مراحل و نکات دیوارچینی ساختمان

مقدمه

یکی از اصلی‌ترین مراحل ساخت ساختمان‌های مختلف چیدن دیوارها است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هر چند که دیوارچینی در ساختمان‌سازی یک مبحث ظاهراً ساده است اما می‌توان گفت بیشترین آسیب‌ها و خسارت‌ها در زمان بلاهایی مانند زلزله تخریب دیوارها است. امروزه از مصالح مختلفی برای چیدن دیوارهای ساختمانی به‌منظور کاهش خسارت‌ها و هزینه‌ها استفاده می‌شوند که هرکدام می‌توانند مزایا و معایب خاص خود را داشته باشند.

در صورتی که چیدن مصالح در دیوارها به درستی انجام نشود و به اصول و قواعد آن توجه نشود می‌تواند هزینه‌های زیادی در ساخت و ساز ایجاد کرده و در نهایت احتمال ریزش و آوار شدن دیوار در شرایط زلزله و… افزایش پیدا می‌کند. در ادامه مطلب به بررسی مراحل اصلی دیوارچینی و انواع مصالح آن پرداخته می‌شود.

1. دیوارچینی چیست؟

چیدن دیوار در ساختمان‌سازی در حقیقت به فرایندی گفته می‌شود که در آن با استفاده از بلوک‌های آجری، بلوک‌های سفالی، بلوک‌های بتنی و حتی سنگ و … اقدام به ساخت دیوار می‌شود و از ملات یا چسب و … برای محکم کردن این مصالح به هم استفاده می‌شود. چیدن دیوار از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان‌ها است چرا که نقش ویژه‌ای در جلوگیری از ریزش آوار و انتقال نیروها و فشارها به اسکلت اصلی ساختمان دارد. هدف اصلی از چیدن دیوارها در ساختمان تفکیک بخش‌های مختلف و ایجاد کاربری‌های متفاوت است.

کیفیت دیوارچینی در ساختمان‌سازی می‌تواند به عوامل و فاکتورهای مختلفی همچون کیفیت مصالح ساختمانی، نحوه انجام کار، میزان تخصص بنا، کیفیت سیستم سازه و … بستگی دارد. عدم انجام چیدن دیوار به‌صورت اصولی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی همچون عدم امنیت، عبور صدا، مشکلات نازک‌کاری و … شود.

2. مصالح مورداستفاده در چینش دیوارهای ساختمانی

همان‌طور که گفته شد امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌های مختلف انواع مصالح مختلف در دیوارچینی با اهداف مختلفی همچون کاهش هزینه‌ها، افزایش مقاومت و امنیت ساختمان، عایق‌کاری ساختمان، افزایش مقاومت ساختمان در برابر آتش‌سوزی و زلزله و … مورداستفاده قرار می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین مصالحی که در ساخت دیوارهای ساختمانی می‌توانند مورداستفاده قرار بگیرند می‌توان به مواردی همچون انواع بلوک‌های سیمانی، انواع بلوک‌های سفالی، بتن‌های سبک اتوکلاو، انواع بلوک‌های پرلیتی، آجر، سیمان، سنگ، چسب و … اشاره کرد.

امروزه استفاده از دیوارهای تری دی پانل که به‌عنوان دیوارهای پیش‌ساخته شناخته می‌شوند در دیوارچینی ساختمان‌ها رواج بسیار زیادی پیدا کرده است چرا که این دیوارهای پیش‌ساخته مزایای متعددی همچون افزایش سرعت ساخت‌وساز، عایق‌بندی ساختمان در برابر صوت، حرارت و رطوبت، کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز، افزایش فضای مفید ساختمان به دلیل ضخامت کم، افزایش مقاومت ساختمان و … دارند. دیوارهای پیش‌ساخته می‌توانند از مصالح مختلفی همچون گچ، آهن، سیمان، یونولیت و … تولید شوند.

3. مراحل و روش اجرای دیوارچینی

برای چیدن دیوارهای ساختمان می‌توان از روش‌های متعددی استفاده کرد که هر کدام مزیت‌ها و ایرادات خاص خود را دارند؛ اما در نهایت میزان تخصص و مهارت بنا می‌تواند تعیین‌کننده روش دیوارچینی باشد. یکی از روش‌هایی که می‌تواند راحت‌تر، سریع‌تر، کم‌هزینه‌تر و با خطای کمتری همراه باشد به شرح زیر است

1.3. مرحله اول: رگه چینی

در مرحله اول و قبل از هر کاری لازم است که محل دیوارها مشخص شود و برای این کار می‌توان از روش‌های متعددی استفاده کرد. رگه چینی در حقیقت به عملیاتی گفته می‌شود که در آن با استفاده از یک رج بلوک یا آجر به همراه ملات یا بدون ملات فضاهای مختلف ساختمان را مشخص کرده و از هم جدا کرد. بعد از آنکه با استفاده از رگه چینی طراحی ساختمان و بخش‌های مختلف آن مشخص شد می‌توان مراحل بعدی چینش دیوار را انجام داد.

2.3. مرحله دوم: شمشه گذاری

شمشه گذاری یکی از مهم‌ترین نکات در چینش دیوارها است چرا که این کار باعث می‌شود که دیوار به‌صورت شاقول و هم راستا چیده شود. شمشه می‌تواند به‌عنوان یک شاخص استاندارد و مطمئن برای اجرای دیوار به‌صورت اصولی و منظم شناخته می‌شود. در این مرحله باید در ابتدا و انتهای دیوارها از دو شمشه فلزی و محکم استفاده کرد و با استفاده از گچ آن را به سقف و کف ساختمان نصب کرد. برای چیدن هر رج از دیوار لازم است که بین دو شمشه یک ریسمان وصل کرده و چینش دیوار را انجام داد.

3.3. مرحله سوم: بلوک گذاری

بعد از رگه چینی و شمشه گذاری و همچنین نصب ریسمان بین شمشه‌ها باید اقدام به بلوک گذاری کرد. انتخاب بلوک‌های مناسب اهمیت بالایی در چیدن دیوارها دارد. بلوک‌های غیراستاندارد باعث می‌شود که دیوارها ایرادات زیادی داشته باشند و از استحکام کافی برخوردار نباشند. حتی اگر دیوارها در صورت استفاده از بلوک غیراستاندارد تراز باشند در نهایت ممکن است مشکلاتی مانند عایق نبودن و ترکیدگی داشته باشند. باتوجه‌به آنکه امروزه در دکوراسیون داخلی منازل از مصالحی همچون یونولیت دیواری استفاده می‌شود، تراز و صاف بودن دیوار اهمیت بسیار زیادی دارد و حتماً باید از مصالح استانداردی در آن استفاده شود. در مرحله بلوک گذاری استفاده از ملات مناسب و در حجم کافی نیز اهمیت بالایی دارد چرا که میزان ملات مورداستفاده تعیین‌کننده میزان استحکام دیوار است.

ابزار و مصالح اصلی دیوارچینی و مراحل آن

دیوارها می‌توانند انواع مختلفی همچون دیوارهای باربر، دیوارهای غیر باربر و دیوارهای محوطه داشته باشند که اجرای هر کدام از آنها می‌تواند از قواعد خاص و منحصربه‌فردی برخوردار باشد. برای دیوارچینی از ابزارها و مصالح مختلفی استفاده می‌شوند که هر کدام وظایف و کاربردهایی دارند. در حقیقت اصلی‌ترین مصالح دیوارچینی ملات و آجر است؛ اما از ابزارهای مختلفی همچون شمشه، شاقول، کمچه و تخته ماله نیز برای اجرای دقیق و اصولی آن استفاده می‌شود. مراحل دیوارچینی نیز شامل چند مورد بوده که به شرح زیر هستند:

• در مرحله اول ردیف ابتدایی تمامی دیوارها چیده می‌شود
• در مرحله دوم شمشه‌های فلزی نصب شده و دیوارها شاقول می‌شوند
• در مرحله سوم شمشه‌ها با اتصال به کف و سقف ثابت می‌شوند و در نهایت دیوارها به کمک ریسمان کشی ردیف به‌ردیف چیده می‌شوند.

البته در هرکدام از مراحل دیوارچینی لازم است که به قواعد و استانداردهای مختلفی توجه شود و افرادی که وظیفه دیوارچینی را بر عهده دارند باید دوره‌های آموزش صفر تا صد دیوارچینی را پشت سر گذاشته باشند در غیر این صورت ممکن است که در درازمدت مشکلات متعددی در ساختمان، دیوارها، تأسیسات، نما و … ایجاد شود.

4. مهم‌ترین و اصلی‌ترین نکات دیوارچینی

همان‌طور که گفته شد برای اجرای مراحل دیوارچینی لازم است که به نکات و ضوابط مختلف بر اساس استانداردها توجه داشت. از مهم‌ترین نکاتی که در دیوارچینی حرفه‌ای باید به آنها توجه داشت می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• قبل از هر چیز لازم است که در انتخاب مصالح برای دیوارچینی دقت بالایی داشت و به عواملی همچون سایز مصالح، کیفیت ساخت، کارایی و … توجه داشت. افراد حرفه‌ای می‌توانند از روی رنگ مصالح به کیفیت آن پی برده و بهترین انتخاب را داشته باشند.
• قبل از شروع دیوارچینی لازم است که یک ردیف از آجرها در کنار هم و بر اساس نقشه چیده شوند تا مشکلات و چالش‌های احتمالی مشخص شده و از آنها پیشگیری گردد.
• قبل از شروع دیوارچینی با آجر یا بلوک لازم است که این مصالح خیس یا زنجاب شوند در غیر این صورت این مصالح آب ملات را جذب کرده و مانع از ایجاد استحکام آن می‌شوند به‌اصطلاح ملات پوک می‌شود.
• ردیف اول دیوارچینی حتماً باید کاملاً صاف و تراز باشد.
• دیوارها باید حداقل به مدت ۳ روز آبپاشی شوند تا استحکام ملات افزایش‌یافته و ترک نخورند و در صورت ترک حتماً باید اصلاح شود.
• ارتفاع تمامی دیوارها باید تا تراز سقف ادامه داشته باشد و سوراخ‌هایی که در دیوارها در محل مهاربندها، لوله‌های تأسیساتی و … ایجاد شده‌اند باید با مصالح و ملات پر شوند.
• بندهای قائم بلوک‌های دو ردیف پشت‌سرهم نباید در امتداد هم قرار بگیرند چرا که باعث ضعیف‌شدن آن می‌شود. همچنین ضخامت بندهای افقی باید بین ۱ تا ۱.۵ سانتی‌متر باشد.
• دیوارها باید کاملاً شاقول باشند. این کار هم به استحکام بیشتر دیوار کمک کرده و هم مانع از مصرف مصالح زیاد در زمان نازک‌کاری می‌شود.
• برای کاهش میزان دوغاب خور سنگ نما بهتر است که دیوارهای خارجی در طبقات مختلف به‌صورت همباد چیده شوند.
• محل سوراخ‌کاری تأسیسات مختلف برقی و مکانیکی در واحدهای کنار هم نباید روبه روی همدیگر اجرا شوند چرا که این کار باعث ازبین‌رفتن ضخامت دیوار شده و استحکام آن کاهش‌یافته و در نهایت در برابر صوت و … ضعیف خواهد بود.
• در دیوارهای خارجی باید ضوابط و مقررات مبحث نوزدهم رعایت شود که براین‌اساس استفاده از بلوک‌هایی که عرض ۱۵ یا ۲۰ سانتی‌متر یا بلوک‌های فوم دار برای کاهش تبادل حرارتی در دیوارهای خارجی ضروری خواهد بود.
• در ساختمان‌های بتنی برای جلوگیری از نمای نامناسب راه‌پله در اثر بیرون‌زدگی تیرها، دیوارچینی باید همباد وجه داخلی تیر انجام شده و لغازها در قسمت بیرون ساختمان ایجاد شود.
• در زمان اجرای تیغه‌ها باید بعد از هر ۵ ردیف دیوارچینی دوغاب ریخته شود و دیوارهای متقاطع نیز باید به‌صورت هشت‌گیر انجام شوند تا اتصال به‌خوبی انجام شده و استحکام دیوار بالا برود.
• برای ایجاد تکیه‌گاه مناسب و جلوگیری از سقوط دیوار در اثر نیروی زلزله باید محل اتصال دیوار و سقف با آجرفشاری یا بلوک به حالت مایل با فشار و ضربه انجام گیرد.
• بهتر است که دیوارها با استفاده از شاخک‌ها به عناصر اصلی سازه مانند ستون‌ها وصل شوند و یا با روش‌های دیگری (قراردادن صفحات فلزی داخل قالب ستون، کوبیدن میل‌گرد داخل دیوار، جوشکاری تسمه فلزی داخل ستون و …) کاملاً مهار شوند.
• استفاده از وال پست‌های قائم در صورت افزایش طول آزاد دیوار از کمترین میزان ۴۰ برابر ضخامت دیوار یا ۶ متر و استفاده از وال پست عرضی در صورت افزایش ارتفاع دیوار از ۳.۵ متر الزامی است.

5. هزینه‌های دیوارچینی

مرحله دیوارچینی در ساخت ساختمان همانند سایر مراحل می‌تواند هزینه‌های مختلفی داشته باشد و این هزینه‌ها تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهم‌ترین عناصر مؤثر در هزینه‌های دیوارچینی شامل نوع دیوارچینی، نوع مصالح به‌کاررفته در دیوارچینی، تعداد دیوارها و حجم کار، دستمزد نیروهای اجرایی، قیمت مصالح، روش اجرای دیوارچینی و… هستند..

6. استانداردهای دیوارچینی

عملیات اجرای دیوارچینی ساختمان می‌بایست منطبق با مباحث 18 ، 3 ، 4 ، 8 ، استاندارد 2800 و پیوست ششم این استاندارد و نیز نشریه 55 انجام شود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

دیوارچینی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل ساختن ساختمان شناخته می‌شود که انواع فضاهای ساختمانی را تفکیک کرده و نقاط مختلف را به هم متصل می‌کند. امروزه از مصالح مختلفی همچون دیوارهای پیش‌ساخته در چیدن دیوارها استفاده می‌شود که می‌تواند در کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت ساخت‌وساز، عایق‌بندی و … مؤثر باشد. قیمت بلوک یونولیت و سایر مصالح ساختمانی باعث می‌شود که مصالحی همچون تری دی پنل، رابیتس، پنل‌های گچی و … مقرون‌به‌صرفه‌تر و پرکاربردتر باشند. به‌صورت کلی دیوارچینی کار ساده‌ای است؛ اما نکات و پارامترهای مهمی دارد؛ بنابراین حتماً باید توسط افراد متخصص اجرا شود تا نتیجه مناسبی داشته باشد.

جهت آشنایی کامل با  “مراحل و نکات دیوارچینی ساختمان” به جزوه “صفر تا صد دیوار چینی”  و جهت آشنایی بیشتر با قوانین و ضوابط مربوط به این مقاله به “پیوست ششم این استاندارد 2800 و نشریه 55” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید.