدت پیمان یا 6 ماه، هر کدام که کمتر است بیشتر شود، حقوقی به پیمانکار تعلق می گیرد، بدین ترتیب که اگر مبلغ کارهای پیش‌بینی شده در محل‌های تحویل نشده تا 25 درصد مبلغ اولیه پیمان باشد، پیمانکار می تواند با اطلاع قبلی 15 روزه آن قسمت از کار را از تعهدات خود حذف کند ولی اگر این مبلغ بیشتر از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان باشد، در صورت اعلام خاتمه پیمان از سوی پیمانکار، پیمان خاتمه و طبق ماده 48 عمل می شود. هرگاه پیمانکار در محلهایی که در تحویل آنها بیش از مدت پیشگفته تاخیر شده است، کار اجرایی را شروع نماید، حق حذف تعهدات در آن قسمت از کار را از خود سلب می نماید.

تبصره: اگر کارفرما نتواند هیچ قسمت از کارگاه را به پیمانکار تحویل دهد، برای تأخیر بیش از یک ماه تا 30 درصد تا مدت پیمان یا 6 ماه، هر کدام که کمتر است، نسبت به تاریخ مبادله پیمان، ماهانه معادل مبلغ 2/5 درصد متوسط کارکرد فرضی ماهانه را به پیمانکار پرداخت می‌کند. اگر پیمانکار پس از انقضای 30 درصد مدت پیمان یا 6 ماه، هر کدام که کمتر است، مایل به ادامه یا اجرای کار نباشد، با اعلام او، قرارداد طبق ماده 48 خاتمه می‌یابد و پیمانکار و هیچ‌گونه دعاوی دیگری نمی‌تواند مطرح نماید.

خسارت تأخیر در تحویل تمام یا قسمتی از کارگاه، برای مدت مازاد بر یک ماه، حداکثر تا 30 درصد مدت پیمان یا 6 ماه، هر کدام که متر است، قابل‌پرداخت است.

د) در مواردی که به استناد این ماده، قسمتی از تعهدات پیمانکار حذف شود، تضمین انجام تعهدات پیمانکار نیز به‌تناسب کاهش داده می‌شود.

ه) پیمانکار نمی‌تواند جز آنچه طبق نقش‌ها و دستور کارهاست، در زمین‌ها و محل‌های متعلق به کارفرما یا ملک غیر که از طرف کارفرما به پیمانکار تحویل شده است، اقدام به احداث بنا یا ساختمان کند. اگر در اثر اجرای کار در ملک غیر که از طرف کارفرما تحویل شده است، صاحب‌ملک اقامه دعوا و درخواست خسارت و جلوگیری و توقف کار نماید، طرف ادعا کارفرماست و پیمانکار هیچ‌گونه مسئولیت و تعهدی در این مورد ندارد.

و) درصورتی‌که طبق اسناد و مدارک پیمان، تأمین تمام یا قسمتی از زمین موردنیاز تجهیز کارگاه به عهده پیمانکار باشد یا پیمانکار بخواهد طبق صلاحدید خود از محل‌هایی خارج از محل‌های تحویلی کارفرما برای تجهیز کارگاه استفاده کند، باید موقعیت آنها را به تأیید کارفرما برساند. در این حالت، مسئولیت هر نوع ادعا و طلب خسارت از سوی صاحب‌ملک به عهده پیمانکار است و کارفرما در این موارد مسئولیتی ندارد.

هرگاه پیمانکار محل‌های موردنیاز تجهیز کارگاه را به‌صورت اجاره‌ای در اختیار بگیرد، باید اجاره‌نامه آنها، امکان انتقال مورد اجاره را به کارفرما پیش‌بینی کند.

4. تجهیز کارگاه واجب است یا اختیاری

شاید برایتان سؤال باشد که در تمامی پروژه‌ها باید کارگاه با استفاده از تمام موارد گفته شده تجهیز شود؟

خیر، در برخی از پروژه‌های خاص بعضی از این موارد ممکن است نیاز نباشد. به‌طورکلی موارد لازم تجهیز کارگاه باتوجه‌به موارد زیر به دست می‌آید:

• موضوع پروژه
• مدت‌زمان لازم جهت انجام پروژه
• منابع لازم پروژه
• تعداد پرسنل و کارکنان
• مسیرهای دستیابی
• شرایط جوی و موقعیت پروژه

بنابراین، باتوجه‌به مهم بودن این قسمت و برای پیشگیری از تغییرات آتی، دوباره بعد از پیشرفت پروژه، باید بر اساس طرح منطقی و جانمایی مناسب انجام شود.

تجهیز بدون طراحی اولیه، حتماً در آینده کارگاه را با مشکل مواجه کرده و بخشی از منابع را به خود اختصاص خواهد داد.

جانمایی غیر اصولی اتاق‌ها، اختصاص ندادن محل مناسب دپوی مصالح، کمبود امکانات با توجه به حجم کار و مسائلی همانند این موارد به عنوان اساسی‌ترین آفات تجهیز کارگاه هستند.

طراحی این بخش باید بادقت انجام شده و در پروژه‌های بزرگ، نقشه اجرایی تجهیز باید مورد تأیید کارفرما و دستگاه نظارت قرار می‌گیرد.

5. نکات اجرایی تجهیز کارگاه

رعایت نکات زیر در طرح و اجرای تجهیز کارگاه بسته به حجم عملیات اجرایی و وسعت پروژه ضروری است:

• جهت افزایش ایمنی و پیشگیری از تردد افراد متفرقه لازم است کل محوطه کارگاه با استفاده از دیوار یا فنس‌کشی با ارتفاع مناسب و سیم‌خاردار محصور گردد.
• اتاقک نگهبانی در محوطه ورودی کارگاه برای کنترل ورود و خروج افراد و مصالح وارده احداث گردد.
• جهت افزایش ایمنی، در صورت لزوم محوطه کارگاه به دوربین‌های مدار بسته با وسعت دید کافی مجهز شود.
• روشنایی و نورپردازی جهت افزایش ایمنی و تخلیه احتمالی بار شب در محوطه کارگاه تامین شود.
• نقشه تجهیز با توجه به پیشرفت آتی کار و حجم منابع، مصالح، ماشین‌آلات و نیروی انسانی صورت گرفته تا از تغییرات مکرر و دوباره‌کاری‌ها احتمالی پیشگیری شود.
• محل استقرار تجهیزات و ابنیه موردنیاز، دسترسی‌ها و ارتباطات نسبت به هم در پلان تجهیز در نظر گرفته شود.

• از احداث اتاق‌های کارگری در نزدیکی محل گودبرداری یا در محل‌های با ریسک بالا اجتناب شود.
• جانمایی اتاق‌ها ترجیحاً به نحوی انجام شود که قابلیت استفاده از نور و تهویه طبیعی فراهم گردد.
• اتاق‌های قسمت مدیریت، پرسنل، انبار و… باید از بخش کارگری جدا باشد.
• حتی‌المقدور مسئله اشراف اتاق‌های مدیریت به محوطه کارگاه در عین رعایت فاصله جهت کاهش آلودگی صوتی و ایمنی مناسب موردتوجه قرار گیرد.
• احداث حمام و سرویس‌های بهداشتی متناسب با حجم افراد فعال در پروژه باید ساخته شود. در کف و بدنه دیوارها برای رعایت مسائل بهداشتی بهتر است از کاشی و سرامیک استفاده شود.
• انبار با ابعاد متناسب جهت ذخیره مصالح و تجهیزات کارگاه احداث شود. باتوجه‌به ارزش تجهیزات موجود در انبار، جانمایی محل در معرض دید و دسترس جهت افزایش ایمنی و نیز امکان تردد آسان ماشین‌آلات سبک‌وسنگین به آن ضروری است.
• استفاده از ساختمان‌های پیش‌ساخته (کانکس) با عایق‌بندی مناسب به دلیل سرعت بیشتر و سهولت جابه‌جایی مدنظر قرار می‌گیرد، زیرا سرد بودن داخل کانکس‌های معمولی باکیفیت پایین موجب عدم رغبت کارگران به استفاده آن‌هاست.
• در کارگاه‌های واقع در محیط‌های شهری، در صورت محدودیت فضا می‌توان با اجرای آهن‌کشی و شاسی‌کشی مناسب، تجهیزات را به تراز بالاتر از سطح زمین انتقال می‌دهیم. همچنین می‌توان کانکس‌ها را با چیدمان طبقاتی قرارداد.
• محل دپوی مصالح وارده به کارگاه در محل مناسب تعبیه شود.
• جانمایی مناسب ماشین‌آلات موردنیاز پروژه با لحاظ پیشرفت آتی کار نظیر دیزل‌ژنراتور و منبع سوخت آن، تاور کرین، پمپ بتن و… انجام گردد.
• تجهیزات اطفای حریق در چند نقطه مناسب در کارگاه نصب شده و آموزش‌های لازم به پرسنل داده شود.
• تجهیزات بهداشتی و جعبه کمک‌های اولیه در کارگاه نصب شود.

6. بهترین راه تجهیز کارگاه

حال به یک موضوع مهم بر می‌خوریم. همان‌طور که تا این بخش متوجه شدید تجهیز کارگاه عمرانی تقریباً همان ساخت سازه‌های مختلف در جهت امور کارگران و پرسنل است. اما آیا منطقی است که هزینه زیادی بابت سازه‌های موقت بپردازید که در پایان کار برچیده می‌شوند؟

طبیعتاً خیر منطقی نیست؛ اما نباید از کیفیت نیز کاست. پس راه‌حل چیست؟

استفاده از کانکس بهترین راه برای کاهش هزینه در عین حفظ کیفیت است. چرا که قابلیت نصب سریع داشته، مقرون‌به‌صرفه بوده و حتی بعد از برچیدن نیز قابل‌استفاده است.

درصورتی‌که تمایلی به استفاده مجدد نداشته باشید، کانکس‌ها قابل‌بازیافت هستند و بنابراین بخشی از هزینه جبران می‌شود.

یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توان جهت کاهش هزینه تجهیز کارگاه انجام داد این است که از باقی آجرهایی که در تخریب ساختمان قبلی استفاده کرد و به‌وسیله آن‌ها به ساخت اتاقک‌ها اقدام کرد.

همچنین می‌توان از چارچوب‌ها برای ایجاد در و پنجره برای اتاقک‌ها استفاده کرد.

1.6. لیست تجهیز کارگاه ساختمانی

• لیست تجهیز کارگاه به شرح زیر است، اما بعضی از موارد ممکن است بنا بر شرایط پروژه حذف یا اضافه شود.
• تأمین و تجهیز محل سکونت کارمندان و افراد متخصص پیمانکار
• تأمین و تجهیز محل سکونت کارگران پیمانکار
• اجاره زمین تجهیز کارگاه
• تأمین کمک‌هزینه یا تسهیلات لازم برای تهیه غذای کارگران
• تأمین لباس کار، کفش و کلاه حفاظتی کارگران
• تأمین و تجهیز ساختمان‌های اداری و دفاتر کارکنان کارفرما، مهندس مشاور و آزمایشگاه
• تأمین و تجهیز ساختمان‌های اداری و دفاتر کار کارفرما، مهندس مشاور و آزمایشگاه
• تأمین غذای کارمندان مهندس مشاور، کارفرما و آزمایشگاه
• تجهیز دفاتر کارفرما، مهندس مشاور و آزمایشگاه به اینترنت
• تجهیز دفتر مرکزی کارفرما با تلویزیون‌های مداربسته با قابلیت انتقال تصویر در کارگاه به دفتر مرکزی کارفرما
• هزینه برقراری نظام ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست (HSE) و حفاظت کار بر اساس دستورالعمل‌های مندرج در اسناد پیمان
• تأمین ساختمان‌های پشتیبانی و هزینه تجهیز انبارهای سرپوشیده، آزمایشگاه پیمانکار و موارد مشابه
• ساخت و تجهیز انبار مواد منفجره
• تأمین و تجهیز ساختمان‌های عمومی، به جز ساختمان‌های مسکونی و اداری و دفاتر کار
• محوطه‌سازی
• احداث چاه آب عمیق یا نیمه‌عمیق
• تأمین آب کارگاه و شبکه آب‌رسانی داخل کارگاه
• تأمین برق کارگاه و شبکه برق‌رسانی داخل کارگاه
• تأمین سیستم‌های مخابراتی داخل کارگاه
• تأمین سیستم‌ گازرسانی داخل کارگاه
• تأمین سیستم سوخت‌رسانی کارگاه
• تأمین راه دسترسی
• تأمین راه‌های سرویس
• تأمین راه‌های ارتباطی
• تأمین ایاب‌وذهاب کارگاه
• تأمین پی و سکو برای نصب ماشین‌آلات و تجهیزات سیستم تولید مصالح، سیستم تولید بتن، کارخانه آسفالت، ژنراتورها و مانند آن‌ها
• نصب ماشین‌آلات و تجهیزات و راه‌اندازی آن‌ها یا تأمین آن‌ها از راه خرید خدمت یا خرید مصالح
• بارگیری، حمل و باراندازی ماشین‌آلات و تجهیزات به کارگاه و برعکس
• تهیه، نصب و برچیدن داربست فلزی برای انجام نماسازی خارج ساختمان در کارهای رشته ابنیه، وقتی که ارتفاع نماسازی بیش از 3.5 متر باشد.
• بارگیری، حمل، باراندازی، مونتاژ و دمونتاژ ماشین‌آلات و لوازم حفاری محل شمع و بارت به کارگاه و برعکس
• دمونتاژ، جابه‌جایی، مونتاژ و استقرار وسایل و ماشین‌آلات و لوازم حفاری محل شمع بارت از یک محل به محل دیگر در کارگاه
• تأمین علائم و وسایل ایمنی برای اطراف ترانشه‌ها و میله چاه‌ها و گودهایی که در مسیر عبور عابرین یا وسایل نقلیه قرار دارد، در کارهای رشته شبکه توزیع آب، شبکه جمع‌آوری فاضلاب و آبرسانی روستایی
• تأمین وسایل لازم و برقراری تردد عابرین پیاده و وسایل نقلیه از روی ترانشه‌ها و گودها در کارهای رشته شبکه توزیع آب، شبکه جمع‌آوری فاضلاب و آبرسانی روستایی
• تأمین مسیر مناسب برای تردد عابرین پیاده و وسایل نقلیه در محل‌هایی که به علت انجام عملیات، عبور از مسیر موجود قطع می‌شود، در کارهای رشته شبکه توزیع آب، شبکه جمع‌آوری فاضلاب و آبرسانی روستایی
• تأمین روشنایی و تهویه مناسب در کارگاه
• بیمه تجهیز کارگاه

7. تنظیم برنامه نگهداری از تجهیز کارگاه ساختمانی

به‌منظور تحت پوشش قراردادن تمامی دارایی‌ها جهت کاهش حوادث غیرمنتظره و خطرات و صدمات کارگران، برنامه‌ریزی نگهداری تجهیزات انجام می‌شود. همچنین، اولویت‌بندی تعمیر و نگهداری به کاهش هزینه‌ها در طولانی‌مدت کمک می‌کند.

این نگهداری‌ها شامل کارهای معمول مانند بررسی سطح روغن و مایع خنک‌کننده موتور تا کارهای پیچیده‌تر مثل تست‌های الکتریکی و مکانیکی و سرویس است. برای جلوگیری از قطع کار در پروژه، برنامه‌ریزی برای تعمیرات و سرویس‌دهی انجام می‌پذیرد.

برای یک پروژه ساختمانی پرهزینه و زمان بر باید برنامه‌ریزی دقیق و جدی انجام گیرد. درنظرگرفتن همه موارد بالا نه‌تنها به کار سرعت می‌بخشد؛ بلکه به شما کمک می‌کند تا از مشکلات احتمالی در طول پروژه جلوگیری کنید و اطمینان داشته باشید که کار به‌درستی انجام شده است.

برنامه‌ریزی و انجام دقیق تجهیز کارگاه ساختمانی، کار سختی خواهد بود؛ اما اتمام پروژه ارزش آن را خواهد داشت.

1.7. تحویل و کنترل مصالح

محل انبار و دپوی تمامی مصالح، میلگرد و غیره مشخص شود و نحوه قرارگیری آنها باتوجه‌به اولویت و ارجحیت استفاده از هر کدام تعیین گردد. باید میلگردها باتوجه‌به سایز و قطر دسته‌بندی و کنترل شود.

مرغوبیت و یا عدم مرغوب بودن مصالح کنترل شده و در انبار دپو شود. در صورت خرابی و یا زنگ‌زدگی مصالح به سرپرست کارگاه اطلاع داده شود، در این صورت پیمانکار موظف است مصالح دیگری را جایگزین این مصالح کند. به‌طورکلی همه مصالح ساختمانی قبل از مصرف باید مورد تأیید مهندس ناظر باشد.

2.7. وظایف پیمانکار در تجهیز کارگاه ساختمانی

پس از تحویل‌گرفتن زمین کارگاه ساختمانی توسط پیمانکار، وی موظف است بر اساس فهرست‌بها تعیین شده و تأیید شده توسط مشاور، اصول و استانداردهای تجهیز کارگاه ساختمانی را برپا کند.

این فرایند باید در زمان مقرر صورت پذیرد. هزینه‌های مربوط به تجهیز کارگاه ساختمانی بر عهده پیمانکار است. همچنین پیمانکار هزینه‌های بیمه را نیز بایستی تقبل کند.

تأسیسات، کانکس و ساختمان‌های تأسیس شده مربوط به تجهیز کارگاه ساختمانی، بعد از اتمام پروژه از محل پروژه برداشته شده و با نظارت پیمانکار از محوطه خارج می‌شود.

8. نکات پیش از تجهیز

• برای افزایش میزان ایمنی و جلوگیری از تردد افراد متفرقه جلوگیری کرد. یکی از راه‌ها استفاده از دیوار یا فنس‌کشی محوطه با ارتفاع مناسب و سیم‌خاردار است.
• اتاقک نگهبانی در محوطه ورودی کارگاه برای کنترل ورود و خروج افراد و مصالح وارده احداث شود.
• برای افزایش میزان ایمنی، در صورت نیاز، محوطه به دوربین‌های مداربسته مجهز شود.
• روشنایی کافی برای افزایش میزان ایمنی و تخلیه احتمالی بار در شب در محوطه ایجاد گردد.
• نقشه تجهیز کارگاه پروژه‌های ساختمانی باتوجه‌به پیشرفت آتی کار و حجم منابع، مصالح، ماشین‌آلات و نیروی انسانی صورت‌گرفته تا از تغییرات مجدد و دوباره‌کاری‌های احتمالی پیشگیری شود.
• محل استقرار تجهیزات و ابنیه موردنیاز، دسترسی‌ها و ارتباطات نسبت به هم در پلان تجهیزات لحاظ شود.
• از احداث اتاق‌های کارگری در نزدیک محل گودبرداری یا در محل‌هایی که ریسک بالایی دارند خودداری شود.
• جانمایی اتاق‌ها ترجیحاً به صورتی انجام گردد که توانایی استفاده از نور و تهویه طبیعی وجود داشته باشد.
• اتاق‌های بخش مدیریت و پرسنل فنی از بخش کارگری جدا شود.
• تاحدامکان مسئله اشراف اتاق‌های مدیریت به محوطه ضمن رعایت فاصله برای کاهش آلودگی صوتی و ایمنی مناسب موردتوجه قرار گیرد.

1.8. نکات به هنگام تجهیز

• احداث حمام و سرویس‌های بهداشتی متناسب با حجم نفرات در دو بخش کارگری و پرسنل فنی الزامی است.
• در کف و دیوارهای این بخش برای رعایت مسائل بهداشتی حتماً از کاشی و سرامیک استفاده شود. درصورتی‌که از سیمان استفاده شود، موجب ایجاد فضای آلوده خواهد شد.
• همچنین باید برای فاضلاب دستشویی و حمام یک چاه فاضلاب تعبیه کرد. می‌توان از چاهی که به‌عنوان گمانه‌زنی حفاری می‌شود، به‌عنوان چاه فاضلاب نیز استفاده کرد.
• انبار با ابعاد متناسب برای ذخیره مصالح و تجهیزات احداث شود.
• باتوجه‌به ارزش تجهیزات موجود در انبار، جانمایی در محل در معرض دید و دسترس برای افزایش ایمنی و همچنین امکان تردد آسان ماشین‌آلات سبک‌وسنگین به آن الزامی است.
• نصب یک بنر عذر‌خواهی از همسایگان برای جلوگیری از ایجاد تنش با همسایگان و مدارا با آن‌ها
• به استفاده از کانکس با عایق‌بندی مناسب به‌خاطر سرعت بیشتر و آسانی در جابه‌جایی توجه شود. سرد بودن داخل کانکس‌های عادی باکیفیت پایین سبب عدم تمایل کارگران به استفاده از آن می‌شود.
• در کارگاه‌های محیط شهری در صورت محدودیت فضا می‌توان با اجرای آهن‌کشی مناسب، تجهیزات را به بالا منتقل کرد. همچنین در صورت امکان از چیدمان چندطبقه نیز می‌توان استفاده کرد.
• محل دپوی مصالح وارد شده به کارگاه در موقعیت مناسب قرار داده شود.
• جانمایی مناسب ماشین‌آلات لازم پروژه مانند دیزل‌ژنراتور و منبع سوخت آن، تاور کرین و غیره با لحاظ پیشرفت آتی کار انجام شود.
• تجهیزات اطفای حریق در چند جای مناسب نصب و آموزش‌های موردنیاز به پرسنل داده شود.
• تجهیزات بهداشتی و جعبه کمک‌های اولیه نصب شود.
• وجود قفل مناسب برای حفاظت از تجهیزات
• کانکس‌ها باید فاصله‌ای از سطح زمین داشته باشند تا در صورت بارندگی و ایجاد گل‌ولای مشکلی برای افراد ساکن در آن به وجود نیاید.
• برای ایجاد ارتفاع کانکس می‌توان سه ردیف بلوک سیمانی چید و داخل بلوک را با بتن مگر پر کرد. همچنین برای ایجاد پله نیز می‌توان از بلوک سیمانی پر شده با بتن مگر استفاده کرد.
• در زمین‌های شمالی می‌توان تجهیز کارگاه را در حیاط ایجاد کرد. ولی در زمین‌های جنوبی کانکس‌ها باید در ارتفاع با زمین اجرا شوند. زیر کانکس باید شمع‌هایی با دوبل IPE18 قرارداد. این شمع‌ها باید در عمق سه‌متری زمین مدفون شوند.

9. تجهیز کارگاه وظیفه کیست؟

یکی از متداول‌ترین پرسش‌ها در این زمینه هزینه‌های آن است. به طور کلی هزینه‌های تجهیز و برچیدن پس از محاسبه قیمت‌ها و در نظر گرفتن تمامی عوامل دخیل در موضوع به‌صورت مقطوع در برآورد اجرای کار می‌آید.

پیمانکار بسته به پیشرفت پروژه هزینه تجهیز کارگاه را به‌صورت درصدی در صورت‌وضعیت‌های خود به کارفرما ارائه می‌کند. پس تجهیز تأمین نیروی انسانی و تجهیزات بر عهده پیمانکار است؛ اما هزینه آن را کارفرما پرداخت می‌کند.

درصورتی‌که به هر دلیلی مدت‌زمان اجرای پروژه بیشتر از مدت‌زمان تعیین شده باشد و قیمت‌های قرارداد اولیه نیاز به اصلاح داشته باشد از تعدیل استفاده می‌شود.

10. ضریب تجهیز کارگاه چیست؟

شاید عبارت ضریب تجهیز کارگاه به گوشتان خورده باشد. برای درک بهتر این موضوع ابتدا باید بدانیم که در برآوردها، فصلی با عنوان تجهیز و برچیدن داریم که هزینه‌های تجهیز که در بالا اشاره شد به صورت مقطوع آورده شده است.

پیمانکاران باتوجه‌به هزینه در نظر گرفته شده برای تجهیز و هزینه‌های واقعی خود، ضریبی برای این فصل جداگانه پیشنهاد می‌دهند که همان ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه است.

اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بگوییم، در واقع برای تجهیز کارگاه هر پروژه مشاور کارفرما یک مقدار هزینه‌ای را برای آن تخمین می‌زند (مثلاً 100 میلیون تومان) و در کنارش پیمانکار قیمت پیشنهادی خودش را هم برای تجهیز کارگاه اعلام می‌کند.(مثلا 120 میلیون تومان)

حالا از تقسیم هزینه اعلام شده توسط پیمانکار و هزینه تخمینی مشاور می‌توان ضریب تجهیز کارگاه را به دست آورد. (در این مثال گفته شده ضریب تجهیز کارگاه برابر 1.2 می‌شود.)

همچنین دقت داشته باشید برای تخمین و اعلام قیمت چه از طرف گروه مشاور کارفرما و چه از طرف پیمانکار، در پروژه‌هایی که تجهیز با جزئیات محاسبه نمی‌شود، هزینه تجهیز کارگاه وابسته به نوع قرارداد بوده و بین 4 تا 6 درصد هزینه کل اجرای پروژه در نظر گرفته می‌شود.

11. برچیدن کارگاه ساختمانی

برچیدن کارگاه شامل جمع‌آوری مصالح، تأسیسات و ساختمان‌های موقت، خارج‌کردن آن‌ها و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه، تسطیح و تمیزکردن و به‌صورت اولیه برگرداندن زمین‌ها و محل‌های تحویل کارفرما است. به‌نوعی تحویل پروژه و خروج عوامل اجرایی و نظارتی از پروژه که با شروع خدمات و بهره‌برداری از پروژه همراه است.

1.11. نکات اجرایی برچیدن کارگاه

• در برچیدن کارگاه باید حتماً قبل از شروع عملیات به فکر تخلیه مصالح، وسایل و … بود.
• توصیه می‌شود که قبل از برچیدن کارگاه حتماً عملیات اجرایی به اتمام رسیده باشد و آخرین فعالیت عوامل اجرایی برچیدن کارگاه باشد.
• برای حمل مصالح از تجهیزات متناسب استفاده شود.

12. ‌روش تهیه‌ی برآورد هزینه‌ی تجهیز و برچیدن کارگاه

1- مهندس مشاور یا واحد تهیه کننده برآورد (‌مدیر طرح یا دفتر فنی کارفرما‌) باید با توجه به شرایط و نیاز هر کار و همچنین روش انتخاب شده برای اجرای آن، اقتصادی‌ترین روش برای تجهیز کارگاه را تعیین و بر مبنای آن، هزینه‌ها‌ی مربوط را طبق ردیف‌های پیش بینی شده در فهرست تجهیز و برچیدن کارگاه (پیوست فهرست بهاء) و برحسب قیمت‌های محل اجرای عملیات و با منظور نمودن هزینه‌های بالاسری به صورت مقطوع برآورد‌ و در برابر ردیف‌های مورد نظر درج کند.چنانچه مشخصات ویژه‌ای برای تجهیز و برچیدن کارگاه لازم باشد آنرا در اسناد مناقصه و پیمان پیش بینی کند.

در مورد ساختمان‌های پیش‌ساخته مانند‌ کاروان‌ها و قطعات پیش‌ساخته‌ی ساختمان‌ها (‌‌مانند قاب‌های فلزی‌) هزینه‌ی حمل و نصب‌، استهلاک و‌ سرمایه‌گذاری آنها در طول اجرای کار محاسبه‌ و جزو برآورد هزینه‌ی تجهیز و برچیدن کارگاه منظور می‌شود. در پیمان‌هایی که از چند رشته فهرست‌بهای واحد استفاده می‌شود، تنها یک فهرست تجهیز و برچیدن کارگاه‌، برای کل کار تهیه می‌شود.

2-ساختمان‌ها‌، تأسیسات و راه‌هایی که در برآورد‌، هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور می‌شود به صورت موقت و برای دوره اجرا در نظر گرفته می‌شوند. به منظور تقلیل هزینه‌های تجهیز کارگاه‌، با اولویت دادن به اجرای تأسیسات جنبی یا زیربنایی که در طرح برای دوره‌ی بهره‌برداری پیش بینی شده ‌و در دوره‌ی اجرا نیاز خواهد بود‌، از تأسیسات یاد شده به عنوان تجهیز کارگاه استفاد‌ه و این موضوع در اسناد و مدارک پیمان درج می‌شود‌.

در این حالت هزینه‌ی آنها با استفاده از فهرست‌های بهای واحد رشته‌ی مربوطه، محاسبه و در برآورد هزینه اجرای کار منظور می‌شود. چنانچه برای تأمین آب‌، برق‌، گاز‌، مخابرات و راه‌های کارگاه یا تأمین ساختمان‌های مسکونی‌، اداری‌، پشتیبانی و عمومی ‌یا سایر موارد، از تأسیسات جنبی یا زیر بنایی، استفاده شود، باتوجه‌به اینکه هزینه‌ی آنها در ردیف‌های فصل‌های مربوط پیش‌بینی‌شده، هزینه‌ای برای ایجاد تأسیسات یاد شده در تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نمی‌شود.

3-نحوه ی تأمین آب، برق، گاز و مخابرات کارگاه در دوره ی اجرا، باید در شرایط خصوصی پیمان، مشخص شود.

4-چنانچه کار فرما در نظر داشته باشد کارهایی از قبیل تدارک برق رسانی‌، تامین آبرسانی و تامین دسترسی به کارگاه و … را در دوره‌ی اجرا‌ به عهده بگیرد‌، اولاً تعهدات کارفرما در این زمینه باید به طور مشخص در شرایط خصوصی پیمان درج شود، ثانیاً از این بابت هزینه‌ای در تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نشود. چنانچه موارد فوق به عهده‌ی کارفرما نباشد هزینه‌ی آنها برآورد و پس از کسر هزینه‌های قابل برگشت در پایان کار (‌از قبیل جمع آوری تیرهای برق‌، پمپ آب و… ) باقیمانده جزو هزینه‌‌های تجهیز و برچیدن کارگاه محسوب می‌شود.

5-در پیمان‌هایی که مشمول خاتمه یا فسخ می‌شوند به میزان تجهیز انجام شده تا زمان خاتمه یا فسخ، با توجه به میزان تجهیز، انجام شده و سایر شرایط مربوط بین کارفرما و پیمانکار توافق می‌شود.

6-با وجود اینکه طبق شرایط عمومی پیمان، تأمین زمین برای تجهیز کارگاه به عهده‌ی کارفرماست‌، چنانچه کارفرما در نظر داشته باشد تمام یا قسمتی از زمین تجهیز کارگاه، توسط پیمانکار تامین شود، باید تأمین زمین از سوی پیمانکار را در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی کرده و هزینه‌ی اجاره‌ی آن را جزو برآورد هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور کند.

7-به استثناء تعهداتی که در فهرست بهاء و شرایط عمومی پیمان در مورد تجهیز کارگاه به عهده‌ی کارفرماست، هر نوع تسهیلات دیگری که کارفرما در نظر دارد، برای تجهیز کارگاه در اختیار پیمانکار قرار دهد، باید آن را در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی کند.

8-هزینه‌ی تجهیز کارگاه‌هایی مانند‌ تأسیسات‌‌، آهنگری‌، نجاری‌، آرماتوربندی و ساخت قطعات پیش ساخته‌، در بهای واحد ردیف‌های فصل‌های مربوطه محاسبه شده است و از این بابت در ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه هزینه‌ای منظور نمی‌شود.

9-هزینه‌ی تجهیز تعمیرگاه‌های ماشین آلات در هزینه ساعتی ماشین آلات‌، در ردیف‌های فصل‌های مربوطه در نظر گرفته شده‌ و از این بابت هزینه‌ای در ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نمی‌شود.

10-هزینه آب و برق مصرفی برای اجرای کار، در بهای واحد ردیف‌ها در فصل‌های مربوط محا‌سبه شده‌ و از این بابت هزینه‌ای در ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نمی‌شود.

11-هزینه‌ی غذای کارمندان پیمانکار در کارگاه، در هزینه‌ی بالاسری (هزینه‌های مستمر کارگاه‌) پیش بینی شده است‌. در کارهایی که لازم است پیمانکار هزینه یا کمک هزینه‌هایی برای تامین غذای کارگران پرداخت کند، این هزینه، جزو هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور می‌شود.

12-در کارهایی که تامین غذای کارمندان کارفرما‌، مهندس مشاور و آزمایشگاه‌، در کارگاه ضروری است، شمار استفاده کننده از غذا در شرایط خصوصی پیمان تعیین می‌شود و هزینه‌ی آن بطور مقطوع برآورد‌ و جزو هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه است.

13- پیش بینی هزینه‌ی تامین وسیله‌ی نقلیه‌ی مورد نیاز کارفرما‌، مهندس مشاور و آزمایشگاه توسط پیمانکار در برآورد هزینه‌ی اجرای کار مجاز نیست.

14-هزینه‌ی راه‌های انحرافی جزو ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه نیست. حجم عملیات مربوط به راه‌های انحرافی بر اساس فهرست بهای پایه رشته راه‌، باند فرودگاه و زیر سازی راه آهن محاسبه شده و مقادیر آن در فهرست بهاء و مقادیر کار ‌برآورد می‌شود.

15-نقشه و مشخصات ساختمان‌های دفاتر و محل سکونت کارکنان کارفرما‌، مهندس مشاور و آزمایشگاه در اسناد مناقصه درج شده و هزینه‌ی اجرا‌ی آنها با توجه به نقشه‌های اجرایی و مشخصات تعیین شده و به صورت مقطوع برآورد می‌شود.

16-تعهدات کارفرما در زمینه‌ی تجهیز و برچیدن کارگاه در حدی که در اسناد و مدارک پیمان پیش بینی شده، انجام می‌شود. تجهیز مازاد بر موارد یا مبالغ پیش بینی شده در پیمان، که مورد نیاز انجام کار است، به هزینه‌‌ی پیمانکار بوده و پرداخت اضافی از این بابت انجام نمی‌شود‌. چنانچه طبق شرایط عمومی پیمان مبلغ پیمان تغییر کند، مبلغ مقطوع تجهیز و برچیدن کارگاه تغییر نمی‌کند و هزینه‌ی تجهیز اضافی تنها برای قیمت جدید قابل پرداخت است.

17- هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه‌، در صورت تامین هر یک از ردیف‌های تجهیز و برچیدن کارگاه‌، با توجه به نحوه‌ی پرداخت‌ تا سقف مبلغ پیش بینی شده در ردیف‌های مربوط ، پرداخت می‌شود.

تبصره: در پیمان‌هایی که هزینه‌ی تجهیز و برچیدن آنها به‌صورت یک‌قلم تعیین شده است‌، هزینه‌ی یاد شده مطابق نحوه‌ی پرداخت‌، تا سقف مبلغ پیش‌بینی‌شده پرداخت می‌شود.

13. ساختار شکست پرداخت هزینه‌های تجهیز کارگاه

در جدول زیر جزئیات مربوط به ساختار شکست پرداخت هزینه‌های کارگاه آورده شده است.

تأمین و تجهیز محل سکونت کارمندان و افراد متخصص پیمانکار	10 درصد
تأمین و تجهیز محل سکونت کارگران پیمانکار حداقل ۱۰۰ متر با تأیید دستگاه نظارت	12 درصد
تأمین و تجهیز ساختمان‌های اداری و دفتر کار پیمانکار حداقل ۴۰ متر با تأیید دستگاه نظارت	30 درصد
تأمین کمک‌هزینه با تسهیلات لازم برای تهیه غذای کارگران	8 درصد
تأمین لباس کار و کفش و کلاه حفاظتی کارگران با تأیید دستگاه نظارت	3 درصد
تأمین و تجهیز محل سکونت کارکنان کارفرما و مهندس مشاور آزمایشگاه با تأیید دستگاه نظارت	2 درصد
تأمین و تجهیز ساختمان‌های اداری و دفتر کار کارفرما و مهندس مشاور آزمایشگاه حداقل ۴۰ متر با تأیید دستگاه نظارت	8 درصد
تأمین غذای کارمندان، مهندسین مشاور و کارفرما و آزمایشگاه	3 درصد
تأمین ساختمان‌های پشتیبانی و هزینه تجهیز انبارهای سرپوشیده آزمایشگاه پیمانکار و مواد مشابه	3 درصد
تأمین و تجهیز ساختمان عمومی به جز ساختمان‌های مسکونی اداری و دفاتر کار با تأیید دستگاه نظارت	4 درصد
تأمین آب کارگاه شبکه آب‌رسانی داخل کارگاه	2 درصد
تأمین برق کارگاه شبکه برق‌رسانی داخل کارگاه	4 درصد
تأمین سیستم مخابراتی داخل کارگاه	4 درصد
تأمین راه دسترسی تأمین ایاب‌وذهاب کارگاه	2 درصد
تأمین پی سکو برای نصب ماشین‌آلات و تجهیزات سیستم تولید مصالح	0/8 درصد
تأمین نصب ماشین‌آلات و تجهیزات راه‌اندازی آن‌ها با تأمین آن از راه خرید خدمتی مصالح	1/3 درصد
تهیه و نصب برچیدن داربست فلزی برای انجام نماسازی ساختمان	4 درصد
بیمه تجهیز کارگاه	2/5 درصد

تجهیز و برچیدن کارگاه از اولین عملیات در شروع یک پروژه ساختمانی و آخرین عملیات در انتهای پروژه است. هزینه این تجهیز و برچیدن بسته به اقدامات و تدارکاتی صورت می‌گیرد می‌تواند متفاوت باشد

14. نحوه پرداخت

روش پرداخت هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، در پیمان‌هایی که برآورد هزینه اجرای آن ها کمتر از 2500 میلیون ریال است و هزینهٔ تجهیز و برچیدن کارگاه آنها، به‌صورت یک‌قلم پیش‌بینی‌شده است، به شرح زیر است:

-در کارهای مربوط به فهرست‌بهای پایه رشته ابنیه، تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی:

• 45 درصد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه، پس از اجرای بخشی از تجهیز کارگاه که انجام آن برای شروع عملیات پیمان لازم است، یا تدارک 60 درصد ماشین آلات مورد نیاز.
• 45 درصد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه، به نسبت پیشرفت عملیات موضوع پیمان.
• 10 درصد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه، پس از برچیدن کارگاه.

-در کارهای مربوط به فهرست‌بهای پایه رشته راه، باند فرودگاه و زیرسازی راه‌آهن، خطوط انتقال آب، شبکه توزیع آب و آبیاری و زهکشی:

• 30 درصد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه، پس از اجرای بخشی از تجهیز کارگاه که انجام آن برای شروع عملیات پیمان لازم است، یا تدارک 60 درصد ماشین آلات مورد نیاز.
• 60 درصد مبلغ تجهیز برچیدن کارگاه، به نسبت پیشرفت عملیات موضوع پیمان.
• 10 درصد مبلغ تجهیز برچیدن کارگاه، پس از برچیدن کارگاه.

1.14. بخشنامه نحوه پرداخت تجهیز کارگاه

1. هزینه‌ها بر اساس مراحلی که در فرایند تجهیز و برچیدن کارگاه پیشرفت کرده‌اند، محاسبه می‌شوند. اگر مراحل تجهیز و برچیدن کارگاه پیشرفت کنند، هزینه مربوطه نیز تغییر خواهد کرد و در سند مالی ذکر خواهد شد.
2. هزینه ردیف‌هایی که برای آنها خدمت یا اجاره ارائه می‌شود، بستگی به این دارد که آیا آن ردیف مربوط به بخشی از کار است یا به کل کار مربوط می‌شود. اگر هزینه به کل کار مربوط باشد، میزان پیشرفت کلی عملیات در نظر گرفته می‌شود و هزینه بر اساس آن محاسبه و پرداخت می‌شود.
3. پس از اعمال تخفیف یا اضافه پیشنهادی پیمانکار به هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه، مبلغ نهایی در نظر گرفته و در سند مالی مربوطه ذکر می‌شود. این تخفیف یا اضافه ممکن است بر اساس مواردی مانند مذاکرات با پیمانکار، توافقات قبلی یا شرایط خاصی که در قرارداد ذکر شده است، اعمال شود.
4. هزینه مربوط به برچیدن کارگاه پس از اتمام کامل عملیات و برچیدن کارگاه در نظر گرفته و پرداخت می‌گردد.
5. درصورتی‌که تهیه‌کننده برآورد یا مهندس مشاور قبل از برگزاری مناقصه و تأیید کارفرما درخواست کنند، هزینه‌های مربوط به مهندس مشاور در قسمت‌های خاصی از برآورد قیمت درج نمی‌شود. به‌جای آن، بر اساس ضوابط بخشنامه نظارت، این هزینه‌ها به‌صورت جداگانه و مستقل از برآورد قیمت، به مشاور پرداخت می‌شود.
6. ردیف‌های شماره 421401 تا 421403 در سند مالی قابل پرداخت هستند، اما برای اینکه پرداخت انجام شود، باید پیشرفت فیزیکی عملیات مربوطه صورت گرفته باشد و الزامات پنج ‌گانه ارائه شده در پیوست شماره 5 ضابطه شماره 773 که مربوط به ارزیابی کیفیت و مشخصات فنی عملیات انجام شده است، برآورده شده باشند. در صورت رعایت این شرایط، پرداخت مالی انجام می‌شود.

15. بیمه ماشین آلات ساختمانی و تجهیز کارگاه

بیمه ماشین‌آلات ساختمانی و تجهیز کارگاه یکی از انواع بیمه‌های مهندسی است که برای کاهش ریسک‌های ناشی از خسارت به تجهیزات و تأسیسات مورد استفاده در پروژه‌های ساختمانی طراحی شده است. این بیمه‌نامه به پیمانکاران و کارفرمایان اطمینان می‌دهد که در صورت وقوع حوادث ناگهانی، زیان‌های مالی آنها جبران خواهد شد.

1.15. تعریف و دامنه پوشش بیمه

این بیمه‌نامه شامل پوشش ماشین‌آلات، تجهیزات و تأسیسات مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های ساختمانی، نصب تأسیسات و اجرای عملیات پیمانکاری است. همچنین وسایل نقلیه متعلق به پیمانکار و پیمانکاران دست دوم که در اجرای پروژه‌های ساختمانی مشارکت دارند، تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند.

2.15. پوشش‌های بیمه‌ای

این بیمه طیف گسترده‌ای از خسارات و حوادث احتمالی را پوشش می‌دهد که شامل موارد زیر است:

1.2.15. خسارات فیزیکی

این بخش از بیمه شامل صدمات و خساراتی است که به ماشین‌آلات و تجهیزات در اثر عوامل زیر وارد می‌شود:

• تصادف، برخورد، واژگونی و سقوط ماشین‌آلات
• آتش‌سوزی، انفجار، سرقت و خرابکاری عمدی
• بلایای طبیعی از جمله زلزله، سیل، طوفان، رانش زمین و صاعقه
• خسارات ناشی از حمل‌ونقل، جابه‌جایی و نصب تجهیزات

2.2.15. خسارات ناشی از عملکرد نادرست و خطای انسانی

در برخی موارد، خسارات ناشی از خطای اپراتورها، عدم رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و مشکلات عملیاتی نیز تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرد.

3.2.15. پوشش هزینه‌های اضافی

در صورت وقوع حادثه، هزینه‌های مربوط به تعمیر، جایگزینی یا اجاره ماشین‌آلات جایگزین نیز می‌تواند در بیمه‌نامه گنجانده شود. همچنین هزینه‌های مربوط به پاکسازی و دفع ضایعات ناشی از خسارات نیز تحت پوشش قرار می‌گیرد.

3.15. استثنائات بیمه

همانند سایر بیمه‌ها، بیمه ماشین‌آلات ساختمانی و تجهیز کارگاه دارای استثنائاتی است که شامل موارد زیر می‌شود:

• استهلاک و فرسودگی عادی تجهیزات
• خسارات ناشی از عدم رعایت مقررات ایمنی و استانداردهای فنی
• خسارات عمدی و تقلب از سوی بیمه‌گذار
• خسارات ناشی از جنگ، شورش و عملیات نظامی
• نقص‌های طراحی و عیب‌های فنی ذاتی تجهیزات

4.15. فرآیند دریافت خسارت

برای دریافت خسارت از شرکت بیمه، پیمانکار باید مراحل زیر را انجام دهد:

1. اطلاع‌رسانی فوری: بیمه‌گذار باید در اسرع وقت وقوع حادثه را به شرکت بیمه گزارش دهد.
2. ارائه مدارک: شامل گزارش حادثه، مدارک مالکیت ماشین‌آلات و سایر مستندات مورد نیاز.
3. بازرسی و ارزیابی خسارت: شرکت بیمه کارشناسانی را برای بررسی میزان خسارت و تعیین مبلغ قابل پرداخت اعزام می‌کند.
4. پرداخت خسارت: پس از ارزیابی و تأیید خسارت، مبلغ بیمه ظرف مدت مشخصی به بیمه‌گذار پرداخت خواهد شد.

5.15. مزایای بیمه ماشین‌آلات ساختمانی و تجهیز کارگاه

• کاهش ریسک مالی پیمانکاران و کارفرمایان
• افزایش امنیت و اطمینان در اجرای پروژه‌ها
• پوشش جامع در برابر حوادث غیرمترقبه
• امکان سفارشی‌سازی پوشش‌های بیمه‌ای بر اساس نیاز پروژه

بیمه ماشین‌آلات ساختمانی و تجهیز کارگاه یکی از ابزارهای ضروری برای مدیریت ریسک در پروژه‌های عمرانی است. این بیمه‌نامه با پوشش طیف وسیعی از خطرات، اطمینان و امنیت بیشتری را برای پیمانکاران و کارفرمایان به ارمغان می‌آورد. انتخاب بیمه مناسب با در نظر گرفتن شرایط پروژه و نیازهای بیمه‌گذار، می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش هزینه‌های غیرمنتظره و افزایش بهره‌وری در اجرای پروژه‌های ساختمانی داشته باشد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

هر پروژه ساختمانی منحصربه‌فرد است و تهیه لوازم و مصالح مخصوص پروژه ضروری است. اگر مواردی که در بالا بحث شد در تجهیز کارگاه ساختمانی اتخاذ شود، موقعیت برای کار و ادامه روند پروژه بهتر خواهد بود و از وجود برخی مشکلات در طول پروژه جلوگیری خواهد کرد. جهت آشنایی کامل با ضوابط و قوانبن مربوط به “تجهیزکارگاه” به پکیج “فهرست‌بهای تمامی رشته‌ها” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید