بررسی انواع ترک در ساختمان‌ها

مقدمه

وجود ترک ساختمان یک زنگ خطر است. در واقع ایجاد ترک در ساختمان یک امر مطلوب نیست و حس ناخوشایندی را به همراه دارد. البته باید گفت که حالت و چگونگی این ترک‌ها با یکدیگر متفاوت بوده و بعضی از آنها می‌توانند خسارات جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشند. ازاین‌رو مهم است تا با انواع ترک در ساختمان آشنایی داشته باشیم. به همین مناسبت در این نوشته از ترک ساختمان و همچنین روش‌های ترمیم آن بیشتر خواهیم گفت. همراه ما بمانید.

1. تقسیم‌بندی انواع ترک در ساختمان

انواع ترک و عوامل ترک‌خوردگی در ساختمان کدام است؟  در این بخش و قبل از معرفی انواع روش‌های ترمیم ترک به عوامل ایجاد آن در ساختمان خواهیم پرداخت.

1.1. ترک‌های ساختمانی به لحاظ ساختار

ترک‌های ساختمان از لحاظ ساختار به دودسته ترک‌های سازه‌ای و ترک‌های غیرسازه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند.

ترک‌های سازه‌ای چیست؟

ترک‌های سازه‌ای به ترک‌هایی گفته می‌شود که به دلیل  ضعف در طراحی و اجرا به وجود آمده و می‌توانند ایمنی ساختمان را به مخاطره به اندازند. نمونه‌هایی از ترک‌های سازه‌ای عبارت‌اند از ترک‌های به وجود آمده در تیر، ستون، دال‌ها و فونداسیون ساختمان. ترک‌های با عمق بیش از ۱ الی ۱.۵ سانتی‌متر و با عرض بیش از ۱.۵ سانتی‌متر را ترک سازه‌ای می‌نامند. این ترک‌ها بسیار آسیب‌زا هستند و حتماً بایستی جدی گرفته شوند و به‌سرعت ترمیم گردند. کمااینکه عدم توجه به آنها می‌تواند ریزش ساختمان را در پی داشته باشد. گفتنی است که وقوع این ترک‌ها در تیرها، ستون‌ها و فونداسیون ساختمان به‌شدت خطرناک است.

علت ایجاد ترک سازه‌ای کدام است؟

ضعف در طراحی و اجرای ساختمان مهم‌ترین عامل ایجاد ترک سازه‌ای است. دیگر علل ایجاد ترک‌های سازه‌ای عبارت‌اند از:

• تورم خاک که می‌تواند ترک‌هایی را در جهت‌های عمودی، پلکانی و مورب ایجاد کند.

• ضعف در اجرای باکیفیت مصالح ساختمانی ترک‌هایی را در جهت‌های افقی و به‌صورت مورب ایجاد خواهد کرد.

• وقوع زلزله یا سایر حوادث و مخاطرات طبیعی می‌توانند به مهم‌ترین عامل ایجاد ترک ساختمان تبدیل شوند. این ترک‌ها معمولاً به‌صورت ضربدری هستند. البته در مواقع وقوع زلزله‌های خفیف این ترک‌ها بیشتر هم‌راستای تیر خواهند بود.

• بی‌کیفیت بودن مصالح ساختمانی و ضعف در این مورد ترک‌هایی را در ساختمان و مخصوصاً ستون‌های آن به وجود می‌آورد که این ترک‌ها بیشتر عمودی هستند.

• عوامل خورندهٔ محیطی نیز می‌توانند عامل ایجاد ترک ساختمان باشند. این ترک‌ها عمدتاً در جهت‌های عمودی و افقی هستند.

ترک‌های غیرسازه‌ای چیست؟

همهٔ ترک‌های ساختمانی سازه‌ای نیستند و بعضی از آنها عوامل دیگری دارند. ترک‌های غیرسازه‌ای به ترک‌هایی اطلاق می‌گردند که به دلیل افزایش بارهای وارده بر اجزا ساختمان، تغییر میزان رطوبت، تغییر مقدار دما، یخ‌بندان و … به وجود آمده‌اند. ترک‌های ایجاد شده در دیوارها، جان‌پناه و… به دلیل عوامل ایجاد شده  از نمونه‌های ترک‌های غیرسازه‌ای هستند.

