نکات کاربردی مربوط به نصب درب، پنجره و چارچوب

مقدمه

برای نصب‌کردن درب‌ها و پنجره‌ها ما به یک سطح صاف و هم تراز احتیاج داریم و در هنگام تیغه چینی در ساختمان باید کلافی را متناسب با نوع درب و پنجره‌ای که می‌خواهیم نصب کنیم مورداستفاده قرار دهیم.

بعضی‌اوقات کلاف‌ها جز چهارچوب اصلی درب هستند.

و بعضی از درب‌های دیگر چوبی با به‌کارگیری پیچ‌هایی روی پروفیل آماده که از قوطی‌هایی از جنس فلز ساخته شده‌اند در داخل دیوار نصب می‌شود.

پروفیل‌هایی که در داخل دیوار می‌گذارند را باتوجه‌به پروفیل‌هایی که در درب اصلی قرار دار انتخاب می‌کنند.

دقت کنید که اگر درب شما نوع خاصی از انواع درب‌ها نباشد می‌توانید از پروفیل‌هایی که از جنس فولاد هستند استفاده کنید؛ اما شرط‌هایی دارد که مثلاً کلاف‌ها از طریق شاخک‌هایی که مناسب هستند و کاملاً با دیوارهای کناری و اطراف خود درگیر شوند.

و هنگامی که می‌خواهید ساب فریم‌ها را نصب کنید باید توجه کنید که چارچوب‌ها بدون شکم در مکان خودشان قرار بگیرند. زیرا اگر به هر دلیلی قوس‌هایی در این پروفیل‌ها قرار گیرد از نصب درست درب و پنجره جلوگیری می‌شود.

وقتی شما می‌خواهید درب و پنجره‌ها را نصب کنید به آسانی شما می‌توانید درب و پنجره‌هایی را که ساخته‌اید را بر روی کلاف‌ها با کمک پیچ‌هایی که بلند هستند سر مته وصل کنید و دورتادور آن‌ها را با کمک چسب آب‌بندی کنید.

پنجره‌هایی که امروزه استفاده می‌شود دقیقاً مانند درب‌ها به کلاف‌های فلزی و چوبی احتیاج دارند.

کلاف‌هایی که برای پنجره‌ها بکار می‌بریم؛ مانند درب‌ها می‌باشد. اما در پروفیل‌هایی که استفاده می‌کنند باهم تفاوت‌هایی دارد. پروفیل‌هایی که در پنجره‌ها بکار برده می‌شود در مقایسه با درب‌ها ضعیف‌تر می‌باشد.

1. نکات مربوط به درب، پنجره و چارچوب

• قاب یا چارچوب قسمتی است که لنگه‌های درب و پنجره اعم از قابت یا بازشو در آن قرار می‌گیرند.
• وزن یک چهارچوب ساده فلزی به ارتفاع 220 و عرض 90از پروفیل نوع سبک حدود 20 کیلوگرم و نیمه سنگین حدود 25 کیلوگرم است.
• لنگه قسمتی از درب یا پنجره است که در قاب مستقر شده و می‌تواند ثابت یا متحرک باشد.
• بائو اعضای قائم لنگه درب یا پنجره را بائو گویند.
• وادار تقسیم‌کننده لنگه درب یا پنجره به دو یا چند قسمت است که به‌منظور کوچک‌کردن ابعاد شیشه یا زیبایی به کار می‌ر‌ود.
• پاسار اعضای افقی درب یا پنجره را پاسار گویند.
• پاخور یال پایینی درب یا پنجره است که پهن‌تر از یال‌های دیگر است و به‌منظور جلوگیری از شکستن شیشه در مقابل ضربه پیش‌بینی می‌شود.
• آستانه یال پایین قاب درب یا پنجره است.
• شیشه‌خور قسمتی از درب یا پنجره است که شیشه در آن قرار می‌گیرد.
• آبچکان قسمتی از یال پایین لنگه پنجره بازشو است که برای هدایت آب باران به خارج پیش‌بینی می‌شود.
• کف پنجره سطحی است که پنجره روی آن قرار می‌گیرد و ممکن است از فلز یا سایر مصالح بنایی از قبیل سنگ و غیره نیز ساخته شده باشد.
• زهوار قسمتی درب یا پنجره به‌منظور تزیین یا درزگیری و سهولت نصب شیشه روی درب یا پنجره به کار می‌رود.
• کتیبه قسمتی از درب یا پنجره که ممکن است بازشو یا ثابت باشد و در قسمت بالای درب یا پنجره قرار می‌گیرد، کتیبه می‌نامند.

2. ویژگی‌های درب یا پنجره فلزی

• یال‌های درب و پنجره باید بر یکدیگر عمود باشند.
• وزن یک پنجره ساده فلزی 1.5*1.5با یک بازشو حدود 36 کیلوگرم و با 2بازشو حدود 45 کیلوگرم است. در مورد پنجره های طرح دار و شکل دار وزن از 50تا 150 کیلوگرم متغیر است.
• وزن هر مترمربع حفاظ پنجره با فرض استفاده از قوطی 2*2 حدود 15 کیلو می‌باشد.
• درب یا پنجره که در آن شیشه نصب می‌شود باید دارای شیشه‌خور باشد تا به‌وسیله آن شیشه از هر طرف به‌خوبی مهار شود.
• عمق شیشه‌خور باید حداقل ۲/۵ برابر ضخامت شیشه و حداکثر ۲۵ میلیمتر باشد.
• گیرداری درب یا پنجره به‌وسیله شاخ، پیچ‌، جوش و غیره تأمین شود.
• پیچ‌های درب و پنجره باید از جنس گالوانیزه باشد تا در برابر رطوبت هوا زنگ نزنند.
• زاویه گردش لولا باید طوری باشد که پنجره حداقل ۹۰ درجه گردش کند.
• درزهای بین قاب و لنگه پنجره باید به‌وسیله نوارهای لاستیکی غنی یا کرکی هوابندی شوند.
• برای پنجره‌هایی که به داخل باز می‌شود باید در لنگه بازشو آبچکان تعبیه شود.
• محل قرارگرفتن لولا باید متناسب با ارتقا درب و پنجره باشد‌، در پنجره‌های به ارتفاع ۴۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر‌، فاصله لولا‌ها تا زیر و بالای لنگه ۱۰ سانتیمتر است. در پنجره‌های به ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۴۰ سانتیمتر فاصله لولاها تا زیر و بالای لنگه برابر با ۱۸ سانتیمتر و در پنجره‌های بلند به ارتفاع ۲۰۰ تا ۲۲۰ سانتیمتر فاصله لولا از بالای پنجره ۲۳ و از پایین آن ۳۰ سانتیمتر خواهد بود.

3. نکات مربوط به کارگذاشتن شیشه

• برش شیشه با الماس بر انجام می‌شود.
• در مورد چارچوب‌های فلزی و چوبی که دارای زهوار هستند باید این زهواره‌های قابل‌برداشتن و نصب مجدد باشند.
• فاصله پیچ‌های خودکار مصرفی برای زهوارها حدود ۲۰ سانتیمتر است.
• در مورد شیشه‌های نشکن باید از یراق‌آلات مخصوص استفاده شود.
• در مورد درب‌ها و پنجره‌های آلومینیومی که نصب شیشه در آنها نوار لاستیکی صورت می‌گیرد باید هنگام برش شیشه به فضای لازم برای نوارهای لاستیکی یا پلاستیکی توجه شود.

4. نکات اجرایی نصب درب و پنجره

• نکات مربوط به قبل از نصب در پروژه ساختمانی:

نصب فریم آهنی انتظار: فریم‌های آهنی به ابعاد قوطی‌های ۳۰ ×۶۰ به‌صورت قاب ساخته می‌شود و در وسط دیوار و یا هم ‌سطح گچ دیوار کار گذاشته می‌شود. ایجاد فریم آهنی باعث تقویت‌کردن پنجره شده و ابعاد دقیقی ایجاد می‌کند.

پنجره‌های دوجداره قابل‌نصب در دهانه سنگ و یا سیمان  نیز هستند؛ اما سنگ‌کار و سیمان‌کار به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند ابعاد دقیقی برای در و پنجره ایجاد کند.

• اندازه‌گیری دقیق و مشاوره فنی: باد خور زیاد و یا ناکافی باعث فشار بر پنجره، از رگلاژ خارج‌شدن پنجره و کوتاه‌شدن عمر مفید آن خواهد شد. نقشه‌های غیرمتعارف، بازشوهای غیراستاندارد و ابعاد بزرگ باعث لرزش پنجره و فشار بر روی یراق‌آلات و لولا خواهد شد که در نتیجه ظرف مدت کوتاهی پنجره را از رگلاژ خارج خواهد کرد.
• سوراخ‌کاری کافی بر روی پنجره‌ها برای نصب: برای داشتن یک نصب استاندارد پیج‌ها با ضخامت حداقل ۴ میلیمتر و ارتفاع ۵ الی ۸ سانتیمتر نسبت به ارتفاع فریم‌ها و به تعداد کافی (هر ۷۰ سانتیمتر) باید نصب شود.
• تراز و شاقول نصب‌کردن پنجره‌ها و تقسیم فاصله جهت تزریق فوم و چسب‌ گیری: تراز و شاقول نبودن پنجره‌ها باعث خارج‌شدن پنجره‌ها از رگلاژ می‌شود
• درزبندی ما بین فریم‌های آهنی و پنجره‌ها با فوم پلی‌اورتان و چسب سیلیکون: فوم پلی‌اورتان در فاصله حداقل ۶ میلیمتری قابل تزریق است. این فوم به جز وکیوم کردن کامل دور پنجره‌ها و زیرسازی کامل برای چسب‌گیری و بتونه‌کاری، باعث بالابردن استحکام پنجره می‌شود به صورتی که پس از تزریق فوم برای نشان‌دادن استحکام می‌توان پیچ‌های را نصب از روی پنجره باز کرد تا پی به استحکام فوم برد.

جهت نصب درب‌ها و پنجره‌ها، نیاز به سطحی صاف، تراز و شاقولی داریم. برای این منظور در مرحله تیغه‌چینی ساختمان، باید کلافی را متناسب با نوع درب و یا پنجره مورداستفاده نصب نماییم. گاهی این کلاف، چهارچوب اصلی درب می‌باشد (درب‌های چوبی داخل ساختمان بیشتر به همین صورت نصب می‌گردد) و در مواقع دیگر درب‌ها به‌وسیله پیچ روی پروفیل آماده‌ای که از قوطی‌های فلزی ساخته شده است و داخل دیوار کار گذاشته شده (ساب فریم)، نصب می‌گردد.

پروفیل‌های کلاف کار گذاشته شده، باتوجه‌به نوع پروفیل درب اصلی انتخاب می‌گردد. ولی درصورتی‌که درب از نوع خاصی نباشد (آلومینیومی و یا UPVC باشد) می‌توان از پروفیل فولادی 80*40 و یا 100*60 استفاده نمود.

به شرطی که کلاف به‌وسیله شاخک‌های مناسب، به‌صورت کامل با دیوارهای اطراف خود درگیر باشد و به‌درستی (کاملاً شاقولی و تراز) نصب شده باشد. در مرحله نصب ساب فریم‌ها باید دقت نمود که این چارچوب‌ها بدون شکم دادن در جای خود فیکس گردد؛ زیرا هر گونه قوس احتمالی در این پروفیل‌ها مانع نصب صحیح درب‌ها و پنجره‌ها خواهد شد. در مرحله نصب درب و پنجره می‌توان به‌راحتی درب‌های ساخته شده را روی کلاف‌ها به‌وسیله پیچ‌های بلند سرمته متصل نمود و اطراف آن را به‌وسیله چسب آب‌بندی کرد.

پنجره‌های امروزی نیز مانند درب‌ها، نیاز به کلاف فلزی و یا چوبی دارند. روش اجرای کلاف پنجره‌ها نیز مشابه درب‌ها است با این تفاوت که پروفیل‌های مورداستفاده در پنجره‌ها، می‌تواند مقداری ضعیف‌تر از درب‌ها باشد. به همین دلیل نیز باید تدابیر اجرایی لازم را اندیشید تا از نا گونیا شدن و پیچیدگی پروفیل کلاف پنجره جلوگیری شود.

نباید فراموش نمود، تمامی کلاف‌های اجرا شده در هنگام تیغه‌چینی، باید کاملاً به‌وسیله ضدزنگ پوشیده شود تا از پوسیدگی آن در اثر عوامل جوی جلوگیری به عمل آید.

1. باید دقت داشته باشید که در و پنجره‌ای را انتخاب کنید که تحمل بارهای هنگام‌ نصب و پس از آن در هنگام بهره‌برداری را داشته باشد.
2. عایق‌بندی و درزگیری اطراف پنجره باید به‌خوبی انجام شود تا عایق صوتی و حرارتی شود.
3. باید دقت داشته باشید که قبل از کارگذاشتن چارچوب حتماً از برابر بودن قطرهای ضربدری آن مطمئن شوید.
4. هنگام نصب چهارچوب از قرارگرفتن آن در جهت صحیح از لحاظ جهت بازشوی آن اطمینان حاصل کنید. همچنین پس از نصب باید چندین مرتبه امتحان کنید که در و پنجره به‌خوبی باز و بسته شود.
5. ساب فریم که در بالا توضیح دادیم، نوعی فریم آهنی انتظار است که قابی برای قرارگیری یک پنجره یا در ایجاد می‌کند. این ساب فریم می‌توان در میان دیوار و یا هم ‌سطح گچ دیوار اجرا شود. باعث می‌شود که پنجره تقویت شده و ابعاد دقیقی برای نصب آن ایجاد گردد.
6. برای نصب پنجره‌‌های دوجداره، می‌توان آن‌ها را در دهانه سنگ و یا سیمان  نیز اجرا کرد؛ اما بر خلاف ساب فریم، این سنگ و سیمان نمی‌تواند یک قاب تمیز با  ابعاد دقیق برای نصب در و پنجره ارائه دهد.
7. باید دقت داشته باشیم که اندازه پنجره‌ها مطابق با استانداردها باشد و از ایجاد بازشو‌های بسیار بزرگ خودداری کنیم؛ زیرا  پنجره‌های غیراستاندارد با ابعاد بزرگ، باعث می‌شود که پنجره تحت‌فشار باد دچار لرزش‌های مداوم شود و این کار بر روی یراق‌‌آلات و لولا فشار می‌آورد. این امر باعث می‌شود که در مدت کوتاهی پنجره از رگلاژ خارج شود و عمر مفید آن کاهش یابد.
8. پنجره‌ها باید با تعداد پیچ کافی به دیوار متصل شوند. برای نصب استاندارد، پیج‌ها با ضخامت حداقل ۴ میلیمتر و ارتفاع ۵ الی ۸ سانتیمتر نسبت به ارتفاع فریم‌‌ها و به تعداد کافی، یعنی هر ۷۰ سانتیمتر، باید نصب شود.
9. پنجره‌ها پس از نصب باید کاملاً تراز و شاقول باشند تا پنجره‌‌ها از رگلاژ خارج نشود؛ بنابراین هنگام کارگذاشتن چهارچوب حتماً ضلع بالای آن یا همان کلاه چهارچوب را با تراز کنترل کنید و  قبل از تثبیت چهارچوب، تمام جهات آن را از قسمت داخلی با  تراز  و شاقول کنترل کنید.
10. فاصله‌های خالی در چهار طرف پنجره باید به طور مناسب تقسیم شود و آن را به‌وسیله تزریق فوم و چسب،  آب‌بندی کنیم.
11. درزبندی میان فریم‌های آهنی (ساب فریم‌ها) و پنجره‌ها با فوم پلی‌یورتان و چسب سیلیکون باید انجام گیرد. برای این کار، فوم پلی‌اورتان در فاصله حداقل ۶ میلیمتری قابل تزریق است. این فوم به جز وکیوم کردن کامل دور پنجره‌ها و زیرسازی کامل برای چسب‌گیری و بتونه‌کاری، باعث بالابردن استحکام پنجره می‌شود، به‌نحوی‌که اگر پس از تزریق فوم، پیچ‌های پنجره را باز کنیم،  باز هم بر سر جای خود باقی خواهد ماند.

5. نصب و اجرای درب و پنجره مطابق با مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان

• 1-8-9-4 مشخصات تمام درها و پنجره‌ها باید با استاندرهای ملی ایران مطابقت داشته باشد.
• 2-8-9-4 تعبیه آستانه در برای درهای ورودی ساختمان‌های عمومی دارای تصرف‌های آموزشی/ فرهنگی،درمانی/ مراقبتی و تجمعی ممنوع است.
• 3-8-9-4 در درهای شیشه‌‌‌‌‌ای کشویی و درهای شیشه‌ای بدون قاب، دیواره و در شیشه‌ای وان و دوش، قطعات شیشه در اطراف ورودی‌های اصلی و خروجی بناها،قطعات شیشه‌ای درهای توقفگاه‌ها و قطعات بزرگ‌ تر از ابعاد مجاز در بند 4-4-4-8 در نماهای شیشه‌ای و تمام در‌هایی که شیشه در آن‌ها در ارتفاع پایین‌تر از 05/1متر بکار رفته، استفاده از شیشه‌های ایمن و غیر ریزنده الزامی است.
• 4-8-9-4 در صورتی که پنجره در فضایی نصب شود که کف آن فضا در ارتفاع بیش از 70/0متر از زمین یا فضای مجاور ارتفاع داشته باشد، باید کف آن پنجره در ارتفاع حداقل 10/1 متر احداث شده و یا دارای جان‌پناهی به ارتفاع حداقل 10/1 متر از کف فضا باشد.
• 5-8-9-4 تعبیه پنجره در محل‌هایی که خارج از حدود مجاز در این مقررات موجب اشراف به حیاط و ساختمان مجاور شود، ممنوع است.
• 6-8-9-4 در صورتی که امکان اشراف از معبر عمومی مجاور به داخل فضاهای اقامت در ساختمان وجود داشته باشد، لازم است کف پنجره فضاهای اقامت در بالاتر از ارتفاع دید عابران تعبیه شود.

6. مراحل نصب پنجره

پنجره‌ها انواع مختلفی دارند؛ اما نکات و مراحل مربوط به نصب پنجره شامل قواعد ثابتی می‌شوند که برای اکثر پنجره‌ها به یک‌شکل اجرا می‌شوند. همچنین یکی از انواع پرکاربرد پنجره که امروزه در اکثر فضاها به کار برده می‌شود، پنجره‌های دوجداره یا UPVC هستند. علاوه بر این برای جایگزینی پنجره‌های قدیمی نیز معمولاً انتخاب افراد پنجره دوجداره است. به همین دلیل ما مراحل نصب پنجره‌ را به طور اختصاصی با پنجره دوجداره توضیح می‌دهیم.

• پنجره دوجداره

احتمالاً تجربهٔ این را داشته‌اید که وقتی پنجره بسته است هیچ‌گونه سروصدایی در محیط نمی‌شنوید؛ ولی به‌محض باز کردن پنجره متوجه می‌شوید که چقدر بیرون شلوغ است. این کاری است که پنجره دوجداره انجام می‌دهد.

پنجره‌های دوجداره، پنجره‌هایی با دولایه شیشه هستند که استفاده از جنس ضخیم شیشه و پروفیل‌های آلومینیومی و UPVC باعث ایجاد یک عایق صوتی و حرارتی می‌شود. در نتیجه در محیطی که پنجره‌ها آن دوجداره است، آرامش و آسایش بیشتری برای ساکنین آنجا وجود دارد.

• مراحل نصب پنجره UPVC
• مرحله اول- آماده‌سازی محل نصب
  اولین کاری که برای نصب پنجره باید انجام شود این است که محل برای نصب آماده گردد. دو حالت برای این مرحله وجود دارد. حالت اول زمانی است که ساختمان نوساز است و بنابراین برای بار اول قرار است که پنجره‌ها در جای خود قرار گیرند. در شرایطی که ساختمان نوساز است، شرایط اولیه نصب را سازندگان آماده می‌کنند.

در این مرحله یک کناف فلزی برای استحکام بیشتر پنجره نصب می‌شود. البته اجباری برای این کار نیست و ممکن است در برخی ساختمان‌ها این کناف‌های فلزی نصب نشوند.

حالت دوم زمانی است که ساختمان نوساز نیست و پنجره‌های جدید قرار است جایگزین پنجره‌های موجود در ساختمان شوند. در این شرایط پنجره‌های قبلی بادقت برداشته شده ولی قاب آن‌ها باقی می‌ماند.

• مرحله دوم- تمیزکاری
  بعد از آنکه چهارچوب پنجره‌ها آماده شد، قبل از رسیدن به مرحله نصب پنجره باید تمیز شوند. چه ساختمان نوساز باشد و چه قرار باشد جایگزین پنجره‌های قبلی شوند ممکن است آلودگی‌هایی وجود داشته باشد. برای‌آنکه در انتها پنجره‌ها‎ تمیز باشند باید در این مرحله جای نصب آن‌ها را تمیز کرد.
• مرحله سه – معین کردن محلی که قرار است پیچ‌های اتصال در آن نصب شوند.
  بعد از آنکه محل پنجره تمیز شد باید مکان‌هایی که پیچ‌های اتصال قرار است در آنجا نصب شوند مشخص گردد. انواع مختلف پیچ همچون پیچ سرمته یا خودکار یا پیچ بولتکس استفاده می‌شود. نوع پیچ مصرفی به مصالح به کار برده شده در دیوار بستگی دارد.

برای مثال اگر دیوار از جنس بتن یا سیمان باشد از پیچ بولتکس استفاده می‌شود. برای اینکه در نهایت خروجی کار تمیز باشد در این مرحله از تراز هم استفاده شده و محل پیچ‌ها طبق تراز عمودی مشخص می‌شوند.

• مرحله چهار- تزریق فوم
  هدف اصلی از تزریق چسب و فوم در نصب پنجره پر کردن درزها و افزایش عایق‌بندی است. بعد از آنکه فوم یا چسب تزریق شد، فاصلهٔ بین چهارچوب آهنی و قاب پنجره پر می‌شود.
• مرحله پنجم- نصب شیشه
  در این مرحله نوبت به نصب شیشه‌ها می‌رسد. بعد از آنکه پنجره‌ها در سرجای خود قرار گرفتند شیشه‌ها باید نصب شوند. این مرحله نیاز به حساسیت و دقت بالایی است. کوچک‌ترین اشتباهی می‌تواند باعث شکستن شیشه شود.
• مرحله ششم – رگلاژ کردن پنجره
  پنجره‌ای استاندارد است که به‌خوبی باز و بسته شود. رگلاژ کردن درواقع همان کاری است که نیاز است انجام شود تا باز و بسته‌شدن پنجره به‌راحتی انجام شود.
• مرحله هفتم – نصب دستگیره
  در نهایت بعد از آنکه تمامی مراحل قبل بادقت انجام شدند، در مرحلهٔ آخر نوبت به نصب دستگیره‌های پنجره می‌رسد.

جمع‌بندی ونتیجه‌گیری