چگونه استاد دانشگاه شویم؟

مقدمه

دون شک دغدغه خیلی از دانشجویان بعد از اتمام تحصیل، داشتن یک شغل مناسب است. خیلی از فارغ التحصیلان علاقه مند هستند که در حوزه آموزش فعالیت کنند، و شاید سوال خیلی از افراد بعد از گذراندن تحصیل این باشد،  که چگونه استاد دانشگاه شویم؟

تدریس به عنوان استاد دانشگاه نیازمند داشتن فاکتورهای مختلفی است. که در صورت داشتن این فاکتورها افراد میتوانند وارد این حوزه کاری شوند. یکی از فاکتورهای مهم برای ورود به این شغل، داشتن تحصیلات دانشگاهی در سطح بالاست. ما در این مقاله قصد داریم شما را با شرایط ورود به این شغل و فاکتورهای مهم پیش رو آشنا کنیم و در ادامه به بررسی سطح درآمدی این شغل بپرداریم.

1. استاد دانشگاه کیست؟

استاد دانشگاه، مدرسی است که در دانشگاه به دانشجویان آموزش می‌دهد و درعین‌حال به تحقیق و پژوهش در دانشگاه اشتغال دارد. شغلی که بسیاری از دانشجویان در آرزوی آن به سر می‌برند.
استاد دانشگاه، مدرس دانشگاه یا عضو هیئت‌علمی …

اگرچه عنوان ” عضو هیئت‌علمی ” یا ” مدرس دانشگاه” برای این شغل دقیق‌تر از عنوان ” استاد دانشگاه ” بوده و به عبارتی استاد دانشگاه یکی از مراتب عضو هیئت‌علمی است، اما در اینجا از عبارت ” استاد دانشگاه ” که در نگاه عموم  رایج‌تر است، استفاده شده است.

همچنین یک عضو هیئت‌علمی ممکن است در یک مرکز آموزش عالی غیر از دانشگاه (نظیر پژوهشگاه، پژوهشکده، سازمان، شرکت دانش‌بنیان و نظایر آن) مشغول به کار شود که باز هم به جهت عمومیت فعالیت در دانشگاه، عنوان استاد دانشگاه به آن داده شده است. درهرحال شرایط کلی و تعاریف مربوطه به طور معمول در اکثر سازمان‌ها صدق می‌کند.

2. شرایط جذب هیئت‌علمی دانشگاه

داوطلبینی که علاقه‌مند هستند به‌عنوان استاد دانشگاه فعالیت کنند،  و یا در هیئت‌علمی دانشگاه فعالیت داشته باشند،  باید در زمان انتشار فراخوان جذب هیئت‌علمی دانشگاه، نسبت به ثبت‌نام موردنظر اقدام کنند. برای ورود به  هیئت‌علمی دانشگاه، متقاضی باید دارای شرایط اختصاصی و عمومی باشد که ما در ادامه به بررسی کامل  این موضوع که چگونه استاد دانشگاه شویم می‌پردازیم.

1.2. شرایط عمومی جذب هیئت‌علمی دانشگاه

• داشتن تابعیت جمهوری اسلامی ایران

• تعهد به قانون اساسی و اعتقاد به ولایت‌فقیه

• نداشتن سابقه کیفری مؤثر

• دارابودن کارت پایان خدمت و یا معافیت دائم برای آقایان

• عدم اعتیاد به مواد مخدر و یا دخانیات

• اعتقاد به دین اسلام و یا ادیان شناخته شده در قانون اساسی

• داشتن سلامت  جسمی و روحی

• عدم محرومیت از اشتغال در ارگان‌های دولتی

2.2. شرایط اختصاصی هیئت‌علمی دانشگاه

• آشنایی کامل حداقل با یک‌زبان خارجی

• تناسب داشتن رشته متقاضی با رشته‌های اعلام شده در فراخوان جذب

•  داشتن مدرک تحصیلی دکتری تخصصی یا سطح چهار حوزوی
• دارابودن مدرک کارشناسی‌ارشد یا سطح سه حوزوی

3. بهترین رشته برای استاد دانشگاه شدن چیست؟

• برای علاقه‌مندان به تدریس در دانشگاه بدون شک این سؤال مطرح می‌شود که چه رشته‌های برای جذب استاد دانشگاه در اولویت هستند. به طور کل رشته‌های علوم پایه بیشترین میزان جذب را برای ورود به این حوزه دارند. برای مثال در  گرایش علوم‌انسانی رشته‌های حقوق و روان‌شناسی و مدیریت بیشترین تقاضا را دارند و همچنین در رشته تجربی و ریاضی به ترتیب پزشکی، داروسازی،  پرستاری،  عمران، برق و مهندسی صنایع بیشترین درخواست را در این گروه‌های تحصیلی دارند.
• ولی به هر جهت جذب این رشته‌ها به عوامل مختلف دیگری هم‌بستگی دارد مثل نوع دانشگاهی که فرد متقاضی علاقه‌مند به  تدریس در آن است و رشته‌های که در فراخوان دانشگاه اعلام می‌شود.

علوم‌انسانی	علوم‌تجربی	ریاضی فیزیک
حقوق	پزشکی	مهندسی عمران
روان‌شناسی	داروسازی	مهندسی برق
مدیریت	پرستاری	مهندسی صنایع

4. تحصیلات لازم برای شغل استاد دانشگاه

در اکثر شهر‌ها داشتن مدرک دکتری و یا دانشجوی دکتری بودن شرط ورود به این شغل است. ولی در بعضی از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه پیام‌نور، آزاد و یا علمی – کاربردی با مدرک کارشناسی‌ارشد هم می‌توان وارد این شغل شد. همچنین در بعضی از رشته‌ها و در برخی از شهرستان‌ها هم می‌توان از مدرک کارشناسی‌ارشد برای ورود به این شغل استفاده کرد. ولی درکل داشتن سابقهٔ کاری و  رزومه موفق می‌تواند ورود شما را در این حوزه امکان‌پذیر کند.

1.4. شرایط جذب هیئت‌علمی دانشگاه آزاد

سؤالی که شاید در ذهن شما ایجاد شده باشد که چگونه استاد دانشگاه شویم؟ و یا به عبارتی چگونه جذب هیئت‌علمی دانشگاه شویم؟ در گرو دانستن این موضوع است که در قدم اول از مراحل ثبت‌نام در فراخوان‌های اعلام شده اطلاع کامل داشته باشید، ما در ادامه به بررسی کامل این موضوع نیز می‌پردازیم.

استخدام مدرس در دانشگاه آزاد از طریق سایت این دانشگاه اعلام می‌شود که در فراخوان خود، لیست رشته‌های موردنیاز برای تدریس را اعلام می‌کند. اعلام استخدام تدریس در دانشگاه آزاد، زمان مشخصی ندارد. استخدام مدرس در دانشگاه آزاد به دو حالت استخدام به‌عنوان هیئت‌علمی و یا جذب استاد حق‌التدریسی انجام می‌شود.

علاقه‌مندان به ورود به هیئت‌علمی دانشگاه باید در زمان فراخوان دانشگاه آزاد در سایت jazb.auc.ir اقدام به ثبت‌نام کنند و مدارک موردنیاز خود را در سامانه بارگذاری کنند و درصورتی‌که علاقه‌مند ورود به حوزه حق‌التدریسی دانشگاه باشند؛ باید از طریق سایت sajed.iau.ir اقدام به ثبت‌نام نمایند. پس از ثبت‌نام و بارگذاری مدارک دانشگاه اقدام به بررسی مدارک و سوابق داوطلب می‌کند و در صورت تأیید در هیئت‌علمی دانشگاه، از داوطلب دعوت می‌شود تا در مصاحبه عمومی و علمی شرکت کند. داوطلبین برای ورود به این شغل باید دارای شرایط  عمومی و اختصاصی باشند.

شرایط عمومی ورود به تدریس در دانشگاه آزاد

• داوطلب باید به‌نظام جمهوری اسلامی وفادار باشد.
• باید سابقه کیفری و انتظامی نداشته باشد.
• پرهیز از واردکردن موضوعات سیاسی در مسائل علمی

شرایط اختصاصی ورود به تدریس در دانشگاه آزاد

• داوطلب باید  مدرک  خود را از دانشگاه معتبر دریافت کرده باشد.
• افراد نباید بازنشسته سایر ارگان‌ها باشد.
• افرادی که سهمیه ایثارگران دارند، باید مدارک خود را در سامانه بارگذاری کنند.

2.4. شرایط تدریس در دانشگاه پیام‌نور

دانشگاه پیام‌نور همانند سایر دانشگاه‌ها، سالانه اقدام به جذب مدرس می‌کند. علاقه‌مندان برای تدریس در این دانشگاه باید بعد از انتشار فراخوان‌های این دانشگاه اقدام به ثبت‌نام نمایند. این دانشگاه از سه طریق اقدام به جذب مدرس می‌کند؛ استخدام استاد حق‌التدریس، استخدام استاد به‌صورت بورس و در آخر جذب استاد به‌عنوان هیئت‌علمی

متقاضیان باید فرم ثبت‌نام را تکمیل کرده و مدارک خود را بارگذاری کنند. مدارک موردنیاز برای بارگذاری به شرح زیر است:

• کپی تمام صفحات شناسنامه

• کپی کارت ملی متقاضی

• کپی تمام نمرات

• درخواست تدریس در دانشگاه

دانشگاه پیام‌نور زمان مشخصی را برای جذب مدرس ندارد و این موضوع در صورت نیاز این دانشگاه، از طریق فراخوان‌های منتشر شده اعلام می‌شود.

3.4. شرایط استاد دانشگاه شدن در دانشگاه علمی – کاربردی

علاقه‌مندان به تدریس در دانشگاه علمی – کاربردی می‌توانند پس از انتشار فراخوان جذب این دانشگاه، ثبت‌نام خود را از طریق سایت jam.uast.ac.ir  انجام دهند. متقاضیان پس از تکمیل اطلاعات مندرج در سایت، توسط هیئت جذب دانشگاه، صلاحیت‌های علمی‌شان بررسی می‌شود و در صورت تأیید کد مدرسی دریافت می‌کنند. برای شرکت در آزمون‌های دانشگاه علمی – کاربردی متقاضیان باید دارای مدرک کارشناسی‌ارشد و یا دکترا از دانشگاه‌های معتبر باشند.

برای پذیرش در این دانشگاه، شرایط عمومی و اختصاصی نیاز است که برای بیان شرایط اختصاصی باید به موارد زیر اشاره کرد:

• حداقل سن متقاضی باید 28 سال و حداکثر سن 65 سال باشد

• داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد و دکتری

• جذب این دانشگاه به‌صورت بومی بوده و علاقه‌مندان تنها می‌توانند استان محل کار و یا زندگی خود را انتخاب کنند.

5. ساعت کاری استاد دانشگاه

ساعت کاری استاد دانشگاه در آغاز ورود به این شغل 40 ساعت در هفته است که این زمان برای اساتید پزشکی به 56 ساعت در هفته میرسد که به آن طرح تمام وقت جغرافیایی میگویند. به مرور با بالا رفتن سطح علمی ساعت کاری کم‌تر می‌شود و استاد دانشگاه زمان بیشتری را پیدا می‌کند که صرف امور پژوهشی کند. اساتیدی که در یک رشته،  مشترک هستند میتوانند در دانشکده تشکیل یک گروه آموزشی را بدهند. در هر دانشکده چند گروه آموزشی وجود دارد که وظیفه هماهنگی گروه‌های اموزشی با مدیر گروه است.

6. درجات استادی دانشگاه

استاد دانشگاه شدن یک مورد مهم در زندگی یک دانشجو فارغ‌التحصیل است. در واقع استاد دانشگاه شدن به معنی دارابودن مدرک تحصیلی در سطح دکتری و داشتن شغل استادی در دانشگاه است.

شغل استادی دانشگاه جز شغل‌هایی است که همیشه طرف‌داران خاص خود را داشته و به عبارتی همیشه روی بورس است.

برای اینکه استاد دانشگاه شوید، اول‌ازهمه باید در یک دوره تحصیلی در سطح کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و در نهایت دکتری را در رشته‌ای که قصد تدریس آن را در دانشگاه دارید به اتمام برسانید و مدرک خود را بگیرید.

 بعد از پایان دوره دکتری، باید به‌عنوان استادیار در یک دانشگاه مشغول به فعالیت شوید. حالا وقت این است که شما به‌صورت پایدار به تحقیق پژوهش‌های دانشگاهی ادامه دهید تا به درجه استاد تمامی در دانشگاه برسید.

7. حقوق استاد دانشگاه چقدر است؟

در ادامه مقاله چگونه استاد دانشگاه شویم به بررسی حقوق یک استاد می‌پردازیم. حقوق و درآمد استاد دانشگاه به شرایط مختلفی از جمله مقطع تحصیلی، سابقه کار و سایر موارد مختلف بستگی دارد. در اینجا به‌طورکلی، درآمد و حقوق استاد دانشگاه در چند حوزه مختلف بررسی می‌شود.

• حقوق پایه

استادهای یک دانشگاه بر اساس موارد مختلفی مانند سطح شغلی و مقطع تحصیلی حقوقی تحت عنوان حقوق پایه را دریافت می‌کنند.

• حق تدریس

عمده حقوق معلمان بر اساس ساعت تدریس است. هرچه ساعت تدریس بالاتر باشد حقوق کلی استادان نیز بالاتر است.

البته باید بدانید که هر استاد تعداد ساعت مشخصی را می‌تواند در یک دانشگاه تدریس کند.

• پروژه‌های تحقیقاتی

یکی از مواردی که می‌تواند باعث افزایش درآمد استادان شود، شرکت در پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاه یا پروژه‌های صنایع مختلف کشور است. به‌ازای شرکت و تأثیرگذاری در یک پروژه، مبلغی به استاد داده می‌شود.

• کتاب‌ها و مقالات

نشریات مختلفی هستند که با اساتید همکاری می‌کنند و از آن‌ها به‌عنوان نویسنده در بخشی از کتاب خود یا در کل کتاب خود استفاده می‌کنند. هرچه فروش این کتاب‌ها بالاتر باشد مبلغ پرداختی به استاد نیز بیشتر می‌شود.

به‌صورت کلی درآمد استاد دانشگاه از منابع مختلفی تهیه می‌شود و بسته به سابقه کار، ساعات تدریس، تعداد پروژه‌های تحقیقاتی، فروش کتاب‌ها و مقالات، موقعیت شغلی و سایر موارد دیگر متفاوت است.

8. آیا استاد دانشگاه شدن خوب است؟

پاسخ به این سؤال بستگی به دیدگاه شما و اولویت‌های شخصی شما دارد. اگر به دنبال یک شغل پایدار با درآمد نسبتاً بالا هستید، استاد دانشگاه شدن یک گزینه مناسب خواهد بود. اما اگر اولویت شغلی شما به داشتن فرصت‌های شغلی جدید و متنوع است، شاید استاد دانشگاه شدن گزینه مناسبی برای شما نباشد.

استاد دانشگاه شدن معایب و مزایای خود را دارد. یک مزیت بسیار مهم این است که شما به‌عنوان یک استاد دانشگاه می‌توانید در مسائلی که برای شما اهمیت و درجه بالایی دارند تحقیقات مختلفی انجام دهید و با نتیجه این تحقیقات به دانشجوهای خود کمک کنید تا فرصت‌های شغلی و زندگی بهتری را تجربه کنند.

بااین‌وجود استاد شدن معایبی نیز دارد. اساتید دانشگاه همیشه سرشان شلوغ و درگیر کار است و تمرکزی که روی تحقیقات و آموزش می‌گذارند ممکن است آن‌ها را از مسائل خارج از دانشگاه باز دارد و نگذارد موارد دیگر را تجربه کنند. علاوه بر این ممکن است درآمد شما به حدی نباشد که پاسخگوی نیاز شما باشد.

به‌صورت کلی استاد دانشگاه شدن یک شغل بسیار جذاب و هیجان‌انگیز است که بسته به اولویت‌های شخصی شما می‌تواند برای شما مناسب یا نامناسب باشد.

9. سی ویژگی یک استاد دانشگاه

1.  حداقل 80 درصد وقت کاری او، صرف تدریس، تحقیق، مراکز تحقیقاتی و کنفرانس‌های علمی شود؛
2. خود را در معرض دیدگاههای گوناگون قرار دهد؛
3. تفاوت میان توجیه کردن و استدلال کردن را بداند؛
4. تفاوت میان تبلیغ کردن و استدلال کردن را بداند؛
5. در جریان مباحث و گفتمان‌های رشتۀ خود در سطح بین‌المللی قرار داشته باشد؛
6. حداقل روزی چهار ساعت مطالعه کند؛
7. از مرید پروری، پرهیز کند؛
8. برای تبلیغ شخص خود، برنامه ریزی نکند؛
9. مبلّغ افراد نباشد؛ بلکه بسط دهندۀ منطق و استدلال باشد؛
10. دانشجو و مخاطب از نقد افکار او، احساس امنیت کامل کند؛
11. روش تدریس او باعث فکر کردن بیشتر توسط دانشجویان و مخاطبان گردد؛
12. اگر از متون او، نقد عالمانه‌ای شد، تشکر کرده و پاسخ دهد؛
13. اگر به نظریه‌ای متفاوتی رسید بگوید قبلاً اشتباه کردم و خود را اصلاح کند؛
14. نظریه پرداز صرف نباشد؛ برای بهبود وضع جامعه راه حل ارائه دهد؛
15. آنقدر بی‌خوابی و زحمت بکشد تا نسبت به نظریه پردازی خود، اطمینان پیدا کند؛
16. ضمن کار علمی، با منِ انضمامی خود مبارزه کند؛
17. متانت گفتاری و رفتاری را در هر شرایطی حفظ کند؛
18. در بحث و مناظره، عصبانی نشود، بی احترامی نکند، صدای خود را بالا نبرد و از القاب استفاده نکند؛
19. استقلال فکری خود را در شرایط متفاوت اجتماعی و سیاسی حفظ کند؛
20. دانشجوی قوی را تقدیر و دانشجوی ضعیف را تشویق کند؛
21. با هم‌قطاران خود در سطح بین‌المللی در ارتباط باشد؛
22. حداقل به یک زبان خارجی مسلط باشد؛
23. 90 درصد کار علمی و تحقیقاتی او به صورت نوشتن و متن باشد؛
24. از همکاران خود بدگویی نکند؛
25. یک کتاب تأثیرگذار و ماندنی در رشتۀ خود، تولید کند؛
26. بنیان‌های فلسفی متون و افکار او با نهایت دقت پرورانده شده باشند؛
27. برای روشنگری، بعضاً با رسانه‌ها مصاحبه کند؛
28. از مراکز قدرت فاصله بگیرد تا بتواند بدون ملاحظه، نتایج فکر و تحقیقات خود را به جامعه علمی و شهروندان عرضه کند؛
29. سراغ صاحبان منصب نرود؛ اگر برای جامعه و بسط علم مفید بود، دعوت بعضی از آن‌ها را بپذیرد؛
30. کسی که بعضاً به دانشگاه سر می‌زند، به معنای دقیق علمی کلمه نمی‌تواند استاد دانشگاه باشد.