علت ایجاد ترک غیرسازه‌ای کدام است؟

• یخ‌بندان می‌تواند ایجاد ترک ساختمان را در پی داشته باشد. چنین ترک‌هایی معمولاً در جهت مورب ایجاد می‌شوند.

• وجود نم و رطوبت علی‌الخصوص در فصل‌های پر باران و پر برف می‌تواند به عاملی برای ایجاد ترک تبدیل شود. این نوع ترک‌ها از نوع غیرسازه‌ای هستند.

• نشست ساختمان یک دلیل مهم دیگر است. گفتنی است زمانی که خانه‌ای ساخته می‌شود و در طی فرایند خشک‌شدن مصالح، ممکن است نشست کمی ایجاد گردد. در چنین شرایطی ممکن است ترک‌هایی بر روی دیوار نمایان شوند.

• گچ‌کاری نامناسب عامل مهم دیگری است که می‌تواند به ایجاد ترک بر روی دیوار منتهی گردد.

2.1. ترک زنده و مرده چیست؟

تقسیم‌بندی ترک‌ها به انواع مرده و زنده یکی دیگر از انواع تقسیم‌بندی‌های ترک‌خوردگی در ساختمان است که در ادامه به هرکدام اشاره خواهیم کرد.

فرض را بر این می‌گذاریم که ترکی بر روی دیوار ایجاد شده است. چنانچه ضخامت این ترک به‌مرور بیشتر گردد بر روی آن نام ترک زنده را خواهیم گذاشت. در مواجهه با چنین ترک‌هایی لازم است تا در ابتدا جلوی رشد آنها را بگیریم و پس از آن اقدامات ترمیمی را به انجام برسانیم. چرا که ترک‌های زنده ممکن است خطرناک باشند. ازاین‌رو نیاز است تا با انجام بعضی از اقدامات پیش از هر چیز از بزرگ‌تر شدن و یا بازتر شدن آنها جلوگیری نماییم. لازم به ذکر است که وجود چنین ترک‌هایی بر روی دیوارهای حمال یا باربر به‌مراتب خطرناک‌تر از سایر دیوارها است. در مقابل ترک‌های مرده بر خلاف ترک‌های زنده درحال‌رشد نیستند و احتمال باز شدن آنها به‌مراتب کمتر است.

3.1. ترک‌های ساختمانی به لحاظ جهت

ترک‌های ساختمان از لحاظ جهت شامل سه حالت عمودی، افقی و مورب هستند.

ترک‌های عمودی چیست؟

ترک‌های عمودی سازه‌ای بوده و اگر عمق و عرضشان زیاد باشد از اهمیت زیادی برخوردارند. این ترک‌ها معمولاً به علل زیر به وجود می‌آیند:

• عدم وجود و یا کمبود شناژ قائم و وجود فاصله زیاد بین شناژها

• حرکت پی زیر دیوار

• اجرای غلط هشت‌گیر در تقاطع دیوارها

ترک‌های افقی چیست؟

از دلایل ایجاد ترک‌های افقی و در طول دیوار می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• به دلیل اجرای دومرحله‌ای دیوار، ناپیوستگی در محل اتصال دو مرحله به دلیل نشست گردوغبار خاک ایجاد می‌شود که اگر بنا محل اتصال را تمیز نکند ترک افقی ایجاد می‌شود.

• اگر دیوار در یک مرحله ایجاد شود، دیوار کمانش کرده و در اصطلاح شکم می‌دهد که از علل ایجاد ترک افقی است.

ترک‌های مورب چیست؟

ترک‌های با زاویه ۴۵ درجه نسبت به راستای افقی، مورب هستند که اغلب در اثر نشست دیوار ایجاد شده و نشانه شکسته‌شدن دیوار است. این نوع از ترک‌ها بسیار خطرناک ‌است.

4.1. ترک‌های ساختمانی به لحاظ عرض ترک

ترک‌های به وجود آمده در ساختمان دارای عرض متفاوتی بوده شامل ترک‌های به نازکی تارک مو که با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده نبوده تا ترک‌های عمیق. براین‌اساس انواع ترک عبارت‌اند از:

ترک‌های نازک چیست؟

ترک‌های با عرض کمتر از یک میلیمتر را ترک‌های نازک گویند.

ترک‌های متوسط چیست؟

ترک‌های به عرض یک تا دو میلیمتر را ترک‌های متوسط گویند.

ترک‌های ضخیم چیست؟

ترک‌های به عرض بیش از دو میلیمتر را ترک‌های ضخیم گویند.

2. ترک‌خوردن سقف تیرچه‌بلوک و دلایل آن

سقف تیرچه‌بلوک از نوع سقف‌های بتنی است که با استفاده از بلوک‌های توخالی و سبک از جنس بتن و سفال ساخته می‌شود. این سقف‌ها بنا به دلایلی از جمله سست‌شدن یا افت فونداسیون، نفوذ نمک و سولفات به بتن، طراحی ضعیف سازه، بروز آتش‌سوزی، استفاده از مصالح بی‌کیفیت و… ممکن است دچار ترک شوند. به‌منظور پیشگیری نسبت به وقوع ترک و یا ترمیم ترک‌های ایجاد شده بر روی سقف می‌توانید از مشورت کارشناسان مقاوم‌سازی سازه بهره ببرید.

3. دیوارها به چه علت ترک می‌خورند؟

با شناخت منشأ ترک دیوار می‌توان به شیوهٔ بهتری آن را رفع‌ورجوع نمود و همچنین هزینه‌های مربوط به انجام این کار را بهتر ارزیابی کرد. در ادامه مهم‌ترین دلایل ترک دیوار را عنوان می‌کنیم:

• طراحی ضعیف و اجرای غیراصولی ساختمان

یک ساختمان خوب و استاندارد به طراحی خوب و استاندارد و همچنین به مصالح خوب و استاندارد نیاز دارد. خطا و اشتباه و یا بی‌توجهی به این الزامات مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت که ایجاد ترک بر روی دیوار از مهم‌ترین مشکلات است.

• نشست ساختمان

اگر خاک منطقه‌ای که ساختمان در آن بنا می‌شود دچار ضعف باربری باشد و از قدرت کافی برخوردار نباشد سازه به‌راحتی ممکن است دچار نشست گردد. در سوی دیگر خاک‌برداری و گودبرداری غیراصولی نیز از دیگر عواملی هستند که می‌توانند نشست ساختمان و در پی آن ترک دیوار را به همراه داشته باشند.

• احداث بنا بر روی خاک نرم

نرم بودن خاک، و وجود رطوبت در خاک از جمله عواملی هستند که باعث می‌شوند تا خاک دچار کاهش حجم شود. احداث بنا بر روی خاک نرم تبعاتی به همراه دارد که ترک دیوار یکی از مهم‌ترین آنها است.

• درختان

چنانچه گیاه و درختی در اطراف بنا باشد و ریشه مزاحمی نیز داشته باشد می‌تواند برای سازه خطرناک تلقی شود. وجود این ریشه‌های مزاحم ممکن است به ایجاد ترک بر روی دیوار منتهی گردد.

4. علت ترک‌خوردن گچ‌کاری سقف ساختمان چیست؟

این ترک‌ها بر اساس جهت، طولی، عمودی و یا مایل هستند. وقوع هر کدام از آنها علت‌ها و دلایل خاص خودش را دارا است. همچنین این ترک‌ها می‌توانند زنده و یا مرده باشند. در ادامه از علت ایجاد ترک در گچ‌کاری سقف بیشتر خواهیم گفت:

• اگر نسبت آب در ملات گچ زیاد باشد می‌تواند باعث ایجاد ترک شود

ساخت ملات شرایط خاص خودش را دارد. بااین‌حال چنانچه قصد ساخت ملات را داشته باشیم بایستی این کار را در نهایت دقت به انجام برسانیم. در طرفی امکان دارد که گچ‌کار به‌خاطر سرعت عمل، نسبت آب را بیشتر در نظر بگیرد و ملات را رقیق بکند. در چنین شرایطی پس از خشک‌شدن حجم گچ کاهش پیدا می‌کند و همین به عاملی برای ایجاد ترک در گچ‌کاری سقف ساختمان تبدیل می‌شود.

• ضخامت زیاد گچ

اگر ضخامت گچ بیشتر از ۶ سانتی‌متر باشد لازم است تا اجرای آن را در دولایه و طی دو مرحله انجام داد. چرا که اگر گچ ضخیم را به‌صورت یک‌لایه بکشید بخش بیرونی زودتر خشک خواهد شد. ازاین‌رو بخش‌های داخلی برای خشک‌شدن به ایجاد ترک نیاز خواهند داشت تا رطوبت موجود در لایه درونی از بین برود.

• گچ‌کاری در شرایطی که هوا بسیار سرد است

اگر در شرایطی که هوا خیلی سرد است و دمای هوا منفی است اقدام به گچ‌کاری نمایید بعد از کشیدن ملات رطوبت و آب موجود در آن یخ خواهد بست. این اتفاق باعث می‌شود تا فعل و انفعالاتی که باید رخ دهند ایجاد نشوند. ازاین‌رو پس از خشک‌شدن رطوبت، گچ فاسد شده و ترک‌های مختلفی در آن ایجاد خواهند شد. گفتنی است که اگر قصد دارید در روزهای سرد زمستان این کار را انجام دهید لازم است تا با کمک وسایل گرمایشی دمای محیط را افزایش دهید تا گچ بتواند در شرایط مناسب‌تری رطوبت درون خودش را از دست بدهد.

• نشست ساختمان

چنانچه نشست ساختمان از حدی فراتر برود و طول ناحیه‌ای که گچ‌کاری شده است نیز زیاد باشد این عامل می‌تواند ایجاد ترک در سقف ساختمان گچی را به همراه داشته باشد. گفتنی است که این مورد بیشتر در ساختمان‌های قدیمی رخ می‌دهد.

• عدم اجرای چفت در لبه‌ها

این مورد را متأسفانه بعضی از گچ‌کاران رعایت نمی‌کنند. اجرای چفت ضروری است و باید قبل از خشک‌شدن کامل گچ به انجام برسد. در این مرحله لازم است تا محل اتصال دیوار به سقف به‌خوبی جفت شود. اجرای درست این مهم باعث می‌شود تا گچ در اثر سرما و گرما فضای کافی برای انقباض و انبساط را داشته باشد. در غیر این صورت تنش در محل لبه‌ها ایجاد شده و ترک‌های بزرگی در سقف پدیدار می‌شوند.

• استفاده از گچ مرده

پس از تهیه ملات گچ تنها یک ساعت زمان خواهید داشت تا از آن استفاده کنید. در غیر این صورت گچ به حالت مرده درمی‌آید و خاصیت خودش را از دست می‌دهد. کمااینکه استفاده از گچ مرده باعث می‌شود تا برجستگی‌های ریز و درشتی به وجود آیند و ترک‌هایی حاصل شوند.

5. دلایل ترک‌خوردگی در ساختمان نوساز کدام است؟

احتمالاً برایتان پیش‌آمده که در یک ساختمان نوساز ساکن شده باشید و پس از گذشت مدت کوتاهی ترک‌هایی را بر روی دیوار ساختمان مشاهده نمایید. باید گفت که در بسیاری از مواقع این ترک‌ها کوچک و بی‌خطر هستند و جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. اما چنانچه ترک‌ها عمیق و در حال پیشروی باشند بایستی نگران شد و در پی رفع مشکل برآمد. در ادامه مهم‌ترین دلایل ترک ساختمان نوساز را عنوان می‌کنیم:

• وجود نم و رطوبت

معمولاً در فصل‌های مرطوب و پر بارش شاهد وقوع چنین ترک‌هایی بر روی دیوار خواهیم بود. گفتنی است که چنانچه ترکی را بر روی دیوار و یا سقف مشاهده کردید که اطراف آن کمی زردرنگ شده بود مطمئن باشید که این ترک حاصل رطوبت و نم است. در سوی دیگر ترکیدگی و یا نشتی لوله در دیوار و یا سقف نیز عامل مهم دیگری است که می‌تواند ایجاد ترک ساختمان را به همراه داشته باشد. گفتنی است که ایجاد ترک به دلیل وجود نم و رطوبت در دستهٔ مشکلات غیرسازه‌ای قرار می‌گیرد و به‌راحتی می‌توان آن را رفع نمود.

• نشست ساختمان

نشست ساختمان مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند در ساختمان‌های نوساز باعث ایجاد ترک شود. در صورت وقوع ترک به دلیل نشست ساختمان لازم است تا اقداماتی را به‌منظور جلوگیری انجام دهید.

• گچ‌کاری نامناسب و غلط

چنانچه گچ‌کاری به‌درستی به انجام نرسد وقوع ترک ساختمان ممکن است. این عامل زیرمجموعه‌های متعددی دارد. به‌عنوان‌مثال چنانچه ملات تهیه شده خیلی رقیق باشد پس از خشک‌شدن شاهد ترک‌هایی بر روی سقف و بر روی دیوار خواهیم بود.

• مقاومت کم در برابر زلزله

همه چیز به طراحی سازه و اجرای درست مربوط است. اگر طراحی سازه به‌درستی انجام نشود در صورت وقوع یک زلزله شاهد ترک‌های ریزودرشت بر روی دیوار و سقف خواهیم بود. متأسفانه در ساختمان‌هایی که با بودجه کم و محدود ساخته می‌شوند و دستورالعمل‌های لازم توسط کارفرما در حین ساخت ارائه نمی‌گردند وقوع چنین مشکلاتی حتمی است. گفتنی است که اگر چنین مشکلی رخ بدهد و ترک‌هایی ایجاد شوند خیلی سریع باید اقدامات لازم برای مقاوم‌سازی سازه به انجام برسند. چون چنین مشکلی از نوع ترک‌های سازه‌ای است و می‌تواند خطرآفرین تلقی شود.

6. چگونه تغییرات ترک در ساختمان را پایش کنیم؟

بررسی ترک و مشخص‌کردن میزان تغییرات در عرض ترک، به‌منظور شناخت نوع و عامل ایجاد ترک و در ادامه انتخاب راهکار مناسب ترمیم آن از اهمیت بالایی برخوردار است. ابزارها و روش‌های مختلفی جهت پایش ترک ایجاد شده در ساختمان‌ها وجود دارند که عبارت‌اند از:

• استفاده از خط کش فلزی

• استفاده از میکروسکوپ

• سیستم Plastic Tell Tale

• روش Glass Tell Tale

• پایش ترک با استفاده از پیچ برنجی و کولیس

7. انواع روش‌های ترمیم ترک‌ در ساختمان کدام است؟

1.7. دوخت ترک (Crack Stitching)

روش دوخت ترک یک روش ترمیم دائم  جهت ترمیم سازه‌ای المان‌های ترک‌خورده است. در روش دوخت ترک با حفر شیارهای متقاطع بر مسیر ترک و نصب گیره‌های دوخت در جهت مناسب نسبت به مسیر ترک به‌وسیله چسب اپوکسی، المان ترک‌خورده تعمیر می‌گردد.

2.7. ترمیم ترک با استفاده از کامپوزیت FRP

یکی دیگر از روش‌های ترمیم ترک و مقاوم‌سازی  در ساختمان استفاده از روش مقاوم‌سازی با الیاف FRP  است. در این روش پس از ترمیم موضعی سطح ترک‌خورده، نوارهایی از جنس الیاف کربن با استفاده از رزین اپوکسی مطابق شکل نشان‌داده‌شده در زیر بر روی سطح آسیب‌دیده چسبانده می‌شود.

3.7. ترمیم ترک با استفاده از کامپوزیت FRCM

یکی دیگر از روش‌های ترمیم ترک و مقاوم‌سازی  در ساختمان استفاده از روش مقاوم‌سازی FRCM است. در این روش با استفاده از مش فایبرگلاس و پلاستر ویژه دیوار ترمیم می‌گردد. در مقاله “ترمیم ترک در دیوار با استفاده از توری فایبرگلاس ترک گیر” این روش کاملاً توضیح داده شده است.

4.7. تزریق رزین اپوکسی (Epoxy Resin Injection)

ترمیم ترک به روش تزریق رزین عبارت است از تزریق اپوکسی با فشار پمپ (Epoxy injection)  به داخل ترک. مواردی که ترک کاور بتن را رد کرده یا ترک قابل‌دسترس نیست از این روش استفاده می‌شود. تزریق اپوکسی به دو روش تزریق از سطح (سوراخ‌کردن در راستای ترک) و از عمق (سوراخ‌کردن از بغل با زاویهٔ 45 درجه) انجام می‌شود. در مناطق مرطوب می‌توان از رزین اپوکسی آب‌دوست و در مناطق سرد نیز از اپوکسی زودگیر استفاده کرد. قبل از تزریق باید سطح بتن را ترجیحاً به‌وسیله فرچه سیمی یا مینی فرز تمیز کرده، تزریق را انجام داده سپس دوباره سطح را صاف می‌کنیم. همچنین در مواردی که سطح از لحاظ ارتفاع یکسان نباشد، تزریق بایستی از پایین‌ترین نقطه آغاز و به بالاترین نقطه ختم گردد.

به‌وسیله تزریق اپوکسی، ترک‌ها کاملاً پر شده و بتن در دو لبه ترک متصل می‌شود. رزین یک‌لایه چسبنده ایجاد کرده و بتن را در برابر آب، سولفات‌ها و سایر مواد خورنده محافظت می‌کند. همچنین امکان خرابی بر اثر سیکل ذوب – انجماد و خوردگی فولاد را کاهش می‌دهد.

5.7. خورانش ثقلی رزین (Gravity Filling)

در این موارد تزریق اپوکسی که تحت وزن خودش  (gravity filling) پر می‌شود مورداستفاده قرار می‌گیرد. این روش برای عضوهای بتنی افقی نظیر پل‌ها، کف پارکینگ‌ها، سقف‌های طبقات و سطوح مشابه کاربرد دارد. درواقع برای ترک‌هایی که به قسمت پایین سطح افقی گسترش پیدا کرده باشد، بکار می‌رود. با انجام درست این روش ترمیمی می‌توان جلوی نفوذ آب، سولفات‌ها و سایر مواد خورنده را که ممکن است به‌آهستگی باعث توسعه خرابی در اطراف ترک شوند را گرفت؛ اما امکان عدم توقف کامل آنها وجود دارد.

6.7. مسیریابی و آب‌بندی (Routing & Sealing)

برای ترمیم ترک‌های محدود به کاور که سازه‌ای نیز نمی‌باشند، می‌توان از روش مسیریابی و آب‌بندی (routing & sealing) استفاده کرد. در این روش عرض ترک را کمی زیاد کرده سپس با ماده خمیری پر می‌کنیم. این روش ترمیم ترک در مقایسه با روش تزریق رزین که به نیروی متخصص جهت تزریق نیاز است ساده‌تر است.

7.7. فزودن آرماتور (Additional Reinforcement)

یکی دیگر از روش‌های ترمیم، اضافه‌کردن آرماتور است. در این روش سوراخ‌هایی در صفحه ترک ایجاد کرده و پس از تمیز نمودن آن‌ها به درزگیری سطحی ترک‌ها، پرکردن سوراخ ترک با اپوکسی و در نهایت قراردادن سریع میل‌گردهای درون سوراخ می‌پردازیم. قطر کاربردی میل‌گرد در این روش معمولاً بین ۱۳ تا ۱۶ میلی‌متر است که در هر سمت ترک، حداقل نیم متر امتداد دارد. اپوکسی باعث اتصال میل‌گردها به جداره‌های سوراخ شده و صفحه ترک را می‌پوشاند. در نهایت مقطع المان به حالت اولیه باز می‌گردد.

8. ترمیم ترک‌خوردگی‌ها چه مقدار هزینه برای کارفرما در بر دارد؟

برای تخمین این مسئله لازم است تا فاکتورهای متعددی را بررسی کرد. به‌عنوان‌مثال نوع ترک، روش ترمیم ترک، کیفیت مصالح موردنیاز، تعداد بخش‌هایی که به ترمیم و اصلاح نیازمندند، قراردادها و دستمزدها و… از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که تنها پس از بررسی دقیق همهٔ آنها می‌توان برآورد صحیحی از هزینه را ارائه نمود. اما به‌طورکلی به شما توصیه می‌کنیم که برای اجرای این مهم حتماً تحقیقات لازم را به انجام برسانید و در نهایت بهترین متخصصان و کارشناسان مقاوم‌سازی سازه را انتخاب نمایید.

9. ترمیم ترک ساختمان را از کجا شروع کنیم؟

وجود هر نوع ترک ساختمان نگران‌کننده است. مشاهده ترک می‌تواند صاحب ساختمان را به ترس و وحشت دچار نماید. بااین‌حال گاهی می‌شود با استفاده از ملات ترمیم بتن آن ترک را از بین برد و مشکل را برطرف نمود. اما در موارد حادتر، ترک‌ها می‌توانند مشکلات بیشتری را به همراه داشته باشند. در چنین شرایطی احتمال آسیب سازه حتمی است.

لذا چنانچه دیوار یا سقف منزل شما دچار ترک عمیق شود لازم است تا برای رفع آن اقدامات زیربنایی و مقاوم‌سازی را به انجام برسانید. انجام این اقدامات به تخصص و مهارت نیاز دارد. ازاین‌رو بهتر است تا کار را به دست کاردان سپرده و برای ترمیم ترک‌خوردگی در ساختمان از تخصص متخصصان این حوزه بهره‌مند شوید.

• ترمیم ترک‌های ساختمان

اساساً تعمیرات ساختمان به‌منظور جلوگیری از به هدررفتن منابع که هزینهٔ سنگینی را هم به ما تحمیل می‌کند و از طرفی امنیت جانی و رفاهی ساکنان را هم به خطر می‌اندازد صورت می‌گیرد. عمده علّت اصلی خرابی بناها، نشست پی بر اثر عواملی همچون رطوبت و فشارهای وارده از طبقات، بی مقاومتی خاک و عملکردهای آن است. همچنین نوع مصالح مصرفی و اجرای غیرفنی، سبب نشست‌های پی می‌شود.

در مجموع، بر اثر حرکات زمین، اسکلت بنا حرکت می‌کند و شکست‌های مختلف که شامل ترک‌های عمیق ‌یا معمولی و در مواردی به شکل مویی است، نمایان می‌شود. در همهٔ موارد، جهت تعمیر و نگهداری بنا، پس از اطمینان کامل از اینکه نشست و یا حرکت‌های که موجب بروز ترک در ساختمان شده است تثبیت شده است، با لحاظ کردن نکات ایمنی، ترک‌ها را کاملاً باز می‌کنیم، اطراف آنها را عمق بیشتری می‌دهیم، سپس به‌منظور چسبندگی بیشتر مصالح بکار رفته با محل، محل ترک‌ها را جارو زده و مرطوب می‌کنیم. پس از آن، به‌منظور جلوگیری از ترک خوردگی دوباره اقدام به مصلح کردن (توری گالوانیزه و آرماتورگذاری) محل ترک‌ها می‌کنیم.

• تعمیر ترک‌های نیمه‌عمیق

بر اثر حرکت‌پذیری سقف توفال که از انقباض و انبساط رطوبت و حرارت حاصل می‌شوند. ترک‌هایی به وجود می‌آید. این ترک‌ها را با نوک کاردک و ماله خالی می‌کنیم، سپس‌ آماده کشی‌‌ و پرداخت کشته و با پنبه‌زنی، ترک‌ها را می‌گیریم و آماده نقاشی می‌کنیم.

• تعمیر ترک‌های عمیق

اطراف ترک را با تیشه می‌تراشیم و سپس درز آن را کاملاً خالی می‌کنیم. به‌کاربردن گچ دستی و کف کش کردن، درون ترک را پر و سطح آن را با گچ آماده صاف می‌کنیم‌. سپس با گچ کشته و پنبه‌آب، سطوح آن را کاملاً پرداخت و آماده نقاشی می‌کنیم. به‌منظور جلوگیری از خطر کپ کردن، کشته‌کشی را در بعد وسیعی انجام می‌دهیم. در این مواقع، باید اصولی را به کاربرد تا سطح ترک از اطراف به شکل پخ از گچ‌کاری و اندود برداشته شود تا عمق ترک در سطحی عریض پیوند شود. به این عمل اصطلاحاً پرداخت‌کردن، کشته و هم سطح کردن با زمینه در گچ‌کاری قدیمی می‌گویند.

• تعمیر ترک در تقاطع دیوار

دیوارها بر اثر نداشتن پیوند با هشت‌گیر ترک می‌خورند. در مواقعی نشست و شکست دیوارها، ترک‌ها کاملاً باز و رویت می‌شوند‌. در بعضی موارد، این ترک‌ها بسیار عمیق هستند، به‌طوری‌که می‌توان دست را در درون آنها حرکت داد. در این حالت، چنین عمل می‌کنیم.

• سطح ترک را از دو طرف کاملاً با تیشه می‌تراشیم، و پس از جاروکردن، سطوح آن را کاملاً مرطوب می‌کنیم‌.
• چنانچه لازم باشد، کناره‌های ترک را با قلم و چکش چند سانتیمتر بازتر می‌کنیم تا نشست گچ با عمق بیشتری انجام شود.
• ملات گچ تیزون را شلاقی در درون ترک می‌کوبیم تا سطح ترک کاملاً پر شود.
• پس از پر کردن ترک به شکل سرتاسری و کف کش کردن گچ تیزون، اندود گچ و خاک را اجرا می‌کنیم.
• در صورت نیاز، ترک را شمشه‌گیری می‌کنیم تا در سطح گچ‌کاری یکنواختی به وجود آید.
• با گچ آماده و سپس گچ کشته، سطح اندود را ‌سفیدکاری ‌می‌کنیم و با پنبه‌آب زدن برای پرداخت، گچ‌کاری را خاتمه می‌دهیم.
• چنانچه در محل تقاطع دیوار ابزار گرد زده شود، یعنی ماهیچه به وجود آید، ترک مجددی پیش نخواهد آمد.
• تعمیر ترک در نعل‌درگاه

به علت‌های زیر، نعل‌درگاهی و سطوح زیر آن می‌شکنند.

• در اثر نشست ستون زیر نعل‌درگاه، به علت اهرم ‌شدن آن، برش افقی به وجود آید.
• برش‌های عمودی به‌خاطر وجود پیوند و اثر نیروهای فشاری در امتداد تیر نعل‌درگاه و برش‌های طولی بعد از مقدار گیر نعل‌درگاه به وجود می‌آید که در هر دو حالت، جداره ترک‌ها را می‌تراشیم، باز می‌کنیم و سپس گرد آن را می‌گیریم‌. سپس، محل مرطوب شده را با گچ به‌اصطلاح تیزون (‌زودگیر‌) پر می‌کنیم و زمینه را با کشته‌کشی آماده می‌سازیم و سپس ترک‌ها را به ترتیب ترمیم و تعمیر می‌کنیم.

جمع‌بندی ونتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با  “انواع ترک در ساختمان‌ها” به پکیج “جزوات کاربردی” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید