آموزش تکنیک فاینمن؛ با این روش سریعتر یاد بگیر
آخرین بروزرسانی: 22 تیر 1403
دسترسی سریع به عناوین
مقدمه
تکنیک فاینمن، روش مطالعه قابلتوجهی است که یک دانشمند شگفتانگیز آن را ایجاد کرده است. این تکنیک، روشی قدرتمند است که میتوانید از آن برای یادگیری سریعتر و کارآمدتر هر موضوعی استفاده کنید. استفاده از تکنیک فاینمن از نظر ذهنی نسبتاً سخت است؛ زیرا شما را وادار میکند تا بهجای خواندن منفعلانهٔ متن درس یا گوشدادن به صحبتهای شخص دیگری، فعالانه دربارهٔ مسئله فکر کنید. اما، اگر زمان و انرژی لازم را برای تسلط به روش اختصاص دهید، به نتایج ارزشمندی میرسید.
ما در این مقاله یک راهنمای کامل برای استفاده از روش مطالعه فاینمن ارائه دادهایم. با ما همراه باشید تا بدانید تکنیک فاینمن چیست، بهتر است برای یادگیری چه مباحثی به کار رود و چگونه میتوانید از آن برای تبدیلشدن به یک دانشآموز با پیشرفت عالی استفاده کنید.
1. ریچارد فاینمن که بود؟
ریچارد فیلیپس فاینمن، فیزیکدان برندهٔ جایزهٔ نوبل، مخترع نمودارهای فاینمن و نظریهٔ پوزیترونها و عضو کمیسیون راجرز، استادی آمریکایی بود که از طریق نگارش کتاب و سخنرانیهای جذاب، فیزیک را به رشتهای محبوب مبدل کرده بود. او یک نابغه است که اغلب بهعنوان «تبیینگر بزرگ» شناخته میشود و بهعنوان یکی از بزرگترین معلمان علم در تاریخ مدرن معروف است.
فاینمن که در سال 1988 میلادی از دنیا رفته، یکی از برجستهترین دانشمندان تاریخ است و تکنیک یا روش مطالعهٔ فاینمن، تنها بخش کوچکی از میراث او است. در سال ۱۹۹۹ در یک نظرسنجی از ۱۳۰ فیزیکدان از کشورهای مختلف، فاینمن بهعنوان یکی از ده فیزیکدان برتر تمام اعصار برشمرده شد.
2. تکنیک فاینمن چیست؟
تکنیک فاینمن که ریچارد فیلیپس فاینمن آن را ایجاد کرده است، یک روش مطالعه برای تمام علمآموزان است تا از طریق عمل آموزش، یاد بگیرند. برای استفاده از این تکنیک، دانشآموزان موضوعی را انتخاب میکنند و سپس آن را به زبان خودشان، طوری توضیح میدهند که گویی به یک دانشآموز کلاس ششم آموزش میدهند. سپس، توضیحات خود را بهبود میبخشند و تا زمانی که به موضوع تسلط پیدا کنند، دوباره روند را طی میکنند.
طبیعتاً یک دانشآموز متوسط در کلاس ششم قرار نیست اصطلاحات پیچیده را درک کند، بنابراین فردی که از تکنیک فاینمن استفاده میکند باید از توضیحات ساده و مختصر استفاده کند. استفادهٔ مؤثر از این روش مستلزم آن است که یادگیرنده تمام اصطلاحات نامشخص را تعریف کند؛ بنابراین تکنیک فاینمن به انرژی ذهنی بیشتری نسبت به روشهای دیگر مطالعه نیاز دارد. عمل آموزش یک کار شناختی سخت است، اما به همین دلیل است که این تکنیک بسیار مؤثر است.
این روش مطالعه را میتوان برای حفظکردن، درک موضوعات دشوار و تکمیل سایر روشهای مطالعه رایج مانند بازخوانی کتابهای درسی یا مرور جزوهها استفاده کرد. بااینحال، شایانذکر است که بازخوانی کتابهای درسی و جزوات از نظر اندیشمندان حوزهٔ آموزش و یادگیری مدرن، یک استراتژی مطالعهٔ ناکارآمد بهحساب میآید.
3. چرا روش مطالعهٔ فاینمن مؤثر است؟
این که چرا تکنیک فاینمن برای چندین دهه بهعنوان یکی از مؤثرترین روشهای مطالعه باقیمانده است، دلایل زیادی دارد. برای مثال، تکنیک فاینمن فرصتی برای بررسی و تجزیهوتحلیل مستمر فراهم میکند و این میتواند به شما این اطمینان را بدهد که درکتان از مباحث درسی در سطحی بالاتر از حفظ اطلاعات است.
علاوه بر این، روش فاینمن راهی برای دانشآموزان فراهم میکند تا از طریق ارتباط با تجربیات شخصی مرتبط و مفاهیم ساده، با اطلاعات به شیوهای معنادار و بهیادماندنی درگیر شوند. بعلاوه، تکنیک فاینمن به دلیل تأکید بر مشارکت فعال، اغلب از روشهای مطالعهٔ سنتی مؤثرتر است. برخلاف بازخوانی کتابهای درسی یا مرور جزوات که فعالیتهای غیرفعال هستند، درگیرشدن با مطالب جدید از طریق توضیح و سادهسازی مداوم، یادگیرنده را مجبور میکند تا فعالتر درگیر شود.
در ادامه به چند دلیل دیگر دربارهٔ چرایی مؤثربودن روش مطالعهٔ فاینمن اشاره شده است:
- اگر با شخص دیگری تمرین شود، دانش دربارهٔ موضوع و همچنین مهارتهای سخنرانی در جمع افزایش مییابد.
- سادهکردن و توضیح یک مطلب پیچیده میتواند درک و بهخاطر سپردن موضوع را بهبود ببخشد.
- استفاده از این تکنیک میتواند به دانشآموزان کمک کند تا در نحوهٔ برخورد با موضوعات دشوار مانند علوم یا ریاضیات تجدیدنظر کنند.
- در بازبینی و تقویت آنچه دانشآموزان از پیش آموختهاند، اثرگذار است.
4. نحوهٔ استفاده از تکنیک فاینمن
تکنیک فاینمن در اصل چهار مرحله اصلی دارد که شامل این موارد هستند: در وهله اول موضوعی را که میخواهید دربارهٔ آن بیاموزید، انتخاب کنید، در وهله دوم آن مطلب را برای یک نوجوان ۱۲ساله توضیح دهید، در وهله سوم بازخورد بگیرید و توضیحات خود را پالایش و سادهسازی کنید و در نهایت توضیحات خود را سازماندهی و بازبینی کنید.
اما اگر میخواهید از تکنیک فاینمن برای مطالعهٔ بهتر استفاده کنید، میتوانید این پنج مرحله ساده را که ما در این مقاله ذکر کردهایم، دنبال کنید:
1.4. موضوعی را که میخواهید یاد بگیرید مشخص کنید
برای شروع، موضوعی را که با تکنیک فاینمن مطالعه خواهید کرد، مشخص کنید. درحالیکه میتوانید از این تکنیک برای هر موضوعی استفاده کنید، اما اغلب برای مطالعهٔ موضوعات مرتبط با علم استفاده میشود، زیرا مسلماً یادگیری آنها بیشترین سود را از عمل سادهسازی میبرد.
بااینحال، این تکنیک برای بسیاری از موضوعات دیگر به همان اندازه کاربرد دارد؛ چون روش مطالعهٔ فاینمن یکی از انعطافپذیرترین روشهای مطالعه است. بااینحال، هنوز مهم است که در هر جلسهٔ مطالعه، مباحث و موضوعات فرعیای را که میخواهید به آنها تسلط پیدا کنید، مشخص کنید.
اکنون که موضوع موردنظر را شناسایی کردهاید، کمی وقت بگذارید و به مرحله دوم فکر کنید: اگر یک دانشآموز کلاس ششمی به شما گوش میداد، چگونه این موضوع را توضیح میدادید؟
2.4. مطلب را طوری توضیح دهید که گویی به یک دانشآموز کلاس ششمی آموزش میدهید
در مرحله دوم تکنیک فاینمن، باید موضوع بهاندازهای ساده توضیح داده شود که یک دانشآموز کلاس ششم آن را درک کند. این امر مستلزم آن است که با استفاده از سادهترین و مختصرترین زبان ممکن استفاده کنید.
این مرحله به تقسیم موضوعات پیچیده به ابتداییترین بخشها کمک میکند. هدف نهایی شما همیشه باید ایجاد درک عمیقتر از یک موضوع باشد، اما مسیری که باید طی کنید، شامل توضیح آسان اما کامل است. توضیحات شما باید کوتاه و دقیق باشد و فقط آنچه را که برای دانشآموز کلاس ششم لازم است، ارائه دهید.
فرایند توضیحدادن را میتوان به روشهای مختلفی انجام داد. برخی از افراد از حضور فیزیکی یک شخص استفاده میکنند، درحالیکه برخی دیگر ترجیح میدهند بهتنهایی کار کنند و توضیح موضوع خود را روی کاغذ بنویسند یا جلوی آینه تمرین کنند. این شما هستید که تصمیم میگیرید چگونه توضیح را ارائه دهید. آنچه از همه مهمتر است این است که توضیح برای دانشآموز دبستانی، ساده، مختصر و قابلدرک باشد.
3.4. موارد قابل بهبود را در توضیح خود شناسایی کنید
برای مرحله سوم، باید توضیحی را که در مرحله دوم ارائه کردید به طور انتقادی مرور کنید. برای انجام این کار، نگاهی انتقادی به توضیحات خود بیندازید و سعی کنید قسمتهایی که نمیتوانید اطلاعات مربوطه را از حافظهٔ خود بازیابی کنید، همراه با بخشهایی که احساس میکنید نمیتوانید موضوع را بهسادگی توضیح دهید، شناسایی کنید.
در صورت امکان، دریافت بازخورد از کسی که درکش شبیه درک مخاطبان شماست یعنی یک دانشآموز کلاس ششمی، میتواند بسیار مفید باشد. انجام این کار میتواند توضیحات شما را بهبود بخشد. بااینحال، انجام این کار برای اجرای تکنیک فاینمن اجباری نیست. همانطور که در بالا ذکر شد، این تکنیک را میتوان بسیار کارآمد و بدون کمک شخص ثالث استفاده کرد.
4.4. توضیحات خود را بهبود بخشید و بهینه کنید
اساس اجرای مرحله چهار، اطلاعاتی است که در مرحله سوم به دست آوردهاید. تمام انتقادات و سایر زمینههای بهبودی را که پیدا کردید، در نظر بگیرید و از آنها برای اصلاح توضیحات خود استفاده کنید.
برای بهبود توضیحات خود به نکات زیر توجه کنید:
- از تمثیلهایی استفاده کنید که برای کسی که اطلاعات کمی در مورد موضوع دارد، منطقی باشد.
- فهرستی از کلماتی که فکر میکنید برای کودکان ناآشنا هستند را تهیه کنید و قبل از استفاده از آنها در توضیح، از تعریف آنها اطمینان حاصل کنید. برای بهینهسازی این فرایند، همیشه یک فرهنگ لغت مرتبط با موضوع را باز نگه دارید.
- اطمینان حاصل کنید که توضیحات شما مبتنی بر شواهد و به پشتوانهٔ منابع باشد. هر زمان که مشکلی داشتید، به منبع مطلب برگردید و نقاط ضعف خود را مطالعه کنید تا زمانی که بتوانید از زبان ساده برای توضیح استفاده کنید.
بهبود و بهینهسازی توضیحات شما یک گام مهم در تکنیک فاینمن است و نباید از آن غافل شد. حتی اگر فکر میکنید که توضیحات شما در بار اول محکم و باکیفیت بود، احتمالاً هنوز زمینههای زیادی برای بهبود وجود دارد که میتوانید آنها را هدف قرار دهید.
5.4. مراحل را تا زمانی که بر موضوع تسلط پیدا نکردهاید، تکرار کنید
هر مرحله را تا زمانی که از توضیحات خود کاملاً راضی شوید، ادامه دهید. تکنیک فاینمن با تکرار بهترین کارکرد را خواهد داشت و به همین دلیل است که یکبار گذراندن تمام مراحل قبلی، معمولاً برای تسلط بر موضوع کافی نیست.
تسلط بر تکنیک فاینمن مستلزم این است که یکقدم به عقب بردارید و روی سادگی و قابلفهم بودن تمرکز کنید، و رسیدن به چنین وضعیتی در اولین تلاش بسیار دشوار است. به همین دلیل مهم است که به خودتان زمان زیادی برای تمرین تکنیک فاینمن بدهید. اغلب، شما باید هر مرحله از فرایند را حداقل دو بار طی کنید تا روش مؤثر باشد.
5. سوالهای متداول
- 4 مرحلهی اصلی تکنیک فاینمن چیست؟
مرحله 1: موضوعی را انتخاب کنید که میخواهید دربارهی آن بیاموزید.
مرحله 2: آن را برای یک نوجوان 12 ساله توضیح دهید.
مرحله 3: بازتاب، پالایش و ساده سازی.
مرحله 4: سازماندهی و بازبینی
- تکنیک فاینمن چه مزایایی دارد؟
تکنیک فاینمن یک راه عالی برای به دست آوردن درک عمیقتر از یک موضوع پیچیده است. این یکی از سریعترین راهها برای تبدیل یک موضوع پیچیده به موضوعی است که میتوانید به زبان ساده برای دیگران توضیح دهید. این روش به شما کمک میکند تا درک کاملی از آنچه یاد میگیرید به دست آورید، به شما کمک میکند تا معلم بهتری شوید، توانایی تفکر انتقادی شما را بهبود میبخشد. اعتماد به نفس و مهارت شما در سخنرانی را افزایش میدهد.
- آیا تکنیک فاینمن همان روش مطالعهی «یادآوری فعال» است؟
تکنیک فاینمن شامل توضیح آنچه یاد گرفتهاید برای یک دانشآموز کلاس ششمی خیالی است. انجام این کار در واقع به نوعی تمرین بر اساس روش یادآوری فعال نیز به حساب میآید.
جمعبندی و نتیجهگیری
تکنیک فاینمن یک روش یادگیری مؤثر با فرایندی ساده است که برای درک سریع و مؤثر هر موضوع یا مفهومی کاربرد دارد. برخی آن را روشی برای یادگیری سریع هر چیزی مینامند و یکی از بهترین تکنیکهای یادگیری است.
با استفاده از ترکیبی از تکنیک فاینمن و سایر روشهای مطالعه، میتوانید به چشمگیرترین نتایج دست پیدا کنید. بدون شک ریچارد فاینمن یک نابغه بود و تکنیک او همچنان یکی از قویترین روشهای مطالعهٔ موجود است. اما این بدان معنا نیست که این روش برای شما هم دقیقاً مفید فایده باشد. قدرت شما بهعنوان یک یادگیرنده در توانایی شما برای آزمودن روشهای کارآمد مطالعه و یافتن شیوهای است که برای شما بهترین نتیجه را به ارمغان میآورد.