مراحل و نکات شاسی کشی نمای ساختمان

مقدمه

شاسی‌کشی نما چیست؟ حتماً ساختمان‌های زیادی در سطح شهر دیدید که بعد از گذشت مدت زمانی از بهره‌وری آن‌ها، سنگ نمایشان لق شده و می‌افتد. افتادن سنگ نما علاوه بر زشت کردن چهره ساختمان، خطرات مالی و جانی متعددی را نیز به دنبال دارد. اما راه‌حل چیست؟ آیا می‌دانید یکی از مهم‌ترین دلایل شکستن یا لق شدن سنگ‌ها در جای خود، نداشتن زیرسازی مناسب است؟ در این مقاله با دیتیل شاسی‌کشی ساختمان و آموزش فاصله نبشی آشنا شوید.

نمای ساختمان نخستین بخش از آن است که علاوه بر جنبه‌های ظاهری و زیبایی‌شناختی، نقش مهمی هم در دوام و پایداری آن در برابر شرایط جوی مختلف دارد. همچنین، این نما در صورت رعایت استانداردها، می‌تواند به‌عنوان عایق حرارت و صدا عمل کند. اما نکته‌ای که حائز اهمیت است، این است که این نما چگونه و با چه متریالی ساخته شود؟ نماهای ایجادشده با ماسه و سیمان به دلیل عمر کوتاه ناشی از ترک‌خوردگی و یا احتمال سقوط آجرها و نیز نیاز به تعمیرات، خسارات جانی و مالی زیادی را در پی خواهند داشت. اجرای نماهای سنتی و قوس‌دار نیز بسیار دشوار است؛ بنابراین، مهندسان به فکر استفاده از آهن در نمای ساختمان افتادند. این‌چنین، زیرسازی نمای ساختمان اهمیت یافته و نحوه اجرای صحیح و اصولی آهن‌کشی نمای ساختمان موردتوجه قرار گرفته است.

1. زیرسازی و شاسی‌کشی نمای ساختمان

ازآن‌جهت که نمای ساختمان نخستین لایه محافظ برای آن است، نگهداری صحیح از آن در جهت افزایش طول عمر و دوام امری ضروری است. برای این منظور از نبشی‌های فولادی استفاده می‌شود و به همین دلیل، این روش را نبشی کشی نمای ساختمان می‌نامند. نبشی کشی ساختمان در بین مهندسان به نام هایی همچون زیرسازی نمای ساختمان، آهن‌کشی نمای ساختمان و شاسی‌کشی ساختمان نیز معروف است. نبشی کشی نمای ساختمان قبل از اجرای نما انجام می‌شود و سپس نمابر روی آن سوار می‌شود.

2. اهمیت آهن‌کشی نمای ساختمان

آهن‌کشی نما مانند نبشی کشی از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. دلایل زیادی پشت این امر وجود دارد که به چند دلیل مهم در اینجا اشاره می‌کنیم؛ آهن‌کشی نمای ساختمان به مهندسان کمک می‌‌کند بدون هیچ محدودیتی هر طرح و شکلی که بخواهند در نمای ساختمان ایجاد کنند و با این کار، زیبایی ظاهری و ارزش مادی آن را افزایش دهند.

نبشی کشی نمای ساختمان باعث استحکام نما و عدم تخریب و افتادن سنگ و آجرها (به‌مرورزمان) می‌شود. شاسی‌کشی نمای ساختمان باعث افزایش مقاومت ساختمان به رطوبت و شرایط جوی می‌شود و با این کار جلوی فرسوده‌شدن ساختمان را می‌‌گیرد.

به‌عبارت‌دیگر نمای ساختمان اولین سد دفاعی در برابر رطوبت و حرارت است. زیرسازی نمای ساختمان اگر اصولی و درست انجام شود، حتی در برابر زلزله هم مقاومت از خود نشان می‌دهد. آهن‌کشی نمای ساختمان، خطرات احتمالی ریزش نمابر سر عابران پیاده را کاهش می‌دهد.

مهم‌ترین دلایل زیرسازی نمای ساختمان عبارت‌اند از:

• ایجاد یک بستر مناسب برای اینکه مهندسان بدون هیچ محدودیتی نماهای طراحی شده را به اجرا درآورند و زیبایی ظاهری ساختمان را بهبود بخشند.
• کمک به نگهداری مصالح به‌کاررفته در نمای ساختمان و افزایش استحکام نما و جلوگیری از تخریب و یا سقوط آن‌ها.
• ایجاد لایه محافظ در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی لایه‌های زیرین به‌وسیله آهن‌کشی نمای ساختمان در جهت کاهش سرعت فرسودگی و افزایش عمر.
• افزایش مقاومت نمای ساختمان در برابر تنش‌های دینامیکی و لرزه‌ای مانند زمین‌لرزه در صورت اجرای درست و اصولی شاسی‌کشی ساختمان.

3. اصول نبشی کشی ساختمان

اجرای غیراصولی و نادرست نمای ساختمان علاوه بر تأثیر روی زیبایی ظاهری سازه، موجب افت استحکام آن نیز می‌شود. این افت استحکام می‌تواند سبب ریزش نما و واردآمدن خسارت جانی برای عابران و خسارت مالی برای صاحب پروژه شود. درنتیجه، رعایت اصول آهن‌کشی نمای ساختمان اهمیت می‌یابد. مهم‌ترین اصول زیرسازی نمای ساختمان شامل موارد زیر می‌شوند:

• اجرای نبشی کشی ساختمان مطابق با نقشه‌های طراحی‌شده توسط مهندسان به‌منظور رعایت استانداردها.
• انتخاب مصالح باکیفیت و مرغوب به‌منظور افزایش استحکام و بهبود ظاهر ساختمان.
• انجام دقیق عملیات ترازکردن افقی و عمودی توسط افراد مجرب و مهندسان.
• انتخاب اتصالات و پروفیل‌های مناسب و دارای حد تحمل بار بالا در صورت استفاده از نمای سنگی در ساختمان.
• استفاده از نبشی‌های گالوانیزه یا استیل یا رنگ‌آمیزی نبشی فولادی به‌منظور بهبود مقاومت به زنگ‌زدگی آن‌ها و جلوگیری از فرسودگی زودرس و افزایش طول عمر.

4. انواع روش‌های زیرسازی نمای ساختمان

برای اجرای زیرسازی نمای ساختمان، توجه به نوع و جنس متریال نما مهم‌ترین پارامتر است؛ چراکه نحوه اجرای نبشی کشی ساختمان باتوجه‌به نوع مصالح به‌کاررفته در نما متفاوت است. در ادامه مهم‌ترین روش‌های آهن‌کشی ساختمان را بر اساس نوع متریال نما مورد بررسی قرار می‌دهیم.

1.4. زیرسازی نمای سنگی

نماهای سنگی سنگین‌ترین نوع نما در ساختمان‌ها هستند؛ بنابراین، انتخاب زیرسازی مناسب که توانایی تحمل چنین وزنی را داشته باشد بسیار مهم است. ضمن اینکه، به دلیل وجود امکان ریزش نمای سنگی، باید حتماً از اتصالات مطمئن استفاده شود. بدین منظور، کنترل اتصالات نظیر پیچ‌ها، پرچ، محل جوشکاری و نوع مصالح مورداستفاده بسیار مهم است.

2.4. زیرسازی نمای سیمانی

شاسی‌کشی نمای سیمانی شامل استفاده از میل‌گرد، رابیتس و پروفیل قوطی آهنی می‌شود. دلیل استفاده از رابیتس، به اجرای نماهای سیمانی با ملات و دوغاب مربوط می‌شود. در این روش، پس از پخش ملات بر روی رابیتس، نمابر روی آن نصب می‌شود. همچنین، توصیه می‌شود که رابیتس‌ها به‌صورت دولایه استفاده شوند و ستون‌های آن‌ها نزدیک به یکدیگر قرار گیرند تا عبور ملات و دوغاب از بین شبکه رابیتس به حداقل مقدار ممکن برسد

3.4. زیرسازی نمای خشک

چنانچه در اجرای زیرسازی، از ملات و دوغاب برای نگهداری نما استفاده نشود، روش یادشده زیرسازی خشک نامیده می‌شود. در این راستا، می‌توان به شاسی‌کشی نمای سرامیک خشک اشاره کرد. در این روش، از المان‌های افقی و عمودی برای نگهداری ن، استفاده می‌شود و نیازی به وجود ملات نیست.

4.4. زیرسازی نمای کامپوزیت

نماهای کامپوزیتی به دلیل نسبت استحکام به وزن بالا، قابلیت تمیزکاری و شست‌وشوی آسان، مقاومت به خوردگی و غیره، بسیار موردتوجه هستند. برای نمونه می‌توان به ورق‌های کامپوزیت آلومینیوم اشاره کرد. بدین منظور، از پروفیل‌های فولادی نظیر نبشی‌ها برای زیرسازی آن‌ها استفاده می‌شود و سپس پانل‌های کامپوزیتی بر روی آن‌ها نصب می‌شوند.

5.4. زیرسازی نمای آجری

زیرسازی نمای آجری به دو صورت سنتی و خشک قابل‌انجام است. در روش سنتی، از دوغاب و ملات سیمان برای اجرای زیرسازی استفاده می‌شود و در روش خشک، این المان‌های فولادی هستند که در نگهداری نما نقش ایفا می‌کنند. برای ایجاد یک زیرسازی نمای آجری مطمئن در حالت خشک، از قطعات فلزی نظیر ریل، پیچ و انواع پروفیل فولادی استفاده می‌شود.

6.4. زیرسازی نمای رومی

به یکی از جذاب‌ترین نماهای موجود برای ساختمان‌ها می‌رسیم؛ نمای رومی! این نوع نما به دلیل برخورداری از اشکال هندسی زیبا و قوس‌های متعدد، یکی از زیباترین نماهای ساختمان است. اما هرچقدر این نما زیباست، اجرای زیرسازی برای آن نیز به همان نسبت دشوار است و نیاز به تخصص بالایی دارد.

7.4. زیرسازی نمای چوبی

زیرسازی نمای چوبی می‌تواند به هر دو شکل سیمانی و خشک انجام شود. از این نوع نما، تحت عنوان نمای ترموود نیز یاد می‌شود و یکی از زیباترین نماهای مورداستفاده در ساختمان‌ها است. ترموود نام چوبی پراستفاده در نمای ساختمان است.

5. مراحل زیرسازی نمای ساختمان

پس از این‌که طراحی نمای ساختمان انجام پذیرفت، زیرسازی نمای ساختمان یا همان نبشی کشی ساختمان باید انجام شود. بدین منظور، باید که به دو موردتوجه شود. اول اینکه یک نقشه تحت عنوان نقشه شاسی‌کشی نمای ساختمان باید تهیه شود و بر اساس آن، اقدام به آهن‌کشی ساختمان نمایید. مورد دوم، انتخاب پروفیل مناسب برای شاسی‌کشی نما است که معمولاً از انواع نبشی‌، میل‌گرد و قوطی برای این منظور استفاده می‌شود.

مراحل آهن‌کشی نمای ساختمان عبارت‌اند از:

• ریسمان کشی
• استفاده از میل‌گرد
• استفاده از ملات
• کنترل نهایی

در مرحله ریسمان کشی نمای ساختمان، نبشی‌ها به صورت‌های افقی نصب شده و جوشکاری می‌شوند. سپس باتوجه‌به نیاز، از میل‌گرد استفاده می‌شود. برای این منظور، میل‌گردها جوشکاری می‌شوند و سپس توری‌های رابیتس به شاسی‌کشی نما متصل می‌شوند. ذکر این نکته ضروری است که در صورت استفاده از میل‌گرد در زیرسازی نمای ساختمان، قیمت تمام‌شده زیرسازی ساختمان افزایش خواهد یافت.

استفاده از ملات نیز در صورتی واجب می‌شود که قرار باشد از نماهای سیمانی، آجری و چوبی استفاده شود تا اتصال بهتری برای آن‌ها حاصل شود. در انتها و قبل از اجرای نما، کنترل نهایی زیرسازی نما انجام می‌شود تا شاسی‌کشی از استحکام مناسب و برخوردار باشد و به‌خوبی نیز تراز شده باشد.

6. مراحل اجرای زیرسازی ساختمان

اجرای زیرسازی نما باید مطابق با اصول و برنامه انجام شود، چرا که کیفیت انجام آن، تأثیر بسیاری بر زیبایی ظاهری، استحکام و دوام نما دارد. مراحل اجرای نما شامل موارد زیر می‌شود:

• تعیین مصالح موردنیاز در زیرسازی نما
  برای اجرای زیرسازی نما، اولین مرحله تعیین مصالح موردنیاز است. تعیین تجهیزات موردنیاز باید باتوجه‌به عوامل مختلفی صورت گیرد که در ادامه دراین‌رابطه صحبت خواهیم کرد.
•  تهیه نقشه زیرسازی
  تهیه نقشه درواقع تعیین‌کننده مسیر راه برای ادامه فرایند است. مهندس معمار باید طراحی اولیه را انجام دهد، سپس مطابق با نقشه، زیرسازی انجام شود. این نقشه کمک می‌کند تا شاسی‌کشی مطابق با اصول خاص آن نما، اجرا شود و از انجام مراحل اضافه و گاهی اوقات هزینه اضافه جلوگیری می‌کند.
•  ریسمان کشی
  ریسمان کشی به‌منظور مشخص‌کردن میزان برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های نما و ترازکردن انجام می‌شود. این مرحله در اجرای درست نما بسیار تأثیرگذار است. مراحل بعدی تحت‌تأثیر نوع نما ممکن است متفاوت باشد.
•  نصب توری رابیتس
  پس از ریسمان کشی، درصورتی‌که سازه بتنی باشد و از میل‌گرد استفاده شود، توری رابیتس روی میل‌گردهای مورداستفاده در زیرسازی، نصب می‌شود. توری رابیتس را در این مرحله باید با مفتول‌های گالوانیزه می‌بندند.
  استفاده از رابیتس به‌منظور افزایش چسبندگی ملات سیمانی به نما انجام می‎‌گیرد. در نماهای سیمانی به دلیل استفاده از ملات سیمان و دوغاب، لازم است تا رابیتس‌هایی بر روی شاسی نما نصب شود تا ملات از بین میل‌گردها عبور نکند.

7. مقاطع فولادی مورداستفاده در زیرسازی نما

انتخاب پروفیل مورداستفاده در اجرای زیرسازی باید باتوجه‌به نوع و هندسه نما، میزان استحکام موردنیاز، مصالح مورداستفاده در نما، شرایط محیطی و بسیاری موارد دیگر انجام ‌شود.

مصالح موردنیاز برای شاسی‌کشی عبارت‌اند از:

• نبشی
• میل‌گرد
• ناودانی
• تیرآهن
•  رابیتس
• قوطی

• باید گفت که اغلب در فرایند زیرسازی و شاسی‌کشی از پروفیل نبشی استفاده می‌شود. در این موارد به شاسی‌کشی، نبشی کشی نما نیز گفته می‌شود.
• از سوی دیگر، میل‌گرد علاوه بر اینکه در فونداسیون و آرماتوربندی ساختمانکاربرد دارد، در نما نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. میل‌گرد در نما، برای نگهداری و اتصال رابیتس به کار می‌رود و در حالت کلی نقش استحکام‌بخشی در شاسی‌کشی را بر عهده دارد.
• در استفاده از میل‌گرد در شاسی‌کشی ساختمان، باید به این نکته توجه داشت که هزینه‌ها متأثر از قیمت میل‌گرد، ممکن است بالا برود. به همین دلیل در مواردی که به استحکام بالاتری در اجرای نما نیاز باشد، از میل‌گرد استفاده می‌شود.

8. نکات موردتوجه در قرارداد شاسی‌کشی نما

مواردی که در نمونه قرارداد شاسی‌کشی نما بین پیمانکار و صاحب پروژه مطرح می‌شود عبارت‌اند از:

•  مشخصات طرفین قرارداد
•  مدت قرارداد
•  مبلغ قرارداد
• نحوه پرداخت مبلغ قرارداد
• شروط قرارداد
• خسارت قرارداد
• تعهدات کارفرما و پیمانکار پروژه
• اسناد مربوط به قرارداد
• قوانین فسخ قرارداد

9. عوامل مؤثر بر قیمت شاسی‌کشی نما

قیمت شاسی‌کشی نما و زیرسازی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی ممکن است دچار تغییر شود. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:

• نوع نمای ساختمان
• مواد و مصالح مورداستفاده در ساخت نما
• قیمت آهن در بازار
• ابعاد و متراژ پروژه
• طرح نمای ساختمان
• متراژ نما
• میزان آهن مصرفی در پلیت گذاری
• میزان پروفیل مصرفی در ستون‌های عمودی
• دستمزد کار (بر اساس متراژ پروژه، معمولاً بین ۱۵۰-۱۸۰ هزار تومان در نظر گرفته می‌شود. البته باید در نظر داشت که باتوجه‌به پیچیدگی نما ممکن است به مبالغ بیشتر نیز تغییر کند.)

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

جهت آشنایی کامل با  “مراحل و نکات شاسی کشی نمای ساختمان ” به جزوه “نماهای ساختمانی”  و جهت آشنایی بیشتر با قوانین و ضوابط مربوط به این مقاله به “دستورالعمل طراحی سازه‌ای و الزامات و ضوابط عملکردی و اجرایی نمای خارجی ساختمان‌ها | مصوب سال 1395” در بخش گنجینه فایل وب‌سایت مراجعه فرمایید.