همه چیز در مورد بیمه تمام خطر پیمانکاری (CAR)

مقدمه

بیمه تمام خطر پیمانکاران همان‌طور که از نام آن پیداست کلیه خطراتی را که پروژه را تهدید می‌کند اعم از خطراتی که منشأ آنها طبیعت هستند؛ مانند زلزله، سیل و طوفان و یا خطراتی که منشأ آنها عوامل انسانی هستند از قبیل سرقت، عدم مهارت، خسارت‌های هنگام تمیزکردن و یا تعمیرکردن را بیمه می‌کند به جز مواردی که صراحتاً در بیمه تمام خطر استثنا شده است .
بیمه تمام خطر پیمانکاران خسارت‌های فیزیکی، غیرقابل‌پیش‌بینی و ناگهانی ناشی از حادثه در حین اجرای پروژه‌های عمرانی، ‌ زیربنایی و عملیات ساختمانی انواع سازه از قبیل ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری، ‌برج‌ها، سیلوها، راه‌ها، ‌ راه‌آهن، فرودگاه، ‌ سدها، پروژه‌های آبیاری و زهکشی، تونل‌ها، پل‌ها، لوله‌کشی آب و فاضلاب، ‌ مخازن آب، موج‌شکن‌ها و مانند آن را تحت پوشش قرار می‌دهد.

در این بیمه‌نامه علاوه بر پوشش خسارت‌های وارد بر کارهای ساختمانی، می‌توان خسارت‌های جانی یا مالی وارد بر اشخاص ثالث، برداشت ضایعات و اموال مجاور را نیز بیمه نمود. پوشش این بیمه از زمان شروع عملیات ساختمانی آغاز شده و تا ابتدای دوره تحویل موقت ادامه می‌یابد و در صورت تمایل  بیمه‌گذار دوره تحویل موقت که همان دوره تضمین یا دوره نگهداری است نیز به‌منظور ایفای تعهدات قراردادی تحت پوشش قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است اولین بیمه‌نامه مهندسی در ایران در سال 1342 برای احداث سد لتیان صادر شده است.

1. مدارک لازم برای ارائه نرخ و شرایط در بیمه CAR

1. کپی قرارداد یا موافقت‌نامه
2. کپی جدول زمان‌بندی اجرای پروژه
3. کپی نقشه محل یا مسیر پروژه
4. پرسش‌نامه تکمیل شده با مهر و امضای بیمه‌گذار

2. سرمایه مورد بیمه در بیمه CAR

1. مبلغ قرارداد (مطابق پیمان)
2. مصالح یا اقلام تهیه شده توسط کارفرما (در صورت وجود که در مبلغ پیمان منظور نشده باشد)
3. تعدیل (ازآنجاکه در پروژه‌های در حال احداث با مدت‌زمان چند ساله، ارزش کالا و خدمات در سنوات بعدی اجرای پروژه از ارزش آن در سال اول بیش‌تر بوده؛ ولی مبلغ مورد بیمه در بیمه‌نامه ثابت است، برای اینکه خسارت وارده به ارزش روز پرداخت گردد، در صورت تمایل بیمه‌گذار مبلغی مشخص باتوجه‌به پیش‌بینی افزایش قیمت‌ها، به‌عنوان تعدیل تحت پوشش بیمه‌نامه قرار می‌گیرد)
4. لوازم و تجهیزات ساختمانی (ابزار کار پیمانکاران از قبیل داربست، اتاقک‌های موقت، انواع موتور، پمپ، ژنراتور، دستگاه جوش، کمپرسور و…) بوده که با خود از یک پروژه به پروژه دیگری می‌برند)
5. برداشت ضایعات  (مبلغی که برای پاک‌سازی محل کارگاه پروژه از ضایعات ناشی از خسارت یا تخریب قسمت‌های غیرقابل‌استفاده در صورت تمایل بیمه‌گذار به سرمایه مورد بیمه اضافه می‌شود که معمولاً بین 2 تا درصد مبلغ قرارداد می باشد)
6. اموال مجاور (اموال متعلق یا در اختیار کارفرما و یا سایر پیمانکاران که در مجاورت پروژه قرار داشته و تحت پیمان پروژه مورد بیمه نمی‌باشد؛ ولی ازآنجایی‌که کارفرما احتمال خسارت وارد به آن‌ها را در هنگام اجرای پروژه می‌دهد، می‌تواند آن‌ها را نیز تحت پوشش بیمه قرار دهد)
7. مسئولیت در قبال اشخاص ثالث (میزان حد غرامت جانی و مالی قابل‌پرداخت به اشخاص ثالث به‌غیراز پرسنل کارفرما، مشاوران و پیمانکاران پروژه مورد بیمه که طبق نظر بیمه‌گذار تعیین می‌شود)

3. شرایط عمومی بیمه تمام خطر پیمانکاران

در شرایط عمومی این بیمه موارد متعدد و مهمی تعیین شده است که عبارت‌اند از؛ (شرایط عمومی بیمه‌نامه CAR در پیوست این راهنما موجود است)

1.3. مدت ببمه CAR

مدت بیمه‌نامه مطابق مدت قرارداد بوده و بیمه‌گذار می‌تواند دوره نگهداری (تحویل موقت) را نیز تحت پوشش قرار دهد. (کلوزهای 003 و 004)

1. شروع دوره مسئولیت بیمه‌گر: هم زمان با شروع کار یا پس از آن که اقلام مذکور در جدول مشخصات در محل نصب تخلیه شود (ولو این که تاریخ مقدم دیگری در جدول مشخصات قید شده باشد)
2. پایان دوره مسئولیت بیمه‌گر: به‌محض تحویل کار یا حداکثر چهار هفته بعد از شروع آزمایش‌ها هر کدام زودتر انجام شود. مگر آن که قبلاً به طور کتبی توافق دیگری شده باشد.

• اگر آزمایش و یا بهره‌برداری یا تحویل تنها نسبت به بخشی از تأسیسات یا نسبت به یک یا چند ماشین انجام گیرد، تأمین بیمه‌گر و کلیه مسئولیت‌های مربوط به این بخش از تأسیسات و ماشین یا ماشین‌ها خاتمه می‌پذیرد و نسبت به قسمت‌های دیگر تأسیسات یا ماشین‌های دیگر ادامه می‌یابد.
• نسبت به اشیای دست‌دوم مورد نصب تعهد بیمه‌گر در لحظه شروع آزمایش خاتمه می‌یابد.
• اعتبار بیمه حداکثر در تاریخی که در جدول مشخصات قید شده منقضی می شود و تمدید مدت آن تنها با موافقت قبلی و کتبی بیمه‌گر ممکن می‌باشد.

2.3. پوشش بیمه نامه تمام خطر پیمانکاران

1. سرقت
2. خرابکاری غیر گروهی
3. طوفان، گردباد، تندباد
4. تگرگ، یخ‌زدگی، یخ شناور
5. آتش‌سوزی، انفجار، صاعقه
6. تصادم، سقوط اشیا، واژگونی
7. خسارت‌های وارد به اموال مجاور
8. زلزله، زلزله دریایی، آتشفشان
9. عدم مهارت، اجرا باکیفیت نازل
10. سیل، آب‌گرفتگی، امواج دریا یا آب
11. باران، برف، بهمن، نشت یا نفوذ آب
12. مسئولیت بیمه‌گذار طی دوره نگهداری
13. خسارت‌های ناشی از برداشت ضایعات
14. غفلت، سهل‌انگاری، خطای غیرعمد
15. خسارت‌های وارد به ابزار، لوازم و تجهیزات
16. خسارت‌های هنگام تمیزکردن یا تعمیرکردن
17. خسارت‌های جانی یا مالی وارد به اشخاص ثالث
18. خسارت‌های هنگام بازدیدکردن یا باز و بسته کردن
19. خسارت‌های وارد به سازه ساخته شده یا اقلام نصب شده
20. رانش زمین، نشست زمین، لغزش زمین، ریزش کوه یا صخره
21. اتصال کوتاه، نوسان برق، قطع برق، آب، گاز یا هر سوخت دیگر
22. خسارت‌های ناشی از کاربرد آب یا سایر اقدامات جهت اطفای حریق
23. خسارت‌های وارد به مصالح یا اقلام دپو شده یا انبار شده در محدوده کارگاه پروژه

سایر حوادث به جز آنچه صراحتاً در بیمه‌نامه مستثنی شده است.

3.3. استثنائات بیمه CAR

1-استثنائات عمومی:

بیمه‌گر اتلاف یا آسیب وارده و یا مسئولیت مدنی را که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به علت یا در نتیجه یکی از عوامل زیر ایجاد و یا به سبب آن تشدید گردد جبران نخواهد کرد.

1. جنگ ، هجوم ، عمل دشمن خارجی ، عملیات خصمانه (خواه جنگ اعلام شده یا نشده باشد)، جنگ داخلی؛ یاغیگری،بلوا، انقلاب یا قیام، شورش، اعتصاب کارگران یا تعطیلی کارخانه از طرف کارفرما در مقابله با اعتصاب کارگران، جنبش‌های دسته جمعی، در دست گرفتن قدرت به وسیله قوای نظامی یا از طریق غیر قانونی یا از طرف اشخاصی یا سوء نیت که با نام یا با ارتباط با هرگونه تشکیلات سیاسی انجام گیرد. توطئه ، توقیف، ضبط و مصادره، تخریب یا زیان وارده به اموال بنا به دستور دولت عملی یا قانونی (DE JURE OR DE FACTO) یا هر مقام صلاحیتدار عمومی.
2. واکنش های هسته ای ، تشعشعات اتمی یا آلودگی رادیو اکتیو
3. عمل یا سهل انگاری عمدی بیمه گذار یا نمایندگان وی
4. توقف کار به طور کلی یا جزئی
5. هر سلاح شیمیایی، بیولوژیکی، بیو شیمیایی یا الکترو مغناطیسی
6. بکارگیری یا کارکرد هر نوع کامپیوتر، سیستم کامپیوتری ،برنامه نرم افزار کامپیوتری، ویروس یا فرایند کامپیوتری یا هر نوع سیستم الکترونیکی دیگر با قصد آسیب رساندن

(هرگاه در جریان طرح یا تعقیب دعوای قضایی یا هر گونه دادرسی دیگر بیمه‌گر با استناد بند 1 اعلام دارد که از بین رفتن ، ویرانی، آسیب دیدگی یا مسئولیتی مشمول بیمه نیست اثبات این که چنین مواردی مشمول بیمه‌نامه می باشد به عهده بیمه گذار است)

2-استثنائات ویژه بخش یک:

• 1- در هر حادثه فرانشیز مذکور در جدول مشخصات به عهده بیمه گذار است
• 2- خسارت های غیرمستقیم  از هر قبیل و به هر صورت از جمله جرایم قراردادی ، خسارت های ناشی از تاخیر در انجام کار ، عدم اجرای قرارداد یا از دست دادن آن
• 3- از بین رفتن یا آسیب دیدگی معلول طراحی غلط
• 4- هزینه های تعویض ، تعمیر ، یا اصلاح کار بعلت مصالح معیوب و یا اجرای نادرست کار ، اما استثناء محدود به مصالح معیوب یا اجرای نادرست کار خواهد بود و شامل آسیب یا اتلاف به مواردی که به طور صحیح اجراشده و در نتیجه حوادث ناشی از چنین مصالح معیوب یا اجرای نادرست کار خسارت دیده باشند نخواهد شد
• 5- فرسودگی و پارگی ، خوردگی ، زنگ زدگی ، خرابی بعلت عدم استفاده و یا معلول شرایط عادی جوی
• 6- شکستگی مکانیکی یا الکتریکی و همچنین اختلال در کار تاسیسات و ماشین آلات و تجهیزات کارگاه
• 7- اتلاف یا آسیب وارد به وسایل نقلیه مجاز برای عبور و مرور در جاده های عمومی یا وسایل موتوری آبی یا هوایی .
• 8- از بین رفتن یا آسیب وارد به پرونده ها ، نقشه ها ، صورت حساب ها ، فاکتورها ، پول های رایج ، تمبرها ، اسناد ، برات و سفته ، اسکناس ، اوراق بهادار و چک ها
• 9- اتلاف یا خسارت هایی که در هنگام صورت برداری موجودی کشف می شود .

3-استثنائات ویژه بخش دو:

• 1- در هر حادثه فرانشیز مذکور در جدول مشخصات به عهده بیمه گذار است
• 2- خسارت های غیرمستقیم  از هر قبیل و به هر صورت از جمله جرایم قراردادی ، خسارت های ناشی از تاخیر در انجام کار ، عدم اجرای قرارداد یا از دست دادن آن
• 3- هزینه های مربوط به انجام یا تجدید یا جبران یا تعمیر یا تعویض هر آنچه که در بخش یک بیمه شده یا قابل بیمه شدن بوده است .
• 4- خسارت وارد به اموال یا زمین یا ساختمان در نتیجه تکان خوردن یا جایجا کردن یا تضعیف تکیه گاه و همچنین خسارت های وارد به اموال یا صدمات جسمانی به اشخاص که به وسیله یا در نتیجه هر یک از این حوادث  وارد آمده باشد (مگر این که از طریق الحاقی توافق خاصی به عمل آمده باشد)
• 5- مسئولیت های ناشی از :
• الف- صدمات جسمانی یا بیماری کارمندان یا کارگران پیمانکاران یا پیمانکاران یا صاحب‌کار یا هر مؤسسه دیگری که در انجام تمام یا بخشی از طرح بیمه شده در بخش یک دخالت دارد و همچنین اعضای خانواده آنان
• ب- زیان یا آسیب وارد به اموال متعلق یا در اختیار یا در امانت یا در مراقبت پیمانکار یا پیمانکاران یا صاحب‌کار یا هر مؤسسه دیگر مربوط به اجرای طرح که تمام یا قسمتی از آن در بخش یک بیمه‌نامه  بیمه شده یا هر یک از کارمندان و کارگران مؤسسات و اشخاص مذکور
• پ- حوادث ناشی از وسایل نقلیه مجاز به عبور و مرور در جاده‌های عمومی یا وسایل موتوری آبی یا هوایی
• ت- هر گونه موافقت بیمه‌گذار برای پرداخت هر مبلغی به‌عنوان غرامت یا به هر عنوان دیگر مگر آن که بدون چنین موافقتی نیز مسئولیت و میزان آن محرز باشد.

4. نکات مهم در بیمه تمام خطر پیمانکاران

1. درصورتی که پیمانکار بخواهد بخشی از مبلغ یا بخشی از مدت پیمان را بیمه کند باید نامه تأیید و تعیین کارفرما را داشته باشد.
2. در صورت درخواست پیمانکار و با تأیید کارفرما در مواقع مشخص نبودن زمان شروع پروژه، دوره پیش انبارداری یا تجهیز کارگاه را می‌توان به‌تنهایی بیمه نمود.
3. در صورت درخواست پیمانکار و با گرفتن حق بیمه اضافی می‌توان پوشش بیمه‌های دوره نگهداری را نیز تمام خطر نمود.
4. پس از تعیین قطعی میزان خسارت واقعی مواضع خسارت‌دیده توسط بیمه‌گر، بیمه‌گذار موظف است نسبت به اخذ پوشش مجدد این مواضع به میزان مبلغ تعیین شده اقدام نماید، در غیر این صورت خسارت مجدد به مواضع آسیب‌دیده قابل‌پرداخت نخواهد بود.
5. اگر پروژه به هر دلیل متوقف گردد ازآنجایی‌که توفق کار جزء استثنائات بیمه‌نامه است پوشش بیمه‌ای به طور خودکار متوقف خواهد شد، در این حالت در صورت تمایل بیمه‌گذار به پوشش بیمه‌ای خطرات موردنظر در زمان توقف (Silent Risks) که با نظر خود بیمه‌گذار تعیین می‌گردد (Named Perils) با صدور الحاقی توقف و اخذ حق بیمه اضافی، پروژه تا مدت معینی تحت پوشش بیمه‌ای زمان توقف خواهد بود و پس از آن با صدور الحاقی دیگری مجدداً ادامه پوشش بیمه‌ای تمام خطر برقرار خواهد شد. بدیهی است که در الحاقی دوم باید تاریخ‌های انقضای پوشش دوره احداث و مدت دوره نگهداری به میزان زمان توقف پروژه جابه‌جا گردد.
6. مسئولیت بیمه‌گر به‌محض تحویل کار به کارفرما یا شروع بهره‌برداری از موضوع مورد بیمه (برای قسمت‌های تحویل داده شده یا به بهره‌برداری رسیده) به اتمام خواهد رسید.
7. افزایش مقادیر کار، تغییرات در طرح و کارهای جدید تا حداکثر 25 % مبلغ قرارداد قابل‌بیمه‌شدن است مشروط بر آنکه بیمه‌گذار مبلغ آن را به مبلغ قرارداد مندرج در بخش یک اضافه نماید.

5. فرانشیز بیمه تمام خطر پیمانکاران CAR

1. حوادث طبیعی 10 % هر خسارت حداقل ………. ریال در هر حادثه
2. سایر حوادث 10 % هر خسارت حداقل ………. ریال در هر حادثه
3. دوره آزمایش 20 ٪ هر خسارت حداقل ………. ریال در هر حادثه
4. دوره نگهداری 10 ٪ هر خسارت حداقل ………. ریال در هر حادثه
5. ثالث مالی 15 % هر خسارت حداقل ………. ریال در هر حادثه

6. کلوز‌های بیمه تمام خطر پیمانکاران 

در بیمه‌های مهندسی مجموعه‌ای از پوشش‌ها، شرط‌ها و محدودیت‌ها وجود دارد که تحت عنوان کلوز ارائه می‌گردد این کلوزها گاهی به‌صورت اجباری و گاهی به‌صورت اختیاری به همراه بیمه‌نامه عرضه می‌گردد. به‌طورکلی کلوزها از نظر تأثیر و عملکرد به چهار گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1- کلوزهایی که باعث بیشتر شدن تعهدات شرکت بیمه می‌شوند و باعث افزایش حق بیمه میشوند مانند کلوز های:

• 001 : پوشش اعتصاب، شورش و اغتشاش (SRCC)
• 002 : پوشش مسئولیت متقابل
• 003 : پوشش دوره نگهداری ساده

2- کلوز هایی که باعث کمتر شدن تعهدات شرکت بیمه میشوند و باعث کاهش حق بیمه میشوند مانند کلوزهای:

• 009 :استثناء زلزله
• 010:استثناء سیل و طغیان آب
• 012:استثناء طوفان و باد

3- کلوز هایی که به منظور مدیریت ریسک محدودیت‌ها و قید و بندهایی را در اجرای پروژه اعمال می‌کنند بنابراین افزایش حدود تعیین شده در این کلوزها یا حذف این کلوزها موجب افزایش حق بیمه خواهد شد:

• 005 :حد انحراف از جدول زمان بندی
• 109:حد دپوی مصالح پای کار
• 217:حد کانال روباز

4- کلوزهایی که شرط‌هایی را برای بیمه گذار تعیین میکند و بیمه گذار ملزم به اجرای شروط تعیین شده خواهد بود و برداشتن این شروط که با حذف کلوز مربوطه از بیمه‌نامه همراه خواهد بود باعث افزایش حق بیمه خواهد شد:

• 008: رعایت آیین نامه مقاوم سازی در برابر زلزله
• 107: الزام مربوط به کمپ ها و انبارها
• 206: شرایط ویژه مربوط به تجهیزات اطفای حریق

7. بیمه تمام خطر نصب

بیمه تمام خطر نصب ویژه پروژه‌های تاسیساتی است که وسایل و تجهیزات در حال نصب و با ارزش بالایی دارند. این بیمه مناسب کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، خط‌های انتقال نیرو، پتروشیمی، سیستم‌های مخابراتی، اسکله‌های نفتی و بسیاری دیگر از موارد می‌شود. مدت بیمه تمام خطر نصب در بیمه‌نامه مشخص می‌شود و شرکت بیمه می‌تواند علاوه بر دوره نصب، دوره راه‌اندازی آزمایشی و همچنین دوره نگهداری یا تحویل موقت را هم زیر پوشش بیمه قرار دهد. پوشش‌های بیمه تمام خطر نصب هم شبیه مواردی است که برای بیمه تمام خطر پیمانکاران به آنها اشاره شد.

جمع‌بندی ونتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با ضوابط و قوانبن مربوط به “انواع آزمایشات در پروژه‌های عمرانی” و دانلود “راهنمای کاربرد بیمه‌های مهندسی و مسوولیت مدنی کارفرما در مقابل کارکنان (نشریه 767) | صادره سال 1398” به پکیج “قانون بیمه” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید