مقدمه
تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری یکی از اقدامات بسیار مهمی است که کارفرمایان و پیمانکاران در هنگام متوقف شدن یا اختلاف قرارداد پیمانکاری انجام می‌دهند. هدف اصلی این کار حفظ مقدار کارهای انجام شده در یک پروژه مدنظر توسط پیمانکار و کارفرما می‌باشد. اگر بخواهیم این بحث تخصصی را به شکل کاربردی و ویژه برای شما عزیزان شرح دهیم، لازم است که در ابتدا تعریف جزئی‌تری از اصل این امر را شرح دهیم. پیش نیاز این کار این است که شما را با تامین دلیل آشنا نماییم؛ در حقیقت تامین دلیل به معنی حفظ دلایل مربوطه برای پیشگیری از امحا شدن و یا ایجاد تغییر در شرایط کنونی موضوع تامین دلیل می‌باشد.
به عنوان مثال فرض کنید که شخصی به ملک شما تجاوز کرده است و شما برای اثبات این مسئله نیاز به ارائه دلایلی دارید تا از این موضوع جلوگیری کنید؛ در این حالت برای اینکه شما بتوانید دلایل را حفظ نمایید، در مرحله اول می‌بایست درخواست تامین دلیل کنید در غیر این صورت اگر فرد متجاوز از شکایت شما مطلع شود و وضعیت ملک شما را به حالت سابق اعاده کند متاسفانه شما دیگر هیچ‌گونه دلیلی برای اثبات موضوع شکایت به دادگاه ندارید. تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری نیز چنین روندی دارد و کارفرما و پیمانکار برای پیشگیری از امضا شدن دلایل اقدام به این کار می‌نمایند. در ادامه به شکل تخصصی‌تری این مسئله را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم:
• تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری
همانطور که اشاره شد تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری یکی از مهمترین و اصلی‌ترین اقدامات در پروسه دعاوی شرایط عمومی پیمان به شمار می‌رود. در حقیقت می توان گفت که پایه و اساس شمار بسیار زیادی از محاسباتی است که در دعوای اصلی دادگاه مطرح می‌شوند. جهت جلوگیری از ضایع شدن حقوق موکل می‌بایست این کار حتماً توسط وکیل با تجربه و متخصص در پرونده‌های پیمانکاری انجام شود.
اگر بخواهیم یک تعریف عامیانه‌تری را از تامین‌دلیل در قراردادهای پیمانکاری ارائه دهیم باید بگوییم که کارفرما یا پیمانکار در میانه‌های راه ممکن است دچار اختلاف شوند؛ در این حالت برای اینکه از ورود هرگونه ضرر و زیان به پروژه جلوگیری به عمل آید می‌بایست طرفین از میزان کار انجام شده در طول پروژه آگاه باشند. فراموش نکنید که امکان دارد اختلاف بین طرفین حل نشود و منجر به خاتمه قرارداد گردد لذا برای مشخص شدن میزان کارکرد و صورت‌برداری اقدام به درخواست تامین دلیل می‌نمایند.
• ماده ۱۴۹ آیین دادرسی مدنی چه چیزی را عنوان می‌کند؟
تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری در آیین دادرسی مدنی نیز بیان شده است و شرح آن به صورت زیر است: گاهی اوقات که اشخاص ذی نفع احتمال بدهند که در آینده استفاده از مدارک و دلایل دعوای آنها مانند تحقیق محلی، استعلام نظر دفاتر تجاری یا کارشناسان، استفاده از قرائن و… معتذر خواهد شد می‌توانند درخواست تامین آنها را از دادگاه بنمایند. البته فراموش نکنید که منظور از تامین در این مورد تنها صورت‌برداری و ملاحظه از این گونه دلایل می‌باشد.
• تامین‌دلیل را از کجا باید درخواست کرد؟
درخواست این تامین دلیل نیز مانند تمامی تامین‌دلیل‌ها می‌بایست از شورای حل اختلاف محل پروژه درخواست شود. فراموش نکنید که این مسئله هیچ‌گونه ارتباطی با محل انعقاد قرارداد و یا محل اقامت طرفین دارد. لذا اگر کارفرما یا پیمانکار اختلافی داشته باشند که در صلاحیت دادگاه باشد اما برای اختلاف پیش آمده نیازمند تامین دلیل باشند، در این حالت اصل اختلاف که در صلاحیت دادگاه است باعث نمی‌شود که به تبع آن تامین دلیل نیز در دادگاه مطرح گردد، بلکه می‌بایست شورای حل اختلاف تامین دلیل را مورد رسیدگی و بررسی قرار دهد.
• مدارک مورد نیاز برای تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری چیست؟
1. بیان کردن موضوعی که طرفین خواستار تامین دلیل در آن مسئله هستند به شکل کاملاً واضح
2. مشخصات کامل طرف مقابل که می‌تواند شخص یا شرکت باشد
3. آماده‌سازی متن درخواست تامین‌دلیل
4. مدارک شناسایی کارفرما یا پیمانکار (در حالتی که هرکدام از طرفین به جای شخص، شرکت باشند می‌بایست مدارک شرکت ارائه می‌گردد)
5. قرارداد پیمانکاری
همانطور که در قسمت‌های قبلی این مطلب اشاره شد تامین دلیل و قراردادهای پیمانکاری می‌توانند از سوی پیمانکار و یا کارفرما باشد. این تامین دلیل از سوی کارفرما هنگامی محقق می‌گردد که منشا اختلاف و دعوای پیمانکار و کارفرما مربوط به کم‌کاری یا تقصیر پیمانکار باشد؛ در این حالت کارفرما برای اینکه قرارداد منعقد شده را خاتمه دهد نیاز دارد تا از میزان کاری که پیمانکار تا به آن لحظه انجام داده است آگاه باشد از این رو ضرورت تامین‌دلیل پدیدار می‌گردد.
• تامین‌دلیل از سوی کارفرما چگونه صورت می‌گیرد؟
اگر تامین‌دلیل در قراردادهای پیمانکاری از طرف کارفرما انجام شود نحوه کار به این صورت خواهد بود که کارفرما پس از مراجعه به شورای حل اختلاف محل پروژه دادخواست خود را مطرح می‌کند و از سوی شورای حل اختلاف مدنظر خواستار انجام تامین دلیل می‌شود. در مقابل، شورای حل اختلاف نیز کارشناس متخصصی را برای انجام کارشناسی‌های مربوطه تعیین می‌کند که در ادامه کارشناس به محل پروژه مراجعه کرده و از اقدامات انجام شده گزارشی را تهیه و تولید می‌نمایند.
بیان مجدد این نکته در خصوص تامین‌دلیل در قراردادهای پیمانکاری ضروری است که بدانید به موجب قانون تامین دلیل صرفاً در صلاحیت شورای حل اختلاف صورت می‌گیرد و متقاضی به هیچ وجه نمی‌تواند برای انجام این کار به دادگاه مراجعه نماید. تامین دلیل مانند سایر اقدامات حقوقی نیازمند مستند قانونی است که توسط قانون‌گذار در نظر گرفته شده باشد. قراردادهای پیمانکاری امروزه از جمله مرسوم‌ترین قراردادها برای انجام ساخت و سازهای در حال انجام و پروژه‌های سطح کشور هستند. به همین خاطر لازم است که مردم با اطلاعات کامل این قراردادهای پیمانکاری را تنظیم نمایند.
• تامین‌دلیل از طرف کارفرما چه اهمیتی دارد؟
می‌توان گفت که تامین‌دلیل در قراردادهای پیمانکاری یکی از مهمترین اقداماتی است که کارفرما می‌بایست پس از بروز دعوا و اختلاف بین پیمان کار و کارفرما آن را انجام دهد. اهمیت این مسئله زمانی آشکار خواهد شد که بدانید کارفرما همیشه در جریان جزئیات کارهای انجام شده نیست و در صورت بروز دعوا بین طرفین ممکن است اقدام به هرگونه عمل غیرقابل پیش‌بینی کنند که بهتر است کارفرما با تامین‌دلیل در چنین شرایطی میزان کارهای انجام شده را مشخص کرده و به بهترین نحو ممکن خود را برای اختلافات احتمالی در آینده آماده کند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
همه ما می‌دانیم که سازماندهی و جمع‌آوری مدارک، مستندات و دلایل لازم از پیش‌نیازهای طرح دعوا برای اثبات ادعا به شمار می‌روند. تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری در حقیقت برای صورت‌برداری از وضعیت یک پروژه صورت می گیرد و برای طرح دعوای یکی از راه‌های مستندسازی هم می‌باشد. قبل از آن که به طرح دعوا نزد مراجعی مانند دادگاه اقدام کنید لازم است تا وضعیت خود را از هر جهت مورد بررسی قرار دهید. تامین دلیل یکی از روش‌های جمع آوری دلیل و مدرک به شمار می رود که می تواند کمک شایانی به متقاضی کند.
عالی بود