ماسه بادی چیست؟

مقدمه

ماسه‌بادی همان دسته از ماسه‌هاست که در اطراف رودخانه‌ها پیدا می‌شود. دلیل نام‌گذاری این ماسه، این است که حرکت باد باعث سایش آن‌ها و به وجود آمدنشان در کنار مسیل رودخانه‌ها شده است. البته برای به‌وجودآمدن ماسه‌بادی باید شرایط ویژه‌ای فراهم باشد. از جمله عوامل مهم در شکل‌دهی ماسه‌بادی می‌توان به وجود رسوبات کافی، حجم مناسبی از باد با سرعت و جهت درست، نوع و میزان پوشش گیاهی و فاصله رود با  ساحل اشاره کرد.

1. انواع دیگر ماسه

• الف- ماسه طبیعی:

ماسه‌های طبیعی ماسه‌های رودخانه‌ای هستند که از بستر رودخانه‌ها استخراج می‌شوند. ویژگی‌های این ماسه‌ها گرد گوشه بودن آن‌هاست. به دلیل گرد گوشه بودن اگر از این ماسه در بتن‌ریزی به‌خصوص بتن استفاده شود در گوشه‌ها و فضاهای خالی کوچک به‌خوبی جای می‌گیرند و این فضاها را پر می‌کنند.

• ب- ماسه‌های شسته یا دو بار شور:

هرچه ماسه بیشتر شسته شود خاک مخلوط با آن کمتر می‌شود. وجود خاک در ماسه یک حسن و یک عیب دارد. عیب آن این است که ذرات خاک اطراف دانه‌های ماسه قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند تا سیمان نتواند به‌خوبی اطراف دانه‌های ماسه قرار گرفته و آنها را به هم بچسباند؛ بنابراین هرچه خاک ماسه کمتر باشد چسبندگی سیمان و ماسه در نتیجه مقاومت ملات یا بتن موردنظر بیشتر خواهد شد.

از طرفی حسن وجود خاک در ماسه این است که به دلیل خاصیت خمیری خاک ملاتی که با ماسه خاک‌دار ساخته می‌شود به‌راحتی شکل می‌پذیرد و کارکردن با این ملات برای دوستان بنا راحت‌تر است.

البته باید توجه شود اگر مقدار خاک ماسه از حدی (۴درصد) بیشتر شود ملات خاصیتش کم شده و مقاومت و چسبندگی لازم را نخواهد داشت به‌علاوه برای جبران گیرش بین ماسه و سیمان، مجبور به‌اضافه کردن سیما و هدررفت بیهوده آن خواهد شد.

• ج- ماسه‌های شکسته:

ماسه‌هایی هستند که از آسیاب‌کردن سنگ‌های معدنی به دست می‌آیند و تیز گوشه هستند.

حال باتوجه‌به توضیحات بالا انواع به‌اصطلاح بازاری ماسه را معرفی می‌کنیم و به کاربرد هرکدام در ساختمان می‌پردازیم:

• الف- ماسه طبیعی دو بار شور:

همان‌طور که گفته شد این ماسه خاک کمی دارد و راحت‌تر فضاهای خالی را پر می‌کند؛ بنابراین در ساخت بتن و ساخت دوغاب پشت سنگ‌ها و کاشی‌ها باید از این نوع ماسه استفاده کنیم. زیرا در ساخت بتن شکل‌پذیری روی کار برایمان مهم نیست و مهم‌ترین مطلب مقاومت بتن است؛ بنابراین ماسه باید خاک خیلی کمی داشته باشد تا مقاومت آن افزایش یابد. همین‌طور در ساخت دوغاب سنگ‌ها و کاشی‌ها نیز هدف کسب مقاومت و چسبندگی حداکثر و پر کردن فضاهای خالی و پرشدن خلل و فرج‌های پشت سنگ یا کاشی است که تمام این موارد را ماسه طبیعی دو بار شور دارد.

• ب- ماسه شکسته شسته:

از این ماسه یا ماسه شکسته به شرطی که میزان خاکش قابل‌قبول باشد در ساخت ملات دیوارچینی استفاده می‌شود. چون برای پخش‌کردن ملات روی ردیف‌های چیده شده دیوار وجود مقداری خاک باعث شکل‌پذیری بیشتر و کارکرد راحت‌تر است. از طرفی مقاومتی که از ملات ماسه سیمان انتظار داریم به‌اندازه بتن نیست و این ماسه گزینه مناسبی برای دیوارچینی است.

• ج- ماسه کفی:

خاک این ماسه از ماسه ذکر شده در قسمت قبل نیز بیشتر بوده و شکل‌پذیری بیشتری تیز دارد. وجود خاک باعث می‌شود در کارهای شیب بندی کف و پیمانکاری حرکت شمشه و کروم گیری راحت‌تر شود و به‌راحتی شیب دلخواه را به ملات بدهیم البته باید توجه شود خاک این نوع ماسه هم از ۴ درصد بیشتر نشود.

2. نحوه تشکیل ماسه‌بادی

در حقیقت حرکت شن و ماسه‌بادی در کنار رودخانه‌ها به سه عامل بستگی دارد: یک، جاذبه که ذرات شن را روی سطح نگه می‌دارد؛ دو، نیروی کششی باد که ذرات را در جهت وزش خود به حرکت درمی‌آورد و سه، مجدداً نیروی باد که این بار با نیروی بالارونده، ماسه‌ها را از سر جای خود بلند می‌کند. هر سه این نیروها منجر به ساییده شدن سطح ماسه‌های بادی به روی یکدیگر می‌شود.
با بلندشدن ماسه‌بادی، آن‌ها در یک سطح پایین‌تر جای قبلی خود فرود می‌آیند. این که میزان جابه‌جایی ماسه‌بادی چقدر باشد به‌اندازه، شکل و تراکم آن بستگی دارد. اما به‌طورکلی این ماسه‌ها نهایتاً با سرعت ۱۰ کیلومتر بر ساعت جابه‌جا می‌شوند. حال اگر ذرات ماسه‌بادی سبک‌تر باشد، کمتر از سطح بلند می‌شود و در معرض سایش بیشتری با سایر ذرات شن قرار می‌گیرد.

3. کاربرد ماسه‌بادی

به‌طورکلی شن و ماسه از مهم‌ترین مصالح ساختمانی به شمار می‌روند که از آن‌ها به مقاصد گوناگونی استفاده می‌شود. ماسه‌بادی که به نوع خاصی از ماسه‌ها اطلاق می‌شود که در سواحل رودخانه‌ها یا کویرها یافت می‌شود، به‌خاطر وجود کانی‌ها و مواد آلی در آن و ابعادش، جزو انواع پرکاربرد ماسه‌ها به شمار می‌رود.
از ماسه‌بادی می‌توان در ترکیب با سیمان، ملات ساخت که در ملات سیمان و ماسه‌بادی، ماسه‌بادی به‌عنوان عضو پرکننده، آب به‌عنوان ماده روان‌کننده و سیمان نیز به‌عنوان ماده چسبنده مورداستفاده قرار می‌گیرد.
ذرات ماسه‌بادی این قابلیت را دارند که در ترکیب با آب، آب را به خودشان جذب کنند و حالتی خمیری مانند پیدا کنند. چنین موضوعی باعث می‌شود که ملات ساخته شده با ماسه‌بادی چسبندگی و مقاومت خوبی داشته باشد و بتوان از آن برای سازه‌های مختلف استفاده کرد.
البته باید این نکته را در نظر داشت که به علت ریز بودن ماسه‌بادی، نمی‌توان از آن برای ساختن بتن استفاده کرد. اما با اضافه‌کردن قلوه‌سنگ به ملات سیمان و ماسه‌بادی، ترکیبی با مقاومت بالا حاصل می‌شود که می‌توان از آن برای پی‌سازی و بتن‌ریزی سقف‌های کاذب استفاده کرد.
از ماسه‌بادی می‌توان برای ساخت ملات کاشی و سرامیک، درزگیری، محکم نگه‌داشتن لوله و تأسیسات استفاده کرد. همچنین چون در ماسه‌بادی خاک وجود ندارد، می‌تواند در زمین‌های ورزشی ساحلی مثل فوتبال ساحلی، والیبال ساحلی و … مورداستفاده قرار بگیرد. ویژگی‌های ماسه‌بادی باعث کاربرد آن در صنایع دیگر مثل کشاورزی، نیز شده است.

4. ویژگی‌های ماسه‌بادی

• ریز بودن دانه‌های ماسه‌بادی باعث مقاومت ملات ساخته شده با آن می‌شود.
• ازآنجاکه دانه‌های این ماسه آب را به‌خوبی به خود جذب می‌کنند، ملات ماسه‌بادی چسبندگی خوبی خواهد داشت.
• عوامل جغرافیایی منطقه تأثیر مستقیمی بر اندازه و کیفیت ماسه‌بادی دارند.
• ساخت بتن: ماسه بادی یکی از اصلی ترین مواد تشکیل دهنده بتن است. این ماسه به دلیل شکل گرد و صیقلی ذرات خود، باعث می شود که بتن متراکم تر و مقاوم تر شود.
• ساخت ملات: ماسه بادی همچنین در ساخت ملات نیز کاربرد دارد. این ماسه به دلیل چسبندگی بالای خود، باعث می شود که ملات قوی تر و پایدارتر شود.
• ساخت آجر: ماسه بادی در ساخت آجر نیز کاربرد دارد. این ماسه به دلیل اندازه مناسب ذرات خود، باعث می شود که آجر متراکم تر و مقاوم تر شود.

جمع‌بندی ونتیجه‌گیری

ماسه بادی نوعی ماسه با ویژگی های خاص است که آن را برای استفاده در ساختمان سازی و سایر صنایع مناسب می کند. این ماسه را می توان از ساحل دریاها و رودخانه ها تهیه کرد و در ساخت بتن، ملات و آجر کاربرد دارد. جهت آشنایی کامل با  “ماسه بادی و کاربرد آن در صنعت ساخت” به پکیج “دوره جامع متره و برآورد پروژه (دکتر مترور)” در صفحه اصلی وب‌سایت مراجعه فرمایید